Μαζικός εκβρασμός τουλάχιστον τεσσάρων ζιφιών (Cuvier’s Beaked Whale, Ziphius cavirostris) σημειώθηκε χθες στη νοτιοανατολική Κρήτη. Τα τέσσερα κητώδη εκβράστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα σε γειτονικές ακτές, ενώ ένας πέμπτος ζιφιός, που εντοπίστηκε σε καλύτερη κατάσταση, οδηγήθηκε από πολίτες πίσω στα ανοιχτά. Έκτοτε, η τύχη του παραμένει άγνωστη.
Είναι, όμως, πολύ πιθανό να έχουν πεθάνει και άλλοι ζιφιοί στην περιοχή, οι οποίοι ενδέχεται είτε να μην εκβραστούν στις ακτές είτε να μην εντοπιστούν ποτέ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, λόγω των επικρατούντων βορείων και βορειοδυτικών ανέμων, τα νεκρά κητώδη μπορεί να παρασυρθούν προς το πέλαγος ή να καταλήξουν σε πιο δυσπρόσιτες ακτές της Κρήτης.
Ο ταυτόχρονος εκβρασμός αυτών των σπάνιων κητωδών υποδηλώνει ανθρωπογενή αίτια. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι τα διάφορα είδη ζιφιών παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευαισθησία σε συγκεκριμένες συχνότητες έντονης υποβρύχιας ηχορρύπανσης, οι οποίες τα αναγκάζουν σε απότομη ανάδυση από τα μεγάλα βάθη όπου τρέφονται. Η απότομη αυτή ανάδυση οδηγεί σε εμβολή, που συνήθως αποβαίνει θανατηφόρα.
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι συχνοτητων, ΕΔΩ.
Από χθες, το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, σε συνεργασία με διεθνείς περιβαλλοντικούς φορείς, έχει ξεκινήσει λεπτομερή διερεύνηση του ηλεκτρονικού ίχνους των πλοίων που διέπλεαν τις προηγούμενες ημέρες την θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης. Μία τέτοιας έντασης ηχορρύπανση μπορεί να προκληθεί:Α
- είτε από ανθυποβρυχιακά σόναρ πολεμικών πλοίων
- είτε από σεισμικές έρευνες.
Τα στοιχεία μέχρι στιγμής υποδεικνύουν ως πιθανότερη αιτία τα σόναρ πολεμικών πλοίων. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή καταγράφεται παρουσία πολεμικών πλοίων διαφόρων εθνικοτήτων και, αν και σε περίοδο ειρήνης το στίγμα τους θα έπρεπε να είναι ορατό, στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν συμβαίνει.
Το χθεσινό πλήγμα στον πληθυσμό των ζιφιών της Ελληνικής Τάφρου είναι πιθανότατα μη αναστρέψιμο, καθώς οι ζιφιοί συγκαταλέγονται στα ελάχιστα είδη κητωδών που δεν μεταναστεύουν, αλλά παραμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους στην ίδια θαλάσσια περιοχή – συνήθως σε περιοχές με βαθιές θαλάσσιες τάφρους. Άρα είναι και πολύ δύσκολο να ανακάμψουν οι πληθυσμοί τους
Όπως σε κάθε περίπτωση, έτσι και τώρα, ήταν ιδιαίτερα σημαντικές οι προσπάθειες των τοπικών κτηνιάτρων και των μελών της τοπικής κοινωνίας, που προσπάθησαν εθελοντικά να συνδράμουν όσο μπορούσαν σε αυτά τα τραγικά περιστατικά. Ωστόσο, χωρίς ειδικό εξοπλισμό σε συνεχή ετοιμότητα, την απαραίτητη εξειδίκευση και εκπαιδευμένες ομάδες υποστήριξης, η επίκληση σε οποιοδήποτε εθνικό δίκτυο διαχείρισης εκβρασμών, το οποίο θα ήταν σε θέση να προσφέρει περίθαλψη ή να υλοποιήσει ουσιαστικές νεκροψίες, μοιάζει ειρωνική σε ένα τόσο σοβαρό και τραγικό περιστατικό.
Δυστυχώς, χωρίς τις απαραίτητες προϋποθέσεις, κατά τη νεκροψία πιθανότατα δεν κατέστη εφικτό να συλλεχθούν τα δείγματα που θα μπορούσαν να αποδείξουν εάν οι θάνατοι προκλήθηκαν από εμβολή, δεδομένου ότι για τον σκοπό αυτό απαιτούνται πλήρεις νεκροψίες, με έμφαση στη λεπτομερή εξέταση του ακουστικού συστήματος και του εγκεφάλου. Σε αυτό το ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα θα επανέλθουμε σύντομα.
