Συκοφάντης, στα ελληνικά, είναι o καλός άνθρωπος, που φανερώνει την κλοπή σύκων! – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Η αρχαία ελληνική λέξις σύκο / συκή / συκιά[1] είναι παναρχαία και την βρίσκουμε στις μυκηναϊκές δέλτους ως su-za. Στά παλαιά χρόνια, μια ελιά, ένα κλήμα, μια συκιά, μαζί με ένα πηγάδι με δροσερό νερό, ήταν ολα όσα χρειαζόταν ένα ευτυχισμένο σπιτικό…

O Τιτάν Συκεύς μεταμορφώθηκε στο δένδρο τούτο, από την μητέρα του, την Γαία, όπως σωθή άπό την καταδιωξιν του Διός. Είναι δε η συκή δένδρον φυλλοβόλον, ενίοτε μέγα καί μακρόβιον, αναμφισβητήτως ιθαγενές των παραμεσογείων χωρών καί των ενδοτέρων τής Μ. Ασίας».[2]

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΣΥΚΩΝ, ΕΔΩ.

Η λέξις συκοφάντης σήμερα σημαίνει αυτόν που κατηγορεί ψευδώς κάποιον. Αυτό όμως αποτελεί παράφραση της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Ας την δούμε από την αρχή:

Συκοφάντης[3] (-ου, ὁ) σημαίνει ὁ ψευδῶς κατηγορῶν τινα, ἢ διαβάλλων. «Οὐδέποτε παρὰ τοῖς Ἕλλησιν ἔχει τὴν σημασίαν ἣν ἐν τῇ Ἀγγλικῇ ἔχει τὸ sycophant, δηλ. κόλαξ», αν «σῦκον αἰτεῖν» σημαίνει «κολακεύειν».[4]

Οι Αθηναίοι εκαυχώντο ότι η γη τους παρήγαγε τα καλύτερα σύκα στον κόσμο! Τα έλεγαν βασίλεια σύκα (και σήμερα τα λέμε βασιλικά).[5] Αρχαίοι κτηνοτρόφοι έπηζαν το γάλα με μαγιά σύκου. Γι’ αυτό και η διατροφή με αυτά ελέγετο βασιλική τροφή. Και υτό δεν ήταν αναίτιο: Η πρώτη συκιά στον κόσμο είχε φυτρώσει στήν Αθήνα, με την ευλογία / διαταγή της θεάς Δήμητρας, επειδή δέχθηκε σπουδαία φιλοξενεία από τον Φύταλο, στην περιπλάνησή αναζήτησης της κόρης της![6] Κάποτε λένε, πρόσφεραν αττικά σύκα στον Ξέρξη. Αυτός τα δοκίμασε, τρελλάθηκε από την γεύση και αποφάσισε να κατακτήσει την χώρα που έβγαζε τέτοια πεντανόστιμα σύκα! Ο ιδιαίτερος δε τρόπος για την γονιμοποίηση του σύκου, με τους ορνούς(*), ήταν ήδη γνωστός ως ιδιαίτερη ιδιορρυθμία της φύσης.[7]

Από τα χρόνια του Περικλέους οι συκοφάντες άρχισαν να πληθύνονται. Η λέξη είναι σύνθετος, από την λέξη

• σῦκον[8] (το γνωστό φρούτο σύκο) + φάντης (< ρ. φαίνω, φανερώνω < ο φανερώνων).

Κυρίως, λοιπόν, αυτόν που φανέρωνε τα σύκα. Αλλά τι κακό ήταν αυτό;

