Του Γιώργου Λεκάκη
Ἐπιστολὴ μὲ τὶς ὑπογραφὲς 25 Ελλήνων ὁπλαρχηγῶν (μεταξὺ τῶν ὁποίων οἱ Γ. Καραϊσκάκης, Νικητας Σταματελόπουλος (Νικηταράς), Ἀθ. Κουτσονίκας, κ.ἄ.) πρὸς τοὺς Ψαριανούς, ἀναγγέλλει τὴν νίκη τους ἐπὶ τῶν Τούρκων στὴν Δομβραίνα[3] Βοιωτίας καὶ τὸν ἡρωικὸ θάνατο τοῦ στρατηγοῦ Γιαννάκη Σουλτάνη(*). Καὶ στο τέλος ζητοῦν νὰ τοὺς ἀποσταλοῦν πολεμοφόδια. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΨΑΡΩΝ, ΕΔΩ.
- Υπογραφή: «Ἐκ τοῦ στρατοπέδου Δουμπρένας», 13 Νοεμβρίου 1826. Η Επιστολή είναι δισελιδη, 322 x 229 χλστ. (παρακάτω φωτ.).
Η Μάχη της Δομβραίνης[3] στην Βοιωτία ήταν σημαντική για τον Αγώνα της Επανάστασης του 1821 και την Αθήνα. Ο Καραϊσκάκης, μη μπορώντας να ελευθερώσει στα ίσα την Αθήνα, έκαμε έναν ευφυή στρατιωτικό ελιγμό στα νώτα του Κιουταχή, ο οποίος την πολιορκούσε: Εξεκίνησε στις 28 Οκτωβρίου με 2.500 άνδρες από την Ελευσίνα, όπου άφησε την φύλαξή της τον αρχηγό, Βάσο Μαυροβουνιώτη.
Επιτέθηκε στο χωριό της Δόμβραινας. Κατόρθωσε να το κυριεύσει σχεδόν όλο – εκτός από τρεις πύργους και λίγα σπίτια, στα οποία κατέφυγαν οι εχθροί. Προσπάθησε να πείσει τους Έλληνες να μείνουν και να φυλούν τους εχθρούς. Αλλά τα παλληκάρια του ήταν εξουθενωμένα από τις κακουχίες. Δεν πείστηκαν. Λαφυραγώγησαν και έφυγαν. Την επόμενη ημέρα ξαναμπήκαν οι Έλληνες στο χωριό και τους πολέμησαν – αλλά οι πολιορκημένοι αμύνονταν γενναία. Ο Καραϊσκάκης έστησε σκοπιές, προλαβαίνοντας τις ενισχύσεις των Τούρκων, οι οποίοι ήλθαν έφιπποι. Τους αναχαίτισε. Έφερε και ένα πυροβόλο από μια γολέτα, που αγκυροβολούσε στον Όρμο της Δόμβραινας. Αλλά τα πυρά δεν ήταν αρκετά για να κατεδαφιστούν οι πύργοι. Έφτασε και ο Τούρκος μουστάμπεης με 800 μαχητές για ενίσχυση! Χωρίς να αναπαυθούν οι Τούρκοι επιτέθηκαν στους Έλληνες, οι οποίοι ήταν η σειρά τους να αμυνθούν. Αργότερα ήρθε και άλλη ενίσχυση χιλίων ιππέων αυτήν την φορά, από την Αττική! Οι Έλληνες συνέχισαν να αμύνονται και πήγαν να εκκλησιαστούν, διότι υποπτεύονταν ισχυρή μάχη…
Αλλά εκείνη την ώρα, ο μουστάμπεης μαθαίνει ότι αποβιβάσθηκαν οι Ολύμπιοι στο Ταλάντι (την νυν Αταλάντη). Κίνηση με την οποία κινδύνευε η τροφοδοσία όλων των τουρκικών στρατευμάτων! Έτσι προτίμησε να σπεύσει προς τα εκεί… Και αφήσει την Δόμβραινα και τον Καραϊσκάκη. Ο Καραϊσκάκης, βλέποντας ότι είχαν απομείνει μόνον λίγοι Τούρκοι, για να φυλούν την πεδιάδα, οργάνωσε επίθεση, εναντίον τους. Αποχώρησε από την Δόμβραινα επειδή τελείωσαν τα τρόφιμά του… Πήγε κι ενώθηκε με το υπόλοιπο σώμα του, και με τους στρατηγούς Ρούκη και Δυοβουνιώτη.
