Της αρχαιολόγου Κωνσταντίνας Καλλιντζή
Ο τάφος της Σταυρούπολης Ξάνθης είναι ο μεγαλύτερος, πιο καλοδιατηρημένος και πιο εντυπωσιακός μακεδονικός τάφος της Θράκης. Βρίσκεται νότια της πόλης, σε μικρή απόσταση από τον δρόμο προς Κομνηνά. Με βάση την αρχιτεκτονική του μορφή και τα λιγοστά ευρήματα που υπήρχαν στο εσωτερικό του, χρονολογείται στο πρώτο μισό του 2ου αι. π.Χ. Είναι πιθανόν να συνδέεται με έναν οικισμό, που βρίσκεται σε απόσταση 500 μ. νοτιότερα, στην θέση Μύτικας Κομνηνών, και ο οποίος είχε μεγάλη διάρκεια ζωής, από την Πρώιμη Εποχή Σιδήρου (9ος – 8ος αι. π.Χ.) μέχρι την βυζαντινή περίοδο. Επιφανειακά ευρήματα που χρονολογούνται από τον 11ο αι. π.Χ. έως και τους βυζαντινούς χρόνους. Περιορισμένης έκτασης ανασκαφές έφεραν στο φως τάφο του 5ου αι. π.Χ., αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, λάκκους και πιθάρια. – ΠΗΓΗ: ΔΔΕΑΜ.
Το μνημείο έχει όλα τα βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τους μακεδονικούς τάφους. Είναι υπόγειος, κτιστός και αποτελείται από δρόμο, προθάλαμο και θάλαμο, που είναι σκεπασμένοι με καμάρες. Είναι κατασκευασμένος με εγχώριο μάρμαρο κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα τοιχοποιίας, έχει προσανατολισμό Α-Δ και η είσοδός του βρίσκεται στα δυτικά.
Ο δρόμος αποτελείται από δύο τμήματα:
- το εξωτερικό, που είναι χωρίς κάλυψη, και
- το εσωτερικό, που είναι στεγασμένο και έχει μήκος 4,65 μ. και πλάτος 1,59 μ. Σε αυτό μπαίνει κανείς από θύρα που κλεινόταν εξωτερικά με μεγάλες ορθογώνιες μαρμαρόπετρες.
Στο άλλο άκρο του υπάρχει η θύρα του προθαλάμου, που αποτελείται από δύο παραστάδες και υπέρθυρο. Ο προθάλαμος έχει πλάτος 3,13 μ. και μήκος 2,12 μ. Επικοινωνεί με το νεκρικό θάλαμο με θύρα, αποτελούμενη από μονολιθικές παραστάδες και υπέρθυρο, που κλεινόταν εσωτερικά με μαρμάρινα θυρόφυλλα, στα οποία δηλώνονται ανάγλυφα τα τεκτονικά στοιχεία (π.χ. καρφιά). Στη δεξιά παραστάδα διακρίνονται τα γράμματα Α, Β, Γ, Δ, ζωγραφισμένα με κόκκινο χρώμα με την εγκαυστική μέθοδο. Ο θάλαμος έχει πλάτος 3,13 μ. και μήκος 3,155 μ. Στο βάθος του υπάρχουν δύο μαρμάρινες κλίνες γωνιακά τοποθετημένες με μαρμάρινα διπλά προσκεφάλαια στα δύο άκρα τους («κλίνες αμφικέφαλες»). Στα πόδια τους διακρίνεται ζωγραφική διακόσμηση με την εγκαυστική μέθοδο. Σε μεταγενέστερη εποχή είχε προστεθεί και τρίτη κλίνη, που δε σώζεται σήμερα. Ο προθάλαμος και ο θάλαμος έχουν δάπεδα από μαρμάρινες πλάκες, ενώ στην γένεση της καμάρας τους υπάρχει κοσμήτης αποτελούμενος από ιωνικό και λέσβιο κυμάτιο.
Ο τάφος βρέθηκε συλημένος και τα θυρόφυλλά του σπασμένα. Στο εσωτερικό του υπήρχαν μόνο δύο μικρά χρυσά δακτυλίδια, μία μικρή χρυσή ψήφος και θραύσματα ειδωλίων, που ανήκουν σε τρεις Έρωτες και δύο γυναικείες μορφές.