«Περιώνυμος δε ήτο το παλαι η καί μέχρι σήμερον έκτιμωμένη καί έκτενώς καλλιεργουμένη ιδίως έν Αττική βασιλική συκή, ής οί μέν νωποί καρποί ονομάζονται παρ’ Άθηναίω συκοβασίλεια ή βασίλεια, οί δέ ξηροί βασιλίδες ίσχάδες. Ήσαν δέ κατά τήν άρχαιότητα τά αττικά συκα όνομαστά καί περιζήτητα καί παρά τοις Πέρσαις, διό καί έπόθησεν ώς λέγεται ό Ξέρξης την κατάκτησιν τής Αττικής. (…) Φαίνεται δέ ότι οί Αθηναίοι ύπερηγάπων τά σύκα, διότι ταυτα κατά κανόνα απετέλουν το δείπνον των. Ότε δέ είς αρχαιοτέραν εποχήν η καλλιέργεια τής συκής έν Αττική δέν ήτον είσέτι λίαν διαδεδομένη, ή έκ της χώρας ταύτης εξαγωγή σύκων απηγορεύετο, οί δέ επ’ αμοιβή καταγγέλλοντες τούς κλέπτοντας καί εξάγοντας τοιαύτα ωνομαζοντο συκοφανται, επιθετον όπερ βραδύτερον προσέλαβε τήν σημασίαν ήν καί σήμερον έχει ένεκα τών τότε λαμβανουσών χωράν πολλών ανακριβών ή καί ψευδών καταγγελιών επί κλοπή καί εξαγωγή σύκων. Κατ’ άλλην έν τούτοις έκδοσιν συκοφανται εκλήθησαν αρχικως εν Ρόδω οί είσπράκτορες τών προστίμων καί τών φόρων, τών τότε καταβαλλόμενων είς προϊόντα, ήτοι είς συκα, οίνον, έλαιον καί τά τοιαΰτα».[9]

Τα σύκα, με την σειρά τους, ήταν πολύ βασική, πλούσια και νόστιμη τροφή. Ο δε Πλάτων εκθειάζει και τα ξηρὰ σύκα γι’ αυτό και τον έλεγαν «φιλόσυκο».[10] Ο Αθηναίος εφιέρωσε ολόκληρο κεφάλαιο του βιβλίου του στα ξερά σύκα.[11] Γι’ αυτό και απαγορεύθηκε με νόμο η εξαγωγή σύκων από την Αθήνα. Αθηναίοι πολιτες αναλάμβαναν την συλλογή σύκων στην Αττική, τα οποία θεωρούνταν δημόσιο έσοδο. Έτσι, όποιος κατήγγειλε αυτόν που ιδιωτικοποιείται σύκα ή εξάγει αττικά σύκα, ήταν… συκοφάντης / συκαστής, με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Αυτό φαίνεται έγινε πολλές φορές, ακόμη και όταν η κατηγορία δεν ήταν αληθής. Και έγινε κοινή προσβολή, κυρίως εκ μέρους των κωμωδιοποιών.[12] Η λέξις παρήχθη κατὰ τὸν Ἴστρον καὶ τὸν Φιλόμνηστον.[13] Και ενώ αρχικώς εσήμαινε τον άνθρωπο που ενδιαφερόταν για τα δημόσια συμφέροντα και κατήγγελλε τις σχετικές παραβάσεις, όταν μάλιστα δεν υπήρχε δημόσιος κατήγορος και, κυρίως, τις λαθραίες εισαγωγές / εξαγωγές προϊόντων, την παράνομη κτήση και επικαρπία ξένης ιδιοκτησίας, την αποφυγή πληρωμής φόρων, αλλά και όσους είχαν εχθρικές διαθέσεις προς την πόλη των Αθηνών, με τον καιρό, η λέξη ξέπεσε να χαρακτηρίζει εκείνον που κατέδιδε την κλοπή (ασήμαντων) πραγμάτων και, τέλος, για να δηλώσει αυτόν που διατυπώνει ψευδείς κατηγορίες, που δυσφημεί και διαβάλλει – με αυτήν την έννοια χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στην νέα ελληνική γλώσσα!

Αρχικώς, λοιπόν, εσήμαινε τον δημόσιο μηνυτή, τον καταγγέλλοντά τινα στο δικαστήριο ως εξάγοντα σύκα εκ της Αττικής, ή τον καρπούμενο τις ιερές συκιές[14]! Αυτός που «ἀμέλγει των ξένων τους καρπίμους» (αρμέγει καρπούς ξένων). Αυτόν που φανέρωνε, αποκάλυπτε τα κλεμμένα σύκα, που ήταν κρυμμένα μέσα στην λώπη (ιμάτιο με μεγάλες τσέπες) του κλέφτη > λωποδύτη.

