Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ στην ΑΠΟΒΑΣΗ της ΝΟΡΜΑΝΔΙΑΣ

Του συγγραφέα Κωνσταντίνιου Σπίνου, Kspin.gr@gmail.com

Το συννεφιασμένο πρωινό της 6^ης Ιουνίου 1944, για πολλούς ιστορικούς, ήταν η πιο σημαντική ημέρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν η ημέρα που η πλάστιγγα έγειρε οριστικά υπέρ των συμμαχικών δυνάμεων και συνεπώς ξεκίνησε το τέλος της επέλασης των ναζί και των αρρωστημένων ορέξεων του Αδ. Χίτλερ. Πρόκειται για την απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στην Νορμανδία, την μεγαλύτερη, την πιο ριψοκίνδυνη αλλά και φιλόδοξη εκστρατεία που επιχειρήθηκε ποτέ στα στρατιωτικά χρονικά, που εν πολλοίς έκρινε την έκβαση του Β΄ ΠΠ υπέρ των συμμαχικών δυνάμεων.

Τον Ιανουάριο του 1944 άρχισε να προετοιμάζεται η επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Επικυρίαρχος» (Operation Overlord). O Αμερικανός στρατηγός Ντ. Αϊζενχάουερ ορίστηκε ανώτατος διοικητής, με Βρετανούς διοικητές στο στρατό ξηράς, στο ναυτικό και την αεροπορία. Για την πραγμάτωσή της, οι σύμμαχοι κινητοποίησαν 3.500.000 άνδρες, πάνω από 10.000 αεροπλάνα, 3.500 ανεμοπλάνα, και περίπου 5.000 αποβατικά και μεταφορικά πλοία, και εκατοντάδες τεθωρακισμένα άρματα αμφίβιων και άλλων αποστολών.

Σκοπός της απόβασης ήταν να διασπάσουν τις γερμανικές δυνάμεις, να δημιουργήσει προγεφύρωμα μέσω της Γαλλίας, από την πόλη Καν έως το Χερβούργο, από το οποίο οι συμμαχικές δυνάμεις θα περνούσαν στρατεύματα από την Μεγάλη Βρετανία στην ηπειρωτική Ευρώπη, ούτως ώστε να ανακουφιστεί το Ανατολικό Μέτωπο από την Γερμανική πίεση.

Σύμφωνα με το σχέδιο, η επίθεση θα γινόταν σ’ ένα στενό μέτωπο στην Νορμανδία, στις βόρειες ακτές της Γαλλίας, από πέντε σώματα στρατού. Οι ακτές της απόβασης έφεραν τις κωδικές ονομασίες:

• Utah (Γιούτα),
• Omaha (Όμαχα),
• Gold (Χρυσός – Χρυση Ακτη),
• Juno (Ήρα) και
• Sword (Σπαθί).

Η προετοιμασία για την επίθεση απέναντι στις βρετανικές ακτές κράτησε για μήνες. Η επιλογή της θέσης ήταν ένα από τα μυστικά που κρατήθηκαν, και η ημερομηνία της απόβασης ήταν αβέβαιη μέχρι και την τελευταία στιγμή. Τελικά η ημερομηνία εφαρμογής του σχεδίου για την απόβαση στην Νορμανδία ορίσθηκε στις 1 Μαΐου 1944. Μετατοπίσθηκε στις 5 Ιουνίου 1944 για να μπορέσουν να συγκεντρωθούν οι απαιτούμενες δυνάμεις στις αγγλικές ακτές. Λόγω της κακοκαιρίας, η απόβαση αναβλήθηκε για άλλες 24 ώρες και έτσι άρχισε τις πρώτες πρωινές ώρες της 6^ης Ιουνίου 1944. Παρά τις βαρειές απώλειες, ο σκοπός της απόβασης πέτυχε και τα στρατεύματα πέρασαν από την Μεγάλη Βρετανία στην Ηπειρωτική Ευρώπη, βάζοντας έτσι την αρχή του τέλους της κυριαρχίας του φασισμού.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

Η Ελλάδα δεν είχε επίσημη στρατιωτική συμμετοχή στην Απόβαση της Νορμανδίας, καθώς ήταν υπό Γερμανική κατοχή εκείνη την περίοδο. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ στην ΕΛΛΑΔΑ, διαβάστε στα βιβλία του Γ. Λεκάκη για την ΚΑΤΟΧΗ, ΕΔΩ. Ωστόσο, Έλληνες ναυτικοί και αξιωματικοί συμμετείχαν στην απόβαση με το Βασιλικό Ναυτικό της Μεγάλης Βρετανίας.

