Του Γιώργου Λεκάκη
Ένας κάτοικος της Ιεραπόλεως[1] της Συρίας ειδοποίησε τις τοπικές Αρχές για μια μεγάλη ενεπίγραφη πέτρα, θαμμένη κοντά σε μια κεντρική αγορά της πόλης. Μια αρχαιολογική ομάδα που εκλήθη στο σημείο ανέκτησε το αντικείμενο και το αναγνώρισε ως στήλη ρωμαϊκής εποχής.
Ο μαύρος βασάλτης, ο οποίος διαμορφώθηκε πριν από περίπου 2.000 χρόνια, απεικονίζει έναν περίτεχνα σκαλισμένο αετό, που κρατά ένα στεφάνι στα νύχια του, μαζί με μια επιγραφή γραμμένη στα ελληνικά. Τα ελληνικά ήταν η κυρίαρχη γλώσσα που χρησιμοποιούνταν στις ανατολικές ρωμαϊκές επαρχίες.
Στην κοινωνία της εποχής, ο αετός ήταν στενά συνδεδεμένος με τον θεό Δία του ελληνικού πανθέου, και συμβόλιζε την δύναμη, την εξουσία και την θεϊκή προστασία.
Η πόλις που ελέγετο Ιεράπολη[2] Βαμβύκη, ήταν ένας ακμάζων οικισμός, που φημιζόταν για τους ναούς της, τα εμπορικά δίκτυα και την μεγαλοπρεπή αρχιτεκτονική της. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η πέτρα χρησίμευε ως ταφικό μνημείο και ελπίζουν ότι μόλις μεταφραστεί η επιγραφή, θα αποκαλύψει λεπτομέρειες σχετικά με το όνομα, την τάξη και την καταγωγή του νεκρού.
ΠΗΓΗ: «2,000-Year-Old Greco-Roman Stele with Eagle and Greek Inscriptions Found in Manbij, Syria», Greek City Times, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 26.8.2025.
Η πόλη στα ΒΑ. του κυβερνείου της Βερρόης(= φέρω ροή)[*] / Χαλεπίου στην έκταση της νυν βόρειας Συρίας, 30 χλμ. Δ. του Ευφράτη στον 36ο παράλληλο [36°31′39″N 37°57′19″E].
Η πόλις προσαρτήθηκε από τους Ασσύριους το 856 π.Χ. Ο βασιλιάς των Ασσυρίων, Σαλμανασέρ Γ’, την μετονόμασε σε Λίτα-Ασούρ (Λίτα / Λητω Ασσυρίας) και έκτισε ένα ανάκτορο. Έγινε κέντρο της φαλλικής λατρείας της θεάς Ατάργατις του πανθέου της Συρίας. Οι προσφορές ήταν ανδρικές μορφές από ξύλο και χαλκό. Τεράστιοι φαλλοί ήταν στημένοι σαν οβελίσκοι, ενώπιον του ναού, στους οποίους σκαρφάλωναν τελετουργικά μία φορά τον χρόνο και τους διακοσμούσαν. Στον ιερό θάλαμο, επιτρεπόταν να εισέλθουν μόνον οι ιερείς (κάτι σαν το Άγιο Βήμα). Ένας μεγάλος χάλκινος βωμός στεκόταν ενώπιον και γύρω από τα αγάλματα. Στο προαύλιο ζούσαν πολλά ιερά ζώα και πουλιά (αλλά όχι χοίροι), που χρησιμοποιούνταν για θυσία. Περίπου 300 ιερείς υπηρετούσαν το ιερό. Με ναό με φημισμένη δεξαμενή με ιερά ψάρια. Η λίμνη ήταν το κέντρο των ιερών εορτασμών. Από τις επί μέρους τελετές αναφέρονται ακόμη ο αυτοακρωτηριασμός και μια περίπλοκη τελετή για την είσοδο στην πόλη και την πρώτη επίσκεψη στο ιερό.[3] Στα νομίσματα η Ατάργατις φορά κορώνα, είναι καβάλλα σε λιοντάρι ή καθισμένη με τύμπανο στο χέρι της – σαν την Κυβέλη.