Αλλά η λέξη συκοφάντης επί της εννοίας του καταγγέλλοντος, ουδαμού απαντά. Η ερμηνεία αυτη είναι πιθανώς απλούν επινόημα.[15]

Ὁ L. Shadwell υπέδειξε ότι η λέξις κυρίως εσήμαινε τον φανερώνοντα σύκα, δηλ. τον φανερώνοντα την ύπαρξιν συκών, δια της σείσεως του δένδρου της συκής / συκιάς (τα οποία σύκα εκρύπτοντο στο πυκνό φύλλωμα του δένδρου. Έτσι έμεινε και η παροιμιώδης φράση στους Έλληνες να αποκαλούν «συκιά» κάθε άνθρωπο που κρύβει καλά ένα μυστικό του.[16]

Ακολούθως δε, μεταφορικώς τον άνθωπο εκείνον τον αναγκάζοντα τους πλουσίους με απειλές και ψευδείς κατηγορίες και άλλων τέτοιων μέσων, να τους αποσπάσει χρήματα. Δηλαδή ένας κοινός εκβιαστής. Σε υποστήριξη των όσων έλεγε, δε, έκανε χρήση του ρήματος σείω.[17] Έτσι έμεινε και η παροιμιώδης φράση στους Έλληνες «θα γίνει σεισμός» για κάθε αποκάλυψη σκανδάλου. Το δε ἔσειον σήμαινε «χρήματ’, ἠπείλουν, ἐσυκοφάντουν, ἑτέρους». Και «ἀποσυκάζει πιέζων»[18] δηλ. απομυζά με κάποιες πιέσεις…

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΣΥΚΙΑΣ, ΕΔΩ.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

Άλλες αρχαίες παροιμίες με τα σύκα, λένε:

• «σῦκον χειμῶνος ζητεῖν», η οποία λέγεται «ἐπὶ ἀνοήτου [και άκαιρου] ἐπιχειρήσεως»…[19]
• «ὅσῳ διαφέρει σῦκα καρδάμων, ὅσων ἀπέχουσιν ἀνατολαὶ ἀπὸ δυσμῶν / όσο διαφέρουν τα σύκα από το κάρδαμο, τόσο διαφέρει η ανατολή από την δύση».[20]
• Η παροιμιώδης φράση «σῦκα αἰτεῖν» εσήμαινε τρυφᾶν, δηλ. ζει τρυφηλή ζωή – βλ. Ἀριστοφ. Σφ. 303.
• «τὰ σῦκα σῦκα, τὴν σκάφην δὲ σκάφην ὀνομάζων» του Λουκιανού[21], είναι παραφρασμένη καθώς η σκάρφη (= ορνιός(*), άγριο σύκο) έγινε… σκάφη… Σημαίνει αυτός που λέγει αλήθεια, ότι τα σύκα είναι σύκα και τα σκάρφη είναι σκάρφη.

Τέλος, σήμερα σημαίνει και τον καθόλου (καθ’ όλα), ψευδή, ἀπατηλό, σύμβουλο.[22]

Είδη σύκων:

• ἰσχάς (ξηρὸν σῦκον > υποκορ. ἰσχάδιον),
• ὄλυνθος (χειμωνιάτικο σύκο, πού σπάνια ωριμάζει),
• φήληξ (ἄγριον σῦκον),
• φιβάλεως (είδος πρωίμου σύκου, από την Φίβαλι Μεγαρίδος Αττικῆς).
• Επίσης «σῦκον Αἰγύπτιον» έλεγαν τον καρπό της κερωνίας / χαρουπιάς, το χαρούπι.[23]

ΙΑΤΡΙΚΗ

Στην αρχαία ιατρική ορολογία «τὸ ἐσθίειν σῦκα κατὰ τὰς θερμὰς ὥρας τῆς ἡμέρας ἐνομίζετο πρόξενον πυρετοῦ»[24]. Εκ του σχήματος, σύκο ελέγετο και η σαρκώδης επίφυσις επί του βλεφάρου (κρεατοελιά σχήματος σύκου, σπίλος, εξάνθημα που εμφανίζεται πάνω στα βλέφαρα)[25] και διάφοροι όγκοι συκόσχημοι.[26] Και οι αιμορροΐδες.[27]

