Του Γιώργου Λεκάκη
O Μάρκος Μέιμπομ / Marcus Meibom / Meybohm (λατινοποιημένα και ως Μάρκος Μειβόμιος / Marcus Meibomius, 1620 / 1630 / 1631; στο Τένινγκ – 1710 Ουτρέχτη) ήταν Δανός κλασσικός φιλόλογος, θεωρητικός της μουσικής, μαθηματικός, αρχαιοδίφης και βιβλιοθηκάριος. Καταγόταν από γερμανική ακαδημαϊκή οικογένεια. Το 1644, εισήλθε στην Νομική σχολή του Πανεπιστημίου του Κένιγκσμπεργκ. Εγκατέλειψε τις σπουδές του και το 1645 εισήλθε στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν, όπου σπούδασε αρχικώς Ιατρική και αργότερα κλασσικές γλώσσες και μαθηματικά.
Το σημαντικότερο έργο του εμφανίσθηκε το 1652, όταν ήταν μόλις 22 ετών! Ήταν το «Antiquae musicae auctores septem / Επτά Συγγραφείς Αρχαίας Μουσικής», μια δίτομη ανθολογία αρχαίων ελληνικών έργων για την μουσική, στο οποίο συγκέντρωσε τα αρχαία ελληνικά μουσικοθεωρητικά γραπτά των Αριστόξενου, Κλεωνίδη / Ψευδοευκλείδη, ανωνυμου συγγραφέα του Sectio canonis, Νικομάχου της Γέρασας, Αλυπίου, Γαυδεντίου, Βακχείου και Αριστείδη Κοϊντιλιανού και τα μετάφρασε στα λατινικά. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης “Μουσικης Μύησις“. Συμπεριέλαβε επίσης το τελευταίο (ζ΄) βιβλίο («Περί Αρμονίας») από την εγκυκλοπαίδεια του Μαρτιανού Καπέλλα «Ο Γάμος της Φιλολογίας και του Ερμή / De nuptiis Philologiae et Mercurii». Αυτή ήταν η editio princeps για ορισμένα από αυτά τα γραπτά κείμενα! Σε όλα τα βιβλία είχε δικά του επιστημονικά σχόλια, στα λατινικά. Ο μακροσκελής πρόλογος της ανθολογίας (Lectori benevolo) περιέχει, μεταξύ άλλων, μια μουσικολογική ανάλυση της αρχαίας ελληνικής σημειογραφίας, την πρακτική εφαρμογή της οποίας ο Meibom απέδειξε χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του διάσημου καθολικού ύμνου Te Deum.
Η έρευνά του στην αρχαία μουσική του χάρισε – τον Μάιο του 1652 – μια πρόσκληση στην σουηδική αυλή της βασίλισσας Χριστίνας. Εκεί, επιχείρησε να ερμηνεύσει αρχαία ελληνική μουσική, με σόλο άριας, συνοδεία χορευτή. Αλλά η προσπάθειά του απέτυχε. Το κοινό της βασίλισσας την χαρακτήρισε αστεία και του προκάλεσε υπερβολική ευθυμία. Ακολούθησε σκληρή κριτική από προσωπικότητες όπως ο έγκυρος κλασσικός φιλόλογος Isaac Voss / Ι. Βόσιος, που ήταν γενικώς επικριτικός με τις ανακατασκευές αρχαίων. Ο προσωπικός ιατρός και αγαπημένος της βασίλισσας, P. Bourdelot, που ήταν ιδιαίτερα συντηρητικός, είχε έναν συνεχή χλευασμό, που εξόργισε τον Meybohm. Πιθανώς τον Νοέμβριο του 1652, ο Meybohm έφυγε από την σουηδική αυλή, δυσαρεστημένος και με την θέση του ως βοηθός βιβλιοθηκάριου.
Το 1653 – 1663 υπηρέτησε ως αρχειονόμος βιβλιοθηκάριος στην Μεγάλη Βασιλική Βιβλιοθήκη της Κοπεγχάγης και «σύμβουλος του βασιλιά» (consiliarus regius). Το 1664 διορίσθηκε διευθυντής τελωνείων στο Έλσινορ – αναγκάσθηκε να παραιτηθεί το 1668, λόγω παραπόνων για την άκαμπτη συμπεριφορά του ως δημοσιονομικός αξιωματούχος. Στην συνέχεια πήγε στην Ολλανδία, όπου (με εξαίρεση το 1674-1677, που έζησε στην Αγγλία) παρέμεινε για το υπόλοιπο της ζωής του.