Σε μια χώρα, σε μια Μεσόγειο και σε μια Ευρώπη που αρέσκεται, μέσα από πανάκριβα συνέδρια, να διακηρύσσει ότι αναλαμβάνει δεσμευτικές πρωτοβουλίες για την προστασία των θαλασσών, είναι αδιανόητο να παραμένουμε θεατές στον αποδεκατισμό των τελευταίων σπάνιων ειδών που κατάφεραν να επιβιώσουν έως σήμερα στα νερά μας. Δεν υπάρχει πουθενά, ούτε στην Μεσόγειο ούτε στις ελληνικές θάλασσες, ένα πραγματικό «δίχτυ προστασίας» για τα θαλάσσια θηλαστικά.
ΠΗΓΗ: Archipelagos – Institute of Marine Conservation, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.9.2025.
Mass stranding of at least four Cuvier’s beaked whales (Ziphius cavirostris) was recorded yesterday in southeastern Crete. The four cetaceans stranded almost simultaneously on neighboring shores. Another whale was found stranded alive, and was guided back into the sea–its fate still remains unknown.
It is, however, highly likely that more beaked whales have died in the area, which may either never strand on the coast or never be detected. This is due to the prevailing northern and northwestern winds, which can carry the carcasses either further out to sea or onto more inaccessible parts of Crete’s coastline.
The simultaneous stranding of these rare cetaceans indicates anthropogenic causes. International experience has shown that various beaked whale species are particularly sensitive to specific frequencies of intense underwater noise pollution, which force them into an abrupt ascent from the deep waters where they feed. Such sudden ascent leads to embolism, which is usually fatal.
Since yesterday, the Archipelagos Institute of Marine Conservation, in collaboration with international environmental organizations, has launched a detailed investigation of the electronic tracks of vessels that traversed the waters south of Crete in recent days. Underwater noise of such intensity can be caused either by the use of antisubmarine sonars on naval ships or by seismic surveys. The evidence so far points to naval sonars as the most probable cause. Notably, naval vessels of various nationalities operate in this region, and although in peacetime their tracks should be visible, in most cases they are not.
Yesterday’s setback to the population of beaked whales in the Hellenic Trench is likely irreversible, as these whales are among the very few cetacean species that do not migrate but instead remain in the same marine area throughout their lives—typically in regions with deep oceanic trenches. This makes population recovery extremely difficult.
As in similar cases, the contributions of local veterinarians and community members, who volunteered their time and efforts during these tragic events, were especially vital and greatly appreciated. However, without specialized equipment on constant standby, the necessary expertise, and trained support teams, invoking any national stranding response network—capable of providing treatment or conducting proper necropsies—rings hollow in the face of such a grave and tragic incident.
Unfortunately, under the existing conditions, it was most likely not possible during the necropsies to collect the samples that could confirm whether the deaths were caused by embolism, since this requires full necropsies with emphasis on the detailed examination of the auditory system and the brains of all the dead beaked whales. We plan to return to this important issue in greater depth very soon.
For a country, a Mediterranean region, and Europe that proudly proclaims–through lavish conferences–their supposed commitment to protect the seas, it is unthinkable that we remain spectators to the decimation of the last remaining of this rare species still surviving in our waters. Nowhere—not in the Mediterranean, nor in Greek seas—does there exist a genuine “protection network” for marine mammals.
μαζικος εκβρασμος ωαριων ιχθυων ζιφιων κητωδων νοτιοανατολικη Κρητη, ανθρωπογενη αιτια ζιφιος φαλαινα Cuvier’s Beaked Whale, Ziphius cavirostris κητωδη κητος ακτη ζιφιοι ακτες νεκρα κητωδη νοτιο κρητικο πελαγος Κρητης ταυτοχρονος σπανιο κητωδες ευαισθησια συχνοτητες συχνοτητα υποβρυχια ηχορρυπανση αποτομη αναδυση εμβολη Ινστιτουτο Θαλασσιας Προστασιας Αρχιπελαγος, περιβαλλον πλοιο νοτια εντασης ηχος ρυπανση ανθυποβρυχιακο σοναρ πολεμικα πλοια σεισμικες ερευνες πολεμικο θαλασσια περιοχη ειρηνη στιγμα πληθυσμος ελληνικη Ταφρος ειδη ειδος μεταναστευση βαθια ακουστικο συστημα εγκεφαλος Μεσογειος Ευρωπη προστασια θαλασσα σπανια ελληνικες θαλασσες, θαλασσια θηλαστικα
