Του Γιώργου Λεκάκη
Το Ριπάρο Ταλιέντε είναι μια περιοχή σπηλαίων (abri / αμπρι), που βρίσκεται βόρεια της Βερόνας, στην περιοχή των Γκρεκάνων Ελλήνων (ακόμη και σήμερα λέγεται Σταλαβένα ντι Γκρεκάνα), στο Veneto, στον 45ο παράλληλο [45° 32′ 26,2″ N, 11° 0′ 20,2″ E].
Η βραχώδης προεξοχή ανακαλύφθηκε το 1958 από τον Fr. Tagliente (1918 – 2008). Οι πρώτες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από τους Fr. Mezzena και Fr. Zorzi του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Βερόνας (1962 – 1964). Από το 1967, οι ετήσιες ανασκαφές πραγματοποιούνται από το Πανεπιστημιο της Φεράρα. (Ο χώρος είναι επισκέψιμος υπό την επίβλεψη αρχαιολόγων από το Πανεπιστήμιο της Φεράρα). Έχουν αποκαλυφθεί πολυάριθμα ευρήματα από την Μέση και την Άνω Παλαιολιθική εποχή (60.000 – 13.000 χρόνων). Μάλιστα, τα αρχαιότερα στοιχεία – μέχρι σήμερα – για ανθρώπινη παρουσία, μετά το Τελευταίο Μέγιστο Παγετώνων νότια των Άλπεων προέρχονται από εδώ.
Το Ριπάρο Ταλιέντε ευρίσκεται στην αριστερή, ανατολική πλευρά της κοιλάδας Βαλπαντένα στα Όρη Λεσσίνι (Βικεντινές Άλπεις) στην νυν έκταση Ιταλίας. Το βραχοκαταφύγιο ευρίσκεται στους πρόποδες του όρους Tregnago, σε ιδιωτική έκταση, ακριβώς δίπλα στην βιομηχανική περιοχή Stallavena.
Οι αρχαιότερες ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή Grezzana Ιταλίας χρονολογούνται από την Μέση Παλαιολιθική (100.000 – 80.000 έως 35.000 χρόνια πριν), που αντιστοιχεί στον παγετώνα Würm. Αρκετά αντικείμενα που βρέθηκαν στο βραχοκαταφύγιο Riparo Tagliente (που θεωρείται μια από τις θεμελιώδεις προϊστορικές τοποθεσίες της Ευρώπης), μαρτυρούν την ανθρώπινη δραστηριότητα εκεί. Πρόκειται για ίχνη του Homo erectus. Ευρέθησαν λίθινα εργαλεία, που χρησιμοποιούνταν για να σκάψουν το έδαφος, αναζητώντας ρίζες και κόνδυλους ή για να κόψουν το δέρμα των ζώων: Αιχμές, ξύστρες και θραύσματα πυριτόλιθου. Οι άνθρωποι που σύχναζαν στο Riparo Tagliente κατά την Μέση Παλαιολιθική κυνηγούσαν κυρίως φυτοφάγα ζώα, αλλά σκότωναν και μεγάλα ζώα όπως τα μαμούθ – έχουν βρεθεί και θραύσματα δοντιών μαμούθ.
Τα ιζήματα, η γύρη και υπολείμματα πανίδας είναι ηλικίας 17.000 – 14.500 χρόνων, και υποδεικνύουν κλιματικές συνθήκες μιας ψυχρής και ξηρής ορεινής στέππας. Εκτός από τα αγριοκάτσικα και άλκες, κυνηγήθηκαν επίσης μικρά θηλαστικά όπως μαρμότες και λαγοί. Αλλά τα κύρια θηράματα ήταν τα κόκκινα ελάφια, τα ζαρκάδια και τα αγριογούρουνα. Τα σημάδια κοπής στα οστά λύκων, λύγκων και άλλων αδηφάγων ζώων, αποδεικνύουν ότι και τα αρπακτικά ζώα σφαγιάζονταν. Εξετάστηκαν σχεδόν 700.000 θραύσματα οστών από, ως επί το πλείστον, ενήλικα ζώα!Υπήρχαν λειβάδια καλυμμένα με κωνοφόρα και φυλλοβόλα δένδρα.
Από τα στρώματα 37 και 36 προέρχονται δύο ανθρώπινα νεογιλά δόντια και ένα οστούν από ένα μικρό δάχτυλο, τα οποία αποδίδονται σε Νεάντερταλ. Τα δόντια είναι ο δεύτερος δεξιός γαλακτοφόρος γομφίος (Tagliente-3) από την άνω γνάθο ενός παιδιού 9 – 12 ετών και ο δεξιός κάτω κυνόδοντας (Tagliente-4) ενός παιδιού περίπου 6 ετών.
Ευρέθησαν 10.000 λίθινα εργαλεία – αντικείμενα ανά στρώμα! Κυρίως λεπίδες, πυρήνες, σφυρόλιθοι κ.ά. Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονται αποκλειστικά από τοπικά κοιτάσματα (σε μέγιστη απόσταση 15 χλμ.), κυρίως γκρίζος πυριτόλιθος από τον σχηματισμό Biancone κοντά στο Ceredo.