ΜΑΓΕΙΑ

Τα σύκα ήταν μια «μαγική» τροφή. Γι’ αυτό και αναφέρονται στα «Μαγικά»:

• Μια «φρικτή προσφορά ήταν κουκκούτσια φρούτων, ένα μόνο κρεμμύδι, σκόρδο και αλεύρι από σύκα / δεῖνά σοι θύει, θεά, δεινόν τι θυμίασμα … πυρῆνά τε καὶ κρόμμυον τὸ μόνον, σκόρδον τε, σύκων ἄλφιτον» προφανώς για να μη συμβεί κάτι – P IV 2585.
• Επίσης, έλεγαν για τον Ήλιο πως «την τρίτη ώρα, παίρνει την μορφή γάτας και γεννά μια συκιά / ὥρᾳ τρίτῃ μορφὴν ἔχεις αἰλούρου, γεννᾷς δένδρον σύκων» – P,III,507.
• Στην στέγη της βυζαντινής εκκλησίας της Πόρτα Παναγιάς, κοντά στα Τρίκκαλα Θεσσαλίας, φυτρώνει «μαγικά» μια συκιά…

ΠΑΡΑΓΩΓΑ

Παράγωγα από την ίδια ρίζα:

• συκῆ, συκάζω (= μαζεύω σῦκα, ἐρευνῶ περίεργα), σύκινος, συκίζω (= παχαίνω τρώγωντας σῦκα), συκωτός (= αὐτός πού τρέφεται μέ σῦκα καί παχαίνει).

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Λεξικο παραδοσεων”. Γ. Λεκακης “Ελληνικη Μυθολογια”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.7.2016.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Συκέα (δωρ. αιολ.), συκία (ιων. αττ.) και συκέη.

[2] Βλ. Γεννάδιος «Λεξικόν Φυτολογικόν», 1914.

[3] συκοφάντρια / συκοφάντις (η).

[4] Βλ. Ἡσύχ.

[5] Βλ. Φιλήμ. ἐν Ἀδήλ. 130a.

[6] «ταύτῃ μὲν τύχην τοιαύτην συμβῆναι λέγουσι, προελθοῦσι δὲ ὀλίγον Λακίου τέμενός ἐστιν ἥρωος καὶ δῆμος ὃν Λακιάδας ὀνομάζουσιν ἀπὸ τούτου, καὶ Νικοκλέους Ταραντίνου ἐστὶ μνῆμα, ὃς ἐπὶ μέγιστον δόξης κιθαρῳδῶν ἁπάντων ἦλθεν. ἔστι δὲ καὶ Ζεφύρου τε βωμὸς καὶ Δήμητρος ἱερὸν καὶ τῆς παιδός, σὺν δέ σφισιν Ἀθηνᾶ καὶ Ποσειδῶν ἔχουσι τιμάς. ἐν τούτῳ τῷ χωρίῳ Φύταλόν φασιν οἴκῳ Δήμητρα δέξασθαι, καὶ τὴν θεὸν ἀντὶ τούτων δοῦναί οἱ τὸ φυτὸν τῆς συκῆς, μαρτυρεῖ δέ μοι τῷ λόγῳ τὸ ἐπίγραμμα τὸ ἐπὶ τῷ Φυτάλου τάφῳ, ἐνθάδ᾽ ἄναξ ἥρως Φύταλός ποτε δέξατο σεμνὴν Δήμητραν, ὅτε πρῶτον ὀπώρας καρπὸν ἔφηνεν, ἣν ἱερὰν συκῆν θνητῶν γένος ἐξονομάζει, ἐξ οὗ δὴ τιμὰς Φυτάλου γένος ἔσχεν ἀγήρως». – βλ. Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις, Αττικά» 1.37.2. στην περιγραφή της Ιεράς Οδού.

[7] Βλ. Ηρόδ. Θεόφραστος, 2.2.4.

[8] Οι Βοιωτοί το σύκο το έλεγαν τῦκον(**)– βλ. Στράττις ἐν «Φοινίσσαις» > λατ. ficus > γαλλ. figuier, αγγλ. Fig-Tree > ισπ. higos > αρμ. ťuz(**), κλπ.