Το πρωτοποριακό έργο του MARCUS MEIBOMIUS «ANTIQUAE MUSICAE AUCTORES SEPTEM. Graece et latine. Restituit ac notis explicavit», Vol. I [-II] τυπώθηκε στο Άμστερνταμ / Amstelodami, από τον Ludovicuni Elzevirium, το 1652 όπως προείπα. Είχε σχήμα 4o. Πρόκειται για τη συγκέντρωση όλων των έως τότε γνωστών κειμένων περί μουσικής των αρχαίων:
- Στον α΄ τόμο: Αριστοξενος Αρμονικών στοιχείων Βιβλία Γ’. Ευκλείδου εισαγωγή Αρμονική. Νικόμαχου Γερασηνού Πυθαγορικού, Αρμονικής εγχειρίδιον. Αλυπίου εισαγωγή μουσική. Γαυδεντίου φιλοσόφου Αρμονική. Βακχείου του Γέροντος Εισαγωγή Τέχνης Μουσικής.
- Στον β΄ τόμο: Αριστείδου Κοϊντιλιανού Περί Μουσικής Βιβλία Γ’. Περιέχει 5 αναδιπλούμενους πίνακες, οι 4 με διχρωμία στοιχείων (κόκκινο και μαύρο), με τρόπους δόμησης της μουσικής.
Το έργο παρέμεινε το πιο έγκυρο έργο στον τομέα της μουσικής, έως την έκδοση του «Musici scriptores Graeci» του Καρλ φον Γιαν, το 1895. Φιλόλογοι και μουσικολόγοι που έχουν μελετήσει τα κείμενα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων για την μουσική – τον 19ο, 20ό και 21ο αιώνα – αναφέρονται στην έκδοση του Meybohm ως «ακλόνητο» σημείο αναφοράς, ειδικώς σε περιπτώσεις, όπου δεν υπάρχει αρχική διαίρεση του βιβλίου σε κεφάλαια και παραγράφους (όπως στην περίπτωση της «Αρμονικής» του Αριστόξενου). Επί πλέον, ορισμένες εικασίες που κάνει ο Meybohm εξακολουθούν να γίνονται δεκτές από τους ερευνητές ως σημαντικές και σωστές.
Εκτός από την έρευνά του στην μουσική, ο Meibom ασχολήθηκε επίσης με άλλες κλασσικές φιλολογικές σπουδές. Αναθεώρησε την λατινική μετάφραση του 15ου αιώνα από τον Αμβρόσιο Κιβένιο της «Ιστορίας της Φιλοσοφίας» του Διογένη Λαέρτιου. Το έργο αυτό, που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1692, ενσωματώθηκε στην συνέχεια σε μεταγενέστερες εκδόσεις του Διογένη. Μετέφρασε τον Επίκτητο στα λατινικά και σχολίασε το έργο του, καθώς και την Tabula Cebetis, οι οποίες και οι δύο δημοσιεύθηκαν μετά θάνατον από τον Adr. Reland. Αφιερώθηκε στην κριτική του κειμένου της εβραϊκής Παλαιάς Διαθήκης (Davidis Psalmi duodecim, 1691) εξετάζοντας ιδιαίτερα το μέτρο. Επίστευε ότι ήταν γεμάτη λάθη και «ανακατασκεύασε» τους ψαλμούς, έτσι ώστε να εμφανίζονται ως ποίηση.
Ερεύνησε επίσης τις μαθηματικές αναλογίες, οι οποίες σχετίζονται στενά με την μουσική θεωρία. Στην πραγματεία του για τις αριθμητικές σχέσεις και τις αναλογίες («De proportionibus», 1655), η οποία διατυπώθηκε σε λογοτεχνική μορφή ως μια συζήτηση / σαν πλατωνικός διάλογος μεταξύ διακεκριμένων μαθηματικών (Ευκλείδης, Αρχιμήδης, Απολλώνιος, Πάππος, Ευτόκιος, Θέωνα και Ερμότιμος). Βάζει μάλιστα τον τελευταίο, να θρηνεί την υποβάθμιση της σύγχρονης μουσικής εκπαίδευσης, στην οποία η διδασκαλία της μουσικής τέχνης έχει επικρατήσει, αντί της μελέτης μαθηματικών αρχών.