Ο τάφος της Σταυρούπολης σε σχέση με τους άλλους μακεδονικούς παρουσιάζει δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: το πρώτο είναι ο στεγασμένος δρόμος και το δεύτερο το γεγονός ότι οι εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων δεν καλύπτονται με κονιάματα. Η ζωγραφική διακόσμηση έγινε πάνω στις μαρμάρινες επιφάνειες με την εγκαυστική μέθοδο και ίχνη της σώζονται στο θριγκό της εισόδου του προθαλάμου, στο θύρωμα του θαλάμου και στα κυμάτια.
Ο τάφος ήταν γνωστός στους χωρικούς της περιοχής από παλιά. Ο πρώτος αρχαιολόγος που επισκέφθηκε το μνημείο ήταν ο Χ. Μακαρόνας, το 1951, ο οποίος πραγματοποίησε μικρή ανασκαφική έρευνα, ενώ η κυρίως ανασκαφή έγινε από τον ίδιο, τον Οκτώβριο του 1953. Το 1997 ο Δ. Τριαντάφυλλος πραγματοποίησε στερεωτικές εργασίες στο μνημείο και σε συνεργασία με το Δήμο Σταυρούπολης το έχει εντάξει σε ειδικό πρόγραμμα για την ανάδειξη και αξιοποίησή του.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΞΑΝΘΗΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2013.
μεγαλυτερος, πιο καλοδιατηρημενος εντυπωσιακος αρχαιος μακεδονικος ταφος Θρακης αγνωστος αρχαιος οικισμος Μυτικας Κομνηνων, 3.000 χρονων μεγαλος, αρχαια μακεδονια αγνωστοι αρχαιοι οικισμοι Κομνηνα, 1000 πΧ χρονια πριν Θρακη μεγαλυτεροι καλοδιατηρημενοι εντυπωσιακοι μακεδονικοι ταφοι Θρακη αγνωστοι αρχαιοι οικισμοι αρχαιολογος Καλλιντζης Σταυρουπολης Σταυρουπολη μακεδονια Θρακη Κομνηνοι αρχιτεκτονικη ευρηματα 2ος αιωνας πΧ Πρωιμη Εποχη Σιδηρου 9ος – 8ος βυζαντινη περιοδος βυζαντιο μνημειο αρχιτεκτονικα υπογειος, κτιστος δρομος, προθαλαμος θαλαμος, καμαρς κατασκευη μαρμαρο ψευδοισοδομο συστημα τοιχοποιια προσανατολισμος θυρα ορθογωνια μαρμαροπετρα προθαλαμος παρασταδα υπερθυρο νεκρικος θαλαμος μονολιθικη μονολιθος μαρμαρινο θυροφυλλο αναγλυφο τεκτονικα στοιχεια αρχαιο καρφι αλφαβητικα γραμματα αλφαβητικο γραμμα Α, Β, Γ, Δ, αλφα βητα γαμμα δελτα αλφαβητο αλφαβητος ζωγραφικη κοκκινο χρωμα εγκαυστικη μεθοδο μαρμαρινη κλινη διπλο προσκεφαλαιο προσκεφαλι ακρα κλινες αμφικεφαλες αμφικεφαλο αμφικεφαλα διακοσμηση δαπεδο πλακα κοσμητης ιωνικο λεσβιο κυματιο ιωνια ιωνες λεσβος συλημενος αραχιοκαπηλια χρυσο δακτυλιδι χρυση ψηφος θραυσμα ειδωλιο ερωτας γυναικεια στεγασμενος επιφανεια τοιχος κονιαμα θριγκος θυρωμα κυματια Μακαρονας, 1951, ανασκαφη 1953 1997 Τριανταφυλλος στερεωτικες εργασιες Δημος Σταυρουπολεως Επιφανειακα ευρηματα 11ος αιωνας πΧ βυζαντινα χρονια ανασκαφες 5ος αρχιτεκτονικα καταλοιπα, λακκος πιθαρι