[9] Βλ. Γεννάδιος «Λεξικόν Φυτολογικόν», 1914.

[10] Βλ. Πλάτ. Νόμ. 845Β.

[11] Βλ. Αθ. Δειπν. 14.651.

[12] Στην νέα κωμωδία η λέξις πλέον σήμαινε επαγγελματίας απατεώνας, μυστικός πράκτορας, καταδότης, προδότης – Βλ. Ἀριστοφ. Ἀχ. 559, 818 κἑξ. Σχόλ. εἰς Πλοῦτ. 31. Ἀντιφῶν 138. 32, Ἀνδοκ.

[13] Βλ. παρ’ Ἀθην. 74^Ε καὶ F. Πλουτ. Σόλωνα 24.2,523Β.

• Ο Ίστρος ήταν αρχαίος Έλλην ιστορικός, από την Κυρήνη (ή την Μακεδονία ή την Πάφο). Άκμασε περί το 220 π.Χ. Εγεννήθη δούλος. Διετέλεσε μαθητής του Καλλιμάχου, εξ ου και Καλλιμάχιος. Έγραψε τα έργα “Αττικά ή Συναγωγή των Ατθίδων”, αλλά και “Αιγυπτίων αποικίαι”, “Ηλειακά”, “Περί Πτολεμαΐδος Αιγύπτω πόλεως”, κ. ά. Δυστυχώς, διασώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα.
• Ο Φιλόμνηστος ήταν αρχαίος Έλλην συγγραφέας από την Ρόδο. Έγραψε το βιβλίο “Περί των εν Ρόδω Σμινθίων”, που αναφέρεται σε λατρευτικές εορτές προς τιμή του Απόλλωνος Σμινθέως. – ΠΗΓΗ: Αθήναιος.

Γλυκο κουταλιου συκαλακι. Ταιριάζει απίθανα με γιαουρτι, άλλη βασιλική τροφή…

[14] Η ελιά και η συκιά ήταν τα ιερόδενδρα των Αθηνών. Ελιές, σταφύλια και σύκα, ήταν στην αρχαία Αθήνα η πιό συνηθισμένη τροφή του κάθε Αθηναίου.

[15] βλ. Λυσ. 171.14: «τῶν συκοφαντῶν ἔργον ἐστὶ καὶ τοὺς μηδὲν ἡμαρτηκότας εἰς αἰτίαν καθιστάνειν». Και Δημ. 1309.12: «τοῦτο γάρ ἐστιν ὁ συκοφάντης, αἰτιάσασθαι μὲν πάντα, ἐξελέγξαι δὲ μηδέν».

[16] Σύκο ελέγετο και το γυναικείον αιδοίον, καθώς ομοιάζει με ανοιγμένοι σύκο (παραπάνω φωτ.) – βλ. Ἀριστοφ. Εἰρήν. 1349, 1346. Το δε σύκο ομοιάζει με όρχι. Από εκεί έμεινε συκοφάντης μεταφορικώς ελέγετο και το άτομο που επιδείκνυε το αιδοίον του, ο επιδειξίας.

[17] Βλ. Ἀριστοφάν. Ἀποσπ. 20, Ἱππ. 840, Εἰρ. 639. Ἀντιφῶν 146.22.

[18] Βλ. Ἀριστοφάν. Ἱππ. 259.

[19] Βλ. Μαρκ. Ἀντων. 11.33.

[20] Βλ. Ἡνίοχ. ἐν «Τροχίλῳ» 1.2.

[21] Βλ. Λουκ. Hist. Conscr. 41.

[22] Βλ. Δημ. 475. 27.

[23] Βλ. Θεόφρ. HP 4.2.4, Od.5.

[24] Βλ. Φερεκράτης ἐν «Κραπατάλλοις» 1. Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 76. Νικοφῶν ἐν «Σειρῆσιν» 1.

[25] Βλ. Ἀριστοφ. Βάτρ. 1247, πρβλ. Ἱππ. Ἐπιδημ. τὸ γ΄, 1085.

[26] Πολλ. 4.200. Ορειβ. Syn.7.40.

[27] Γαλην., πρβλ. Foës. Oecon Hipp.