Η πόλις έζησε την μεγίστη ευημερία της υπό την κυριαρχία των Σελευκιδων Μακεδόνων, που την έκαναν τον κύριο σταθμό στον κύριο εμπορικό δρόμο Αντιόχειας – Σελεύκειας επί του Τίγρη.
Τον 3ο αιώνα μ.Χ., ήταν η πρωτεύουσα της επαρχίας Ευφρατησίας.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Σήμερα Μανμπίτζ / Manbij, από το αραμαϊκό όνομα της πόλης Mnbg (= μάνα[*], τόπος με πηγή – τα αραμαϊκά είναι διάλεκτος της ελληνικής) > συριακά Μαμπόγκ / Μαμπόγ / Mabog / Mabbog / Mabbogh.
[2] Λατ. Hierapolis.
[3] ΠΗΓΗ: Λουκιανός(;) «De Dea Syria» – Περί της Συριακής Θεότητος ή Περί του Σύρου Δία. Και Κλ. Αιλιανός.
Atargatis αρχαια στηλη ελληνικη επιγραφη αετος του Διος Ιεραπολη Συριας πολις Μανμπιτζ Συρια ενεπιγραφη πετρα, αγορα πολις αρχαιολογια ρωμαικη εποχη μαυρος βασαλτης, στεφανι νυχια ελληνικα κοινωνια θεος Διας ζευς ελληνικο πανθεο πανθεον συμβολο δυναμη, εξουσια θεικη προστασια ελληνικη κυριαρχη γλωσσα ανατολικες ρωμαικες επαρχιες Ιεραπολις Βαμβυκη, οικισμος, ναος εμποριο αρχιτεκτονικη ταφικο μνημειο νεκρος ταφος κυβερνειο Χαλεπιου χαλεπι βεροη βερροη ποταμος Ευφρατης 36ος παραλληλος Ασσυρια 9ος αιωνας 856 πΧ βασιλιας ασσυριων, Σαλμανασερ Γ 3ος μετονομασια Λιτα Ασουρ λητω ασσυριοι ανακτορο φαλλικη λατρεια φαλλος θεα Αταργατις Αταργατη προσφορα ανδρικη μορφη ξυλο χαλκος τεραστιοι φαλλοι οβελισκος σκαρφαλωμα τελετουργια διακοσμηση ιερος θαλαμος, αβατον αβατο ιερεις αγιο Βημα χαλκινος βωμος αγαλμα προαυλιο ιερα ζωα ιεροζωο πουλι χοιρος γουρουνι θυσια ιερεας ιερο ιερον δεξαμενη ιερα ψαρια ιεροπτηνο ψαρι ιχθυς λιμνη κεντρο ιερος εορτασμος εορτη γιορτη πανηγυρι τελετη αυτοακρωτηριασμος ακρωτηριασμος περιπλοκη τελετες εισοδος πρωτη επισκεψη νομισμα κορωνα, καβαλλα καβαλα λιονταρι καθισμενη τυμπανο χερι Κυβελη ευημερια κυριαρχια Σελευκιδων Μακεδονων, Αντιοχεια – Σελευκεια επι του Τιγρη Σελευκιδες αρχαιοι Μακεδονες μακεδονια μεση ανατολη 3ος αιωνας μΧ πρωτευουσα επαρχια Ευφρατησια αραμαικο ονομα ετυμολογια Mnbg μανα τοπος με πηγη συριακα Μαμπογκ / Μαμπογ / Mabog / Mabbog / Mabbogh λατινικα Λουκιανος De Dea Syria Περι της Συριακης Θεοτητος Θεοτητας Θεοτητα ή Περι του Συρου Δια συρος Αιλιανος