Στην πραγματεία του «Liber de fabrica triremium» (1671), ο Meibom ισχυρίστηκε ότι βρήκε σε κλασσικές πηγές έναν τρόπο απαλλαγής από τα… κουπιά στις τριήρεις! Ότι δηλ. οι αρχαίες τριήρεις των Ελλήνων μπορεί και να μην είχαν… κουπιά.
- Όλο αυτό το έργο του δεν του απέφερε πλούτη. Σε πιστοποιητικό του 1691, φαίνεται ότι ο Μέιμπομ ήταν σε φτώχεια και κέρδιζε τα προς το ζην ως διορθωτής κειμένων. Το 1705, αναγκάσθηκε να πουλήσει 5.848 βιβλία από την βιβλιοθήκη του σε δημοπρασία, για τα οποία ο ίδιος συνέταξε τον κατάλογο. Στην πρώτη σελίδα αυτού του καταλόγου περιέγραψε τον εαυτό του ως «κάποτε σύμβουλο του βασιλιά Φρειδερίκου Γ΄ της Δανίας». Το υπόλοιπο της πλούσιας βιβλιοθήκης του Meybohm δημοπρατήθηκε μετά τον θάνατό του το 1711.
Ο Μέιμπομ θεωρούνταν μια εκκεντρική προσωπικότητα, για την οποία κυκλοφόρησαν πολλές ανέκδοτες ιστορίες. Ο βιογράφος του Voss, F. Block, περιγράφει τον Meybohm ως «έναν ευερέθιστο, πεισματάρη, ευερέθιστο μοναχικό άνθρωπο, εντελώς ακατάλληλο για την γενναιότητα της αυλικής ζωής. Παρ’ όλα αυτά, ήταν ένας άξιος λόγιος των ελληνικών».
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Ελληνικη Βιβλιογραφια». Γ. Λεκάκης “Μουσικης Μύησις. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2005.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Leonhardt J. «Meibom, Marcus», στο «Geschichte der Altertumswissenschaften», των P. Kuhlmann, H. Schneider (επιμ.) στο «Biographisches Lexikon» (= Der Neue Pauly, Supplemente, τ. 6), εκδ. Metzler, Stuttgart / Weimar 2012.
- Lundberg M. – J. Kreslins «Marcus Meibom», Studies in the life and works of a 17th-century polyhistor», εκδ. Museum Tusculanum Press, Charlottenlund, 2022.
Δανος, αρχαια ελληνικα μουσικα βιβλια αρχαια ελληνικη τριηρης χωρις κουπια κουπι Λεκακης Δανια αρχαιο ελληνικο μουσικο βιβλιο αρχαιες ελληνικες τριηρεις κουπια Μειμπομ Marcus Meibom Meybohm Μειβομιος Μιβομιος Μειβομιους Μιβομιους Μειμπομιους Μιμπομιους Meibomius, 17ος αιωνας μχ 1620 / 1630 / 1631 Τενινγκ 1710 Ουτρεχτη κλασσικος φιλολογος, θεωρητικος της μουσικης, μαθηματικος, αρχαιοδιφης βιβλιοθηκαριος γερμανια Νομικη σχολη Πανεπιστημιου Κενιγκσμπεργκ Καινιγκσμπεργκ 1645 Πανεπιστημιο Λαιντεν, Ιατρικη κλασσικες γλωσσες μαθηματικα εργο 1652, 22χρονος Antiquae musicae auctores septem / Επτα Συγγραφεις Αρχαιας Μουσικης ανθολογια αρχαιων ελληνικων εργων μουσικη αρχαιο ελληνικο μουσικοθεωρητικο γραπτο κειμενο Αριστοξενος, Κλεωνιδης Ψευδοευκλειδης, ανωνυμος συγγραφεας ανωνυμου συγγραφεα Sectio canonis, Νικομαχος Γερασα