συκοφαντης, ελληνικα αττικα αθηναικα συκα καλος ανθρωπος, κλοπη συκων Λεκακης συκοφαντια συκοφαντηση κατασυκοφαντηση ξεπεσμος αρχαιων ελληνικων λεξεων αρχαιες ελληνικες λεξεις που ξεπεσαν ελληνικη γλωσσα συκο συκια αρχαια ελληνικη λεξις λεξη ετυμολογια συκου / συκη / συκιες παναρχαια μυκηναικη δελτος suza σουζα παλαια χρονια, ελια κλημα πηγαδι δροσερο νερο ευτυχισμενο σπιτικο σπιτι Τιταν τιτανας Συκευς Συκεας μεταμορφωση δενδρο μητερα μανα γη Γαια, καταδιωξη Διος διας θεος ζευς δεντρο φυλλοβολο μακροβιο ιθαγενες παραμεσογειες χωρες Μικρα Ασια κατηγορια ψευδως ψευδος παραφραση ιστορια κατηγορων διαβαλλων ελλησιν σημασια αγγλικη sycophant, κολαξ κολακας κολακεια συκον αιτειν κολακευειν αρχαιοι Αθηναιοι καυχημα παραγωγη τα καλυτερα συκα του κοσμου στον κοσμο βασιλεια συκα βασιλικα κτηνοτροφοι κτηνοτροφια πηξιμο γαλα μαγια συκου διατροφη βασιλικη τροφήη πρωτη συκια Αθηνα, ευλογια / διαταγη θεα Δημητρα φιλοξενια Φυταλος, περιπλανηση αναζητηση κορη αττικα Ξερξης γευση κατακτηση χωρα πεντανοστιμο ιδιαιτερος τροπος γονιμοποιηση ορνος, ιδιαιτερη ιδιορρυθμια φυσης φυσεως φυση Περικλης συκοφαντες συκον φρουτο φαντης φαινω, φανερωνω κακο περιωνυμος καλλιεργεια νωπος καρπος αθηναιος συκοβασιλεια συκοβασιλειο βασιλειο ξηρος βασιλιδες ισχαδες βασιλιδα ισχαδα αρχαιοτητα ονομαστα περιζητητα Περσες, ποθος Αττικης αγαπη δειπνο αρχαιοτερη εποχη αρχαιοτερο εξαγωγη συκων απηγορευση αμοιβη καταγγελλια κλεπτες συκοφανται, επιθετο ανακριβης ψευδης καταγγελια κλοπη Ροδος εισπρακτορες προστιμο φορος καταβαλλομενος προιον οινος, ελαιο ελαιολαδο λαδι βασικη πλουσια νοστιμη Πλατων ξηρα ξερα συκα φιλοσυκος βιβλιο ξερο νομος αθηναιος πολιτης συλλογη δημοσιο εσοδο συκαστης, κυριολεκτικη εννοια ορος αληθης κοινη προσβολη κωμωδιοποιος Ιστρος Φιλομνηστος αρχαιος ελλην ιστορικος, Κυρηνη Μακεδονια Παφος κυπρου κυπρος 3ος αιωνας 220 πΧ δουλος μαθητης Καλλιμαχος Καλλιμαχιος χαμενα εργα βιβλια Αττικα Συναγωγη των Ατθιδων Αιγυπτιων αποικιαι Ηλειακα ηλεια Περι Πτολεμαιδος Αιγυπτω πολεως αποσπασμα fragmenta ανθρωπος δημοσιο συμφερον παραβαση δημοσιος κατηγορος λαθραια εισαγωγες / εξαγωγες προιοντων, παρανομη κτηση επικαρπια ξενη ιδιοκτησια αποφυγη πληρωμη φορων, εχθρικες διαθεσεις πολη πολις Αθηνων, καταδοτης ασημαντα πραγματα ψευδεις κατηγοριες, δυσφημηση διαβολη νεα ελληνικη γλωσσα μηνυτης δικαστηριο καρπουμενος ιερη αμελγω καρπομος αρμεγμα καρποι ξενων κλεμμενα