Δυστυχώς, δεν υπήρξε συμμετοχή τμημάτων του Ελληνικού Στρατού, γιατί:

• η 3η Ορεινή Ταξιαρχία και ο Ιερός Λόχος πολεμούσαν στο Ιταλικό μέτωπο, ενώ
• οι δύο Ελληνικές ταξιαρχίες που σχηματίσθηκαν στην Αίγυπτο το 1941 είχαν διαλυθεί την περασμένη χρονιά μετά τα κομμουνιστικά κινήματα που εκδηλώθηκαν σε τρία κύματα: το Μάρτιο 1943, τον Ιούλιο 1943 και, το αποκορύφωμα, τον Απρίλιο 1944, με την ανταρσία του Ναυτικού.

Στην Απόβαση της Νορμανδίας η Ελλάδα έλαβε μέρος στην πρώτη γραμμή της μάχης μόνο με έξι σκάφη συνολικά και 155 στρατιώτες, διότι ο υπόλοιπος στόλος ναυμαχούσε στην Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα συμμετείχε με τις δύο κορβέττες «ΤΟΜΠΑΖΗΣ» και «ΚΡΙΕΖΗΣ» και με τέσσερα εμπορικά πλοία. Η αποστολή αυτή είχε χαρακτηριστεί «κονβόι του θανάτου», γιατί τα εμπορικά πλοία, άοπλα και ανυπεράσπιστα, έπρεπε να φτάσουν σε κοντινή απόσταση από τις ακτές, δηλαδή εντός της ακτίνας βολής των γερμανικών πολυβολείων. Σε κάθε πλοίο επέβαιναν και 3-4 αξιωματικοί του πολεμικού ναυτικού, που χειρίστηκαν τα εκρηκτικά που χρησιμοποιήθηκαν για τη βύθιση των πλοίων.

Στον «ΤΟΜΠΑΖΗ» κυβερνήτης ήταν ο Πλωτάρχης Γεώργιος Παναγιωτόπουλος και στον «ΚΡΙΕΖΗ» ο Πλωτάρχης Δημήτριος Κιοσσές. Στο πλήρωμα του «ΤΟΜΠΑΖΗ» συμμετείχαν (μεταξύ άλλων) οι ανθυποπλοίαρχοι Παναγιώτης Παπαδιαμαντόπουλος, Νίκος Καλλιοντζής και Ρωμανός Νικολαΐδης, ο σημαιοφόρος Θεόδωρος Λυμπεράκης και ο έφεδρος σημαιοφόρος Μιχάλης Μαρής.

Ενώ στο πλήρωμα του «ΚΡΙΕΖΗ» συμμετείχαν οι ανθυποπλοίαρχοι Γρηγόρης Παυλάκης, Κλεάνθης Ζερβός και Γιώργος Βαζάκας, ο σημαιοφόρος Δημήτρης Ματάλας, ο έφεδρος σημαιοφόρος Σταύρος Νιάρχος, ο δίοπος Κωνσταντίνος Καρανικόλας και οι ναύτες Μιχάλης Παπανδρέου, Νίκος Μονοκρούσος, Ευστράτιος Καρπούζης και Γιώργος Παντελάρος.

Τα Ελληνικά πλοία τα οποία είχαν επανδρωθεί με έμπειρους αξιωματικούς του Ελληνικού Ναυτικού και άριστο προσωπικό από έφεδρους έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιχείρηση.