(*) Ο δε Γιαννάκης Σουλτάνης[1] εγεννήθη στο Μοναστηράκι Βόνιτσας Αιτωλοακαρνανίας. Ήταν οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821. Έμεινε ορφανός από πατέρα από πολύ μικρός. Η μητέρα του λεγόταν Σουλτάνα. Είχε άλλα τρία αγόρια:
- τον Αναστάση ή Αναγνώστη (που έπεσε μαχόμενος το 1822 στην μάχη του Αιτωλικού),
- τον Γιωργάκη (που έφτασε μέχρι τον βαθμό του υποστρατήγου), και
- τον τελευταίο της, τον Γιαννάκη.
Η μητέρα τους ήταν αυτή που εμφύσησε στα παιδιά της την ανυπακοή στον κατακτητή! Τα παιδιά της συμμετείχαν από την αρχή του Αγώνα στον πόλεμο, κάτω από τις οδηγίες του οπλαρχηγού Γεωργίου Τσόγκα, που είχε τότε το αρματολίκι της Βόνιτσας.
Ο Γιαννάκης επήρε μέρος στην δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου επί κεφαλής 48 ανδρών. Σώθηκε κατά την Έξοδο. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΗΡΩΙΚΗ ΕΞΟΔΟ του ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ, ΕΔΩ. Ανασχημάτισε το σώμα του από Ακαρνάνες και κατέβηκε στο Ναύπλιο, όπου πήρε μέρος στο Συμβούλιο των Στρατηγών. Ενώθηκε με τον Καραϊσκάκη, κι επήρε μέρος στην Μάχη της Δόμβραινας, όπου και φονεύθηκε στις 5 ή 12.11.1826. Στην μάχη αυτή, οι Έλληνες δεν είχαν καμμία άλλη απώλεια! Γι’ αυτό ο θάνατος του Σουλτάνη τους ελύπησε περισσότερο! Κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Κακοσίου[2], από όπου διακομίστηκαν τα οστά του, επί δημάρχου Θίσβης Αλ. Κόλλια, και παραδόθηκαν στον πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Σουλτάνη, μαζί με το χρυσοστόλιστο μεταξωτό τσαμαντάνι του, που σωζόταν! Στο κρανίο του διακρινόταν ένα γιγαντιαίο χάσμα, απομεινάρι απ’ το θανάσιμο τραύμα που προξενήθηκε από το σπαθί… Η εικόνα του είναι αναρτημένη στο Εθνολογικό Μουσείο.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.11.2006.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Αινιάν Δ. «Απομνημονεύματα αγωνιστών του 1821», εκδ. Γ. ΤΣΟΥΚΑΛΑ, 1956.
- Δέστικας Κ. «Καραϊσκάκης», εκδ. Ηλοτρόπιο, 2005.
- Λεκακης Γ. “Οι 88 αρχαίες πολεις της Βοιωτίας”.
- Μαγιερ Κ. «Το ημερολόγιο της επανάστασης του 1821».
- ΠΕΠΠΑΣ Ι. «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ», εκδ. ΑΣΚΡΗΘΕΝ.
- ΤΣΕΒΑΣ Γ. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ», ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΥ ΘΗΒΑΙΩΝ, Θήβα, 2006.
- ΦΩΤΙΑΔΗΣ Δ. «Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821, εκδ. Ν. ΒΟΤΣΗΣ, 1977.
Και:
- Σύλλογος Μοναστηρακιωτών «Γιαννάκης Σουλτάνης & άλλοι Μοναστηρακιώτες Αγωνιστές», έκδ. του Συλλόγου, 1994.
- Εγκυκλ. Πάπυρος, Λερούς, Μπριτάνικα, 2007.
- Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεια, τ. 6, έκδ. Μεγάλης Στρατιωτικής και Ναυτικής Εγκυκλοπαιδείας, 1929.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Υπέγραφε ολογράφως Γιαννάκης Σουλτάνης Μοναστηρακιώτης.
Σύμφωνα με την συνήθεια της εποχής, πολλοί αγωνιστές έπαιρναν επώνυμο, από το όνομα του πατέρα τους. Αλλά εδώ, ο Γιαννάκης βλέπουμε να παίρνει επώνυμο από το όνομα της μητέρας του, της Σουλτάνας!
[2] Χωριο της Βοιωτίας. Ο κάτοικός του Κακοσιος / Κακοσαιος.