συκα, κρυμμενα λωπη τσεπη ρουχο ιματιο κλεφτης λωποδυτης ερμηνεια επινοημα φανερωση σεισις σειση πυκνο φυλλωμα παροιμιωδης φραση ανθρωπος μυστικο πλουσιοι απειλη ψευδοκατηγορια αποσπαση χρηματα εκβιαστης σειω παροιμια σεισμος αποκαλυψη σκανδαλο εσειον χρημα ηπειλουν, εσυκοφαντουν, ετερους αποσυκαζω πιεζω απομυζω παροιμιες χειμωνας ανοητος ακαιρος επιχειρηση καρδαμο ανατολη δυση σκαφη Λουκιανος σκαρφη (ορνιος, αγριο ψευδης απατηλος συμβουλος ειδη ισχας, ισχαδιον, ολυνθος χειμωνιατικο σπανια ωριμανση φηληξ, φιβαλεως υποκοριστικο ισχαδιο αγριον συκον ειδος πρωιμο Φιβαλις Μεγαριδος Αττικης Μεγαριδα μεγαρα Αιγυπτιον κερωνια χαρουπια χαρουπι αιγυπτιο ιατρικη ορολογια εσθιειν συκα θερμες ωρες ημερας προξενος πυρετου πυρετος σχημα σαρκωδης επιφυσις επιφυση βλεφαρο κρεατοελια σπιλος, εξανθημα βλεφαρα ογκος συκοσχημος αιμορροιδες μαγικη μαγικα μαγεια φρικτη προσφορα κουκκουτσι φρουτων, κρεμμυδι, σκορδο αλευρι συκαλευρο δεινα θυσια δεινο θυμιασμα πυρηνας κρομμυον σκορδον συκων αλφιτον συκαλευρο ηλιος 3η τριτη ωρα, μορφη γατα γεννα αιλουρος στεγη βυζαντινη εκκλησια ιν ιερος ναος ιμ Πορτα Παναγιας, παναγια Τρικκαλα τρικαλα Θεσσαλιας, παραγωγο συκαζω μαζευω ερευνω περιεργα, συκινος, συκιζω παχαινω τρωγω συκωτος συκεα δωρικα αιολικα συκια ιωνικα αττικα συκεη Γενναδιος Λεξικον Φυτολογικον συκοφαντρια / συκοφαντις ησυχιος Φιλημων τυχη Λακιου τεμενος λακιο λακιος ηρωας δημος Λακιαδας Νικοκλευς Ταραντινος μνημα, μεγιστη δοξα κιθαρωδων κιθαρωδος κιθαρα Ζεφυρος βωμος Δημητρος ιερον παιδι σφισιν αθηνα Ποσειδων ποσειδωνας χωριο Φυταλο οικος Δημητρας φυτο επιγραμμα ταφος αναξ ηρως σεμνη Δημητρα πρωτος οπωρας καρπος ιερα συκη θνητων γενος τιμη αγηρως Παυσανιας Ιερα Οδος Ηροδοτος Θεοφραστος, Βοιωτοι βοιωτια τυκον τυκο Στραττις Φοινισσαις λατινικα φικος ficus γαλλικα figuier, αγγλια Figtree ισπανικα higos > αρμενικα tuz, Λεξικο Φυτολογικο Πλωτωνας Δειπνοσοφιστες νεα κωμωδια επαγγελματιας απατεωνας, μυστικος πρακτορας, καταδοτης, προδοτης Αριστοφανης Σχολια αντιφῶν ανδοκιδης Πλουταρχος ιεροδενδρα Αθηνων ιεροδενδρο ιεροφυτο ελιες, σταφυλια αμαρτια αιτια Δημοσθενη τρυφαν, τρυφηλη ζωη γυναικειον αιδοιον γυναικειο αιδοιο ατομο επιδειξιας Μαρκος Αντωνιος Φερεκρατης Κραπαταλλοι Νικοφων Σειρηνες ιπποκρατης Ορειβασιος Γαληνος ορχις ορχεις ανδρικο Ροδιος Περι των εν Ροδω Σμινθιων λατρευτικη εορτη γιορτη πανηγυρι θεος Απολλωνας Σμινθευς Απολλωνα Σμινθεας εορτες Σμινθια