Στις 5 Ιουνίου 1944, οι ελληνικές κορβέτες έλαβαν το απόρρητο σήμα με το οποίο ενημερώνονταν για την έναρξη της επιχείρησης και ανέλαβαν να εκτελέσουν μια σημαντική αποστολή: Ανέλαβαν την προστασία των αποβατικών σκαφών που θα μετέφεραν την 50ή Βρετανική Μεραρχία μέχρι την Χρυση ακτή της Νορμανδίας, στα δυτικά των εκβολών του Σηκουάνα. Η αποστολή ήταν δύσκολη γιατί οι Γερμανοί είχαν δημιουργήσει στα στενά της Μάγχης τεράστια θαλάσσια ναρκοπέδια τα οποία δημιουργούσαν σημαντικό εμπόδιο που έφραζε το δρόμο στις συμμαχικές αποβατικές δυνάμεις προς τις γαλλικές ακτές.

Οι δύο ελληνικές κορβέτες απέπλευσαν από το Πόρτσμουθ συνοδεύοντας ένα στολίσκο αποβατικών, εν μέσω θαλασσοταραχής, εχθρικών ναρκοπεδίων και επιθέσεων από εχθρικά υποβρύχια και αεροσκάφη, μέχρι τις γαλλικές ακτές, όπου υποστήριξαν με πυρά την απόβαση των στρατευμάτων. Οι δύο Ελληνικές που έφτασαν στις 7 το πρωί στην ακτή της Νορμανδίας, βομβάρδισαν τις Γερμανικές αμυντικές εγκαταστάσεις ενώ οι Βρετανικές δυνάμεις έπλεαν με τα αποβατικά σκάφη, παρείχαν κάλυψη στη διάρκεια της μάχης και αντιμετώπισαν επιτυχώς επιθέσεις από καταδιωκτικά της Luftwaffe στην διάρκεια της ημέρας. Οι πρώτοι στρατιώτες αποβιβάστηκαν ανάμεσα σε ανελέητα πυρά από τον γερμανικό στρατό, σκοτώνοντας πολλούς πριν καταφέρουν να φτάσουν τις ακτές.

Όταν ο συμμαχικός στόλος έφτασε στην Νορμανδία, τα ελληνικά πολεμικά παρέμειναν στα ανοικτά των ακτών προσφέροντας κάλυψη στα αποβατικά. Το απόγευμα και ενώ η μάχη μαίνονταν, στην περιοχή των ελληνικών πλοίων εκδηλώθηκε αεροπορική επίθεση της Λούφτβαφε που αντιμετωπίστηκε από τα αντιαεροπορικά όπλα των πλοίων χωρίς να σημειωθούν απώλειες στα ελληνικά πολεμικά πλοία. Τις επόμενες δύο ημέρες, οι δύο ελληνικές κορβέτες ανέλαβαν να συνοδεύσουν τα άδεια εμπορικά και επιβατικά πλοία πίσω στην Αγγλία.

Εν συνεχεία συνέχισαν τους πλόες και τις περιπολίες στο στενό της Μάγχης μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1944, συμβάλλοντας στην προστασία, την ενίσχυση και τον ανεφοδιασμό των συμμαχικών προγεφυρωμάτων.

ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ

Την 6^η Ιουνίου 2004 στις επετειακές εκδηλώσεις για την συμπλήρωση των 60 χρόνων από την ηρωική απόβαση, ο Ναύαρχος Γρηγόρης Παυλάκης που υπηρετούσε ως Ύπαρχος στην κορβέτας «ΚΡΙΕΖΗΣ» την ημέρα της απόβασης στην Νορμανδία, παρασημοφορήθηκε από τον Πρόεδρο της Γαλλίας Ζ. Σιράκ. Ήταν ο μοναδικός Έλλην που τιμήθηκε από τον τότε Γάλλο πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, με το ανώτατο παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής, και ανακηρύχτηκε Ιππότης της Γαλλικής Δημοκρατίας. Η ψυχολογία του εκείνη την στιγμή δεν ήταν καλή, διότι εκείνες τις ημέρες είχε χάσει την σύντροφο της ζωής του. Η στεναχώρια του ήταν αποτυπωμένη στο πρόσωπο του και ο Γάλλος Πρόεδρος τον ρώτησε πού οφείλεται η κακή ψυχολογική του κατάσταση. Ο Ναύαρχος του απήντησε ότι μόλις προσγειώθηκε το αεροπλάνο στο αεροδρόμιο Σαρλ Ντε Γκωλ ενημερώθηκε για τον θάνατο της γυναίκας του, η οποία τρεις ημέρες πριν είχε πάθει εγκεφαλικό.