Αλυπιος Γαυδεντιος Βακχειος Αριστειδης Κοιντιλιανος μεταφραση λατινικα Περι Αρμονιας εγκυκλοπαιδεια Μαρτιανος Καπελλας Καπελας Καπελλα Καπελα γαμος της Φιλολογιας και του Ερμη De nuptiis Philologiae et Mercurii Φιλολογια θεος Ερμης editio princeps γραπτο κειμενο επιστημονικα σχολια, μακροσκελης προλογος Lectori benevolo μουσικολογικη αναλυση σημειογραφια πρακτικη εφαρμογη διασημος καθολικος υμνος Te Deum ερευνα προσκληση σουηδικη αυλη βασιλισσα Χριστινα ερμηνεια σολο αρια συνοδεια χορευτης χορος αποτυχια κοινο αστεια ευθυμια κριτικη εγκυρος κλασσικος Voss βος Βοσιος, ανακατασκευη αρχαιων προσωπικος ιατρος αγαπημενος μπουρντελο μπουρντελω Bourdelot, συντηρητικος, χλευασμος χλευη οργη σουηδια βιβλιοθηκαριοςυ. αρχειονομος Μεγαλη Βασιλικη Βιβλιοθηκη Κοπεγχαγη συμβουλος του βασιλια κονσιλαριος consiliarus regius διευθυντης τελωνειο ελσινορ παραιτηση παραπονα ακαμπτος συμπεριφορα δημοσιονομικος αξιωματουχος Ολλανδια, αγγλια πρωτοποριακο εργο MARCUS MEIBOMIUS ANTIQUAE MUSICAE AUCTORES SEPTEM Graece et latine αμστερνταμ / Amstelodami, Ludovicuni Elzevirium, ελζεβιρ γνωστα κειμενα περι μουσικης αρχαιοι ελληνες αρμονικα στοιχεια Ευκλειδης εισαγωγη Αρμονια νικομαχος Γερασηνος Πυθαγορικος Πυθαγορειος Πυθαγορας εγχειριδιον εγχειριδιο Γαυδεντιος φιλοσοφος Γεροντος Τεχνη διχρωμια στοιχεια κοκκινο μαυρο, δομηση μουσικης εγκυρο εκδοση Musici scriptores Graeci φον Γιαν, 19ος 1895 μουσικολογος 20ος 21ος εκδοσις ακλονητο σημειο αναφορας, εικασια σημαντικο κλασσικη φιλολογικες σπουδες αναθεωρηση λατινικη 15ος Κιβενιος Φιλοσοφια Διογενης Λαερτιος δημοσιευση πρωτη φορα εκδοσεις Επικτητος σχολια Tabula Cebetis, μετα θανατον ρελαντ Reland Αφιερωση κριτικη εβραιοι εβραικη Παλαια Διαθηκη Davidis Psalmi duodecim, ψαλμοι δαβιδ δαυιδ μετρο λαθος λαθη ανακατασκευη ψαλμος, ποιηση μαθηματικες αναλογιες, θεωρια πραγματεια αριθμητικες σχεση αναλογια De proportionibus λογοτεχνια συζητηση / διαλογος διακεκριμενοι μαθηματικοι Αρχιμηδης, Απολλωνιος, Παππος, Ευτοκιος, Θεωνας θεων ερμοτιμος θρηνος υποβαθμιση συγχρονη μουσικη εκπαιδευση διδασκαλια μελετη μαθηματικες αρχες Liber de fabrica triremium κλασσικες πηγες τροπος απαλλαγης πιστοποιητικο φτωχεια φτωχος διορθωτης κειμενων 18ος 1705, αναγκη πωληση βιβλιων δημοπρασια, καταλογος βασιλιας Φρειδερικος Γ της Δανιας θανατο εκκεντρικη προσωπικοτητα, ανεκδοτο ιστορια βιογραφος μπλοκ Block, εκκεντρικος ευερεθιστος, πεισματαρης ανθρωπος, μοναχικος ακαταλληλος γενναιοτητα αυλικος αυλικοι λογιος ελληνικο πλατωνικος πλατων πλατωνας στουτγκαρδη βαιμαρη