[3] Η Δόμβραινα ευρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του ιερού όρους Ελικώνος, κοντά στη Θίσβη Βοιωτίας, στον 38ο παράλληλο [38°15′11.2″N 22°58′50.2″E]. Το σύμβολό της είναι ακόμη ο αμυντικός πύργος, που υψώνεται επάνω από το χωριό, γνωστός ως Πύργος του Καραϊσκάκη, από την παραπάνω μάχη. Το λατομείο κοντά στο χωριό, παράγει περίφημο υψηλής ποιότητας μάρμαρο, που χρησιμοποιήθηκε κατόπιν διαγωνισμού για την επένδυση του τάφου του Τζων Κένεντυ! Σήμερα στην κοινότητα συμπεριλαμβάνονται το χωριό Άγιος Νικόλαος, η ΙΜ Μακαριωτίσσης, η Αλυκή και το Βαθύ.
Η Δόμβραινα ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική λέξη δίομβρος = κάθυγρος τόπος, ὑπὸ τοῦ ὄμβρου, βρεγμένος από τη βροχή, βροχερός. – ΠΗΓΗ: Ἀριστ. Προβλ. 2. 41.
Επιστολη Καραισκακη – Νικηταρα νικη ΜΑΧΗ της ΔΟΜΒΡΑΙΝΑΣ Βοιωτιας, Ψαριανοι πολεμοφοδια Λεκακης επιστολες Καραισκακης Νικηταρας ΔΟΜΒΡΑΙΝΑ Βοιωτια Ψαρα οπλαρχηγος Σταματελοπουλος Κουτσονικας, αναγγελια Τουρκοι ηρωικος θανατος στρατηγος Σουλτανης, στρατοπεδο Δουμπρενας 13 Νοεμβριου 1826 Δουμπρενα Νοεμβριος Δομπρενα αγωνας Επανασταση 1821 Αθηνα ευφυης στρατιωτικος ελιγμος νωτα Κιουταχης πολιορκια Αθηνων αθηνας 28η 28 Οκτωβριου Οκτωβριος ανδρες ελευσις Ελευσινα, αρχηγος Μαυροβουνιωτης επιθεση χωρια πυργος σπιτι εχθροι ελληνες εξουθενωση κακουχια λαφυρα πολεμος πολιορκημενοι αμυνα σκοπια ενισχυσεις εφιπποι ιππικο αναχαιτιση πυροβολο γολεττα γολετα, ορμος πυρα πυργοι μουσταμπεης μαχητες ενισχυση χωρις αναπαυση ιππεις Αττικη εκκλησια εκκλησιασμος μουστα μπεης αποβιβαση Ολυμπιοι ολυμπος Ταλαντι Ταλαντη Αταλαντη φθιωτιδος φθιωτιδας φθιωτιδα φθιωτις τροφοδοσια τουρκικα στρατευματα πεδιαδα, τροφιμα σωμα στρατηγος Ρουκης Δυοβουνιωτης Μοναστηρακι Βονιτσα Αιτωλοακαρνανια ορφανος 1822 Αιτωλικο υποστρατηγος ανυπακοη κατακτητης Τσογκας, αρματολικι Βονιτσας β δευτερη πολιορκια Μεσολογγιου εξοδος Ακαρνανες Ακαρνανια Ναυπλιο αργολιδα Συμβουλιο των Στρατηγων Κακοσιον διακομιδη οστων δημαρχος Θισβης Κολλιας, Ελεγκτικο Συνεδριο χρυσοστολιστο μεταξωτο τσαμαντανι κρανιο θανασιμο τραυμα σπαθι εικονα Εθνολογικο Μουσειο αινιαν απομνημονευματα αγωνιστων συλλογος Μοναστηρακιωτων Μοναστηρακιωτες Αγωνιστες ιερο ορος Ελικωνας, ελικων Θισβη 38ος παραλληλος συμβολο αμυντικος Πυργος Καραισκακη, λατομειο υψηλη ποιοτητα μαρμαρο, επενδυση ταφος Τζων Κενεντυ Τζον Κενεντι Κεννεντυ Κεννεντι κοινοτητα αγιος Νικολαος, Ιερα Μονη Μακαριωτισσης, Μακαριωτισσας Μακαριωτισσα αλυκη Βαθυ ετυμολογια Δομβραινας αρχαια ελληνικη λεξη διομβρος καθυγρος τοπος, ομβρος βρεγμενος βροχη βροχερος αριστοτελης υπογραφη ολογραφως Μοναστηρακιωτης συνηθεια εθιμο επωνυμο, ονομα πατερα πατερας πατρωνυμο μητερας μητερα μητρωνυμο κατοικος Κακοσιο