Ο ναύαρχος Γρηγόρης Παυλάκης τιμήθηκε με 15 μετάλλια και παράσημα και ορίστηκε Πρέσβυς της Ελευθερίας της Ευρώπης.

Ο ναύαρχος Θεόδωρος Λυμπεράκης, ο οποίος την ημέρα της απόβασης υπηρετούσε στην κορβέτα «ΤΟΜΠΑΖΗΣ» με τον βαθμό του Σημαιοφόρου τιμήθηκε για την δράση του από την βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ και από την Γαλλική κυβέρνηση λαμβάνοντες το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Εκατοντάδες Έλληνες ομογενείς πολέμησαν εκείνη την ημέρα με τις δυνάμεις των ΗΠΑ, τόσο από αέρος όσο και στο έδαφος, π.χ.:

• Ο Επισμηναγός Νικόλαος Μπούρας με πτήση σε εξαιρετικά χαμηλό ύψος κατάφερε με απίθανους ελιγμούς να εξουδετερώσει τα πυροβολεία των ναζί, σώζοντας εκατοντάδες ζωές, που διαφορετικά θα είχαν χαθεί στην προσπάθεια να καταληφθούν τα συγκεκριμένα πολυβολεία και γι αυτό του απονεμήθηκε ο διακεκριμένος σταυρός των ιπτάμενων και πολλά ακόμα βραβεία.
• Ο Ευθύμιος Τσιμικλής, πεζικάριος του αμερικάνικου στρατού και συμμετείχε στην 4η Μεραρχία. Η μονάδα του Τσιμικλή ανέλαβε να «καθαρίσει» από τα ναζιστικά στρατεύματα την παραλία της Γιούτα.
• Ο Έντι Λάμπρος αλεξιπτωτιστής στην 82η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία. Αποστολή της μονάδας του ήταν να συμμετάσχει στις μάχες της παραλίας Όμαχα. Εκεί δόθηκαν οι πιο σκληρές μάχες καθώς οι ναζί επέδειξαν ιδιαίτερη αντοχή στις κατά κύματα επιθέσεις των συμμαχικών δυνάμεων. Κατάφεραν να εξουδετερώσουν πολλούς εχθρούς και να καταλάβουν μερικά καίριας σημασίας στρατηγικά σημεία με πτώσεις πίσω από τις γραμμές του εχθρού. Σε μια από αυτές τις μάχες που έδωσαν, ο Λάμπρος και οι συμπολεμιστές του, βρέθηκαν να πανηγυρίζουν την επιτυχία τους, ποζάροντας στον φωτογραφικό φακό, κρατώντας ως λάφυρο μια ναζιστική σημαία.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.7.2025.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Π. Κωνσταντίνου «Η ελληνική συμμετοχή στην D-Day», Liberal.
• Τζ. Μίλτον «D-DAY ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ»
• Κ. Σπίνου «ΑΥΤΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ»
• N. Stone «ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ»
•  «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», περ.  τ. 11.6.1997.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΑΠΟΒΑΣΗ της ΝΟΡΜΑΝΔΙΑΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ Σπινος 6^η 6 Ιουνιου 1944, ιουνιος ιστορια πιο σημαντικη ημερα Β Παγκοσμιου Πολεμου συμμαχικες δυναμεις επελαση ναζι ναζισμος Χιτλερ συμμαχοι μεγαλυτερη, ριψοκινδυνη φιλοδοξη εκστρατεια στρατιωτικα χρονικα εκβαση Παγκοσμιος Πολεμος Ιανουαριος επιχειρηση κωδικη ονομασια Επικυριαρχος Operation Overlord αμερικανος στρατηγος Αιζενχαουερ ανωτατος διοικητης, βρετανος διοικητες στρατος ξηρας, ναυτικο αεροπορια ανδρες, αεροπλανο ανεμοπλανο αποβατικο μεταφορικο πλοιο τεθωρακισμενο αρμα αμφιβιο αποστολη γερμανικες δυναμη προγεφυρωμα Γαλλια πολη Καν Χερβουργο, στρατευμα Μεγαλη Βρετανια ηπειρωτικη Ευρωπη, Ανατολικο Μετωπο Γερμανια επιθεση στενο σωμα στρατου ακτη κωδικος ονομα Utah Γιουτα, Omaha ομαχα Gold Χρυσος, Juno γιουνο ιουνο θεα ηρα  Sword σπαθι προετοιμασια βρετανικες ακτες μυστικο ημερομηνια εφαρμογη 1η 1 Μαιου 1944 μαιος πρωτομαγια 5η 5 Ιουνιου 1944 αγγλικες κακοκαιρια αναβολη πρωτες πρωινες ωρες βαριες απωλειες, σκοπος αποβασης στρατευματα φασισμος Ελλαδα στρατιωτικη ηερμανικη κατοχη ελληνες ναυτικοι αξιωματικοι Βασιλικο Ναυτικο ελλην ελληνας ελλας ελληνικος στρατος 3η γ Ορεινη Ταξιαρχια Ιερος Λοχος Ιταλικο Ελληνικες ταξιαρχιες Αιγυπτος 1941 διαλυση κομμουνιστικο κινημα κομμουνισμος κομμουνιστες Μαρτιος 1943, Ιουλιος Απριλιος ανταρσια του Ναυτικου πρωτη γραμμη μαχης μαχη σκαφη στρατιωτες, στολος ναυμαχια Μεση Ανατολη κορβετα ΤΟΜΠΑΖΗΣ ΚΡΙΕΖΗΣ εμπορικο πλοιο κονβοι του θανατου κομβοι εμπορικα πλοια, αοπλα ανυπερασπιστα, ακτινα βολης γερμανικο πολυβολειο αξιωματικοι πν πολεμικο εκρηκτικα βυθιση πλοιων ναυαγια ναυαγιο κυβερνητης πλωταρχης Παναγιωτοπουλος Κιοσσες πληρωμα ανθυποπλοιαρχος Παπαδιαμαντοπουλος, Καλλιοντζης Νικολαιδης, σημαιοφορος Λυμπερακης εφεδρος Μαρης, ανθυποπλοιαρχοι Παυλακης, Ζερβος Βαζακας, Ματαλας, Νιαρχος, διοπος Καρανικολας ναυτες ναυτης Παπανδρεου, Μονοκρουσος, Καρπουζης Παντελαρος ελληνικα επιχειρηση 5 κορβεττα απορρητο σημα προστασια αποβατικο σκαφος 50η Βρετανικη Μεραρχια εκβολες ποταμος Σηκουανας Γερμανοι στενα Μαγχης θαλασσιο ναρκοπεδιο γαλλια Πορτσμουθ στολισκος θαλασσοταραχη υποβρυχιο αεροσκαφος βομβαρδισμος γερμανικες αμυντικες εγκαταστασεις καλυψη καταδιωκτικο Luftwaffe αποβιβαση πυρα γερμανικος στρατος αεροπορικη Λουφτβαφε αντιαεροπορικα οπλα απωλειες Αγγλια πλους περιπολια Μαγχη Σεπτεμβριος ανεφοδιασμος ΠΑΡΑΣΗΜΟ 2004 επετειος ηρωικη ναυαρχος υπαρχος Προεδρος Γαλλιας Σιρακ μοναδικος Γαλλος Γαλλικη Δημοκρατια ανωτατο παρασημα Λεγεωνα της Τιμης, ιπποτης της Γαλλικης Δημοκρατιας μεταλλιο πρεσβυς της Ελευθεριας της Ευρωπης βασιλισσα Ελισαβετ Ελισσαβετ κυβερνηση ελληνες ομογενεις πολεμιστες δυναμεις ΗΠΑ, επισμηναγος Μπουρας πτηση ελιγμος απονομη διακεκριμενος σταυρος ιπταμενος βραβειο Τσιμικλης, πεζικαριος αμερικανικος 4η μοναδα ναζιστικα στρατευματα παραλια Λαμπρος αλεξιπτωτιστης αλεξιπτωτο 82η Αερομεταφερομενη μαχες αντοχη επιθεσεις εχθρος στρατηγικο σημειο πτωση γραμμη επιτυχια φωτογραφια λαφυρο ναζιστικη σημαια Κωνσταντινου D Day Μιλτον DDAY στοουν ΔΕΥΤΕΡΟΣ