ΤΩΡΑ, ευρέθησαν και στοιχεία ανθρώπινης βίας, εναντίον άλλων ανθρώπων, κατά την παλαιολιθική περίοδο, πολύ σπάνια παρατηρούνται στα αρχαιολογικά αρχεία. Μια τέτοια περίπτωση συνέβη πριν από περίπου 17.000 – 15.500 χρόνια στην σημερινή βόρεια Ιταλία. Πρόκειται για σύγκρουση μεταξύ διαφορετικών ομάδων στις προϊστορικές κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, στις αλπικές περιοχές, κατά την διάρκεια της κλιματικής βελτίωσης μετά το Τελευταίο Μέγιστο Παγετώνων.
Το 1973, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στον βράχο Riparo Tagliente, μερικά σκελετικά υπολείμματα ενός άνδρα – γνωστού στην επιστήμη ως Tagliente-1. Διαπίστωσαν ότι πέθανε στα 20 χρόνια του. Αν και οι λόγοι δεν ήταν εύκολα προφανείς, εκείνη την εποχή (δεκαετία 1970), η πρόσφατη εκ νέου ανάλυση των οστών του υποδηλώνει ότι ίσως ήταν θύμα αιματηρής ενέδρας. Η σάρωση με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και η τρισδιάστατη απεικόνιση αποκάλυψαν τουλάχιστον 5 σημάδια κοπής, στο μηριαίον οστούν και την κνήμη του Tagliente-1. Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι τα τραύματα είχαν προκληθεί από όπλα που εκτόξευσαν βλήματα από πυριτόλιθο, με υψηλές ταχύτητες! – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης “Αρχαια ελληνικα οπλα”.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι κτυπήθηκε από μπροστά και από πίσω, υποδηλώνοντας ότι υπήρχαν είτε πολλοί επιτιθέμενοι, είτε ότι ο Tagliente-1 εδέχθη επίθεση ενώ έτρεχε σε φυγή.
Ένα από τα βλήματα-πύραυλοι (PIMs) μπορεί να χτύπησε θανάσιμα την μηριαία αρτηρία του, καθώς τα οστά δεν έδειχναν σημάδια επούλωσης.
«Είναι πολύ, πολύ πιθανό να επρόκειτο για γρήγορο θάνατο, γιατί μόλις τρυπηθεί η μηριαία αρτηρία, έχετε ουσιαστικά λίγα λεπτά πριν να είναι πολύ αργά», εδήλωσε ο ερευνητής V. Sparacello.
Τα περισσότερα στοιχεία ανθρώπινης βίας κατά την Παλαιολιθική ευρίσκονται όταν οι λίθινες αιχμές βελών παραμένουν ενσωματωμένες σε οστά. Αυτό είναι το πρώτο περιστατικό που μπορεί να εντοπιστεί, μόνο μέσω των κρουστικών βλημάτων, που μένουν σε σκελετικά υπολείμματα.
ΠΗΓΗ: V. S. Sparacello, κ.ά. «Projectile weapon injuries in the Riparo Tagliente burial (Veneto, Italy) provide early evidence of Late Upper Paleolithic intergroup conflict», Nature-Scientific Reports, vol. 15, αρ.: 14857, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.4.2025. Visit Verona. Live Science.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Fontana, κ.ά. «Recent data on the Late Epigravettian occupation at Riparo Tagliente, Monti Lessini (Grezzana, Verona): a multidisciplinary perspective», στο Preistoria Alpina, Vol. 44, Trento, 2009.
- Fontana, κ.ά. «The first occupation of the southern alps in the late glacial at Riparo Tagliente (Verona, Italy)», στο Mountain Environments in Prehistoric Europe: Settlement and mobility strategies from the Palaeolithic to the Early Bronze Age», Vol. 26, Session C31, Oxford, 2008.
θανασιμο κτυπημα, αρχαια βληματα πυριτολιθος, εκτοξευση υψηλη ταχυτητα, πριν 17.000 χρονια αρχαιοι Ελληνες Λεκακης θανατος βλημα Ριπαρο Ταλιεντε σπηλαιο abri / αμπρι Βερονα Γκρεκανοι Γραικοι γραικος Ελληνας Σταλαβενα ντι Γκρεκανα 45ος παραλληλος αρχαιολογια ανασκαφη 1962 ευρημα Μεση ανω Παλαιολιθικη εποχη 60.000 – 13.000 χρονων αρχαιοτερη αρχαιοτερο ανθρωπινη παρουσια, Τελευταιο Μεγιστο Παγετωνων αλπεις κοιλαδα Βαλπαντενα ορη Λεσσινι λεσινι Βικεντινες Ιταλιας βραχοκαταφυγιο ορος τρενιανο Tregnago, ιδιωτικη εκταση, βιομηχανικη περιοχη Stallavena βραχος 1958 ανασκαφες Εθνικο Μουσειο Φυσικης Ιστοριας Βερονας Πανεπιστημιο Φεραρα αρχαιοτερες ενδειξεις ανθρωπου Grezzana Ιταλια 100.000 – 80.000 35.000 παγετωνας βουρμ Wurm αντικειμενα προιστορια Ευρωπη ανθρωπος δραστηριοτητα χομο ερεκτους Homo erectus λιθινα εργαλεια, σκαψιμο ριζες κονδυλος διατροφη δερμα ζωων αιχμη, ξυστρα θραυσμα πυριτολιθου ανθρωποι κυνηγι φυτοφαγα ζωα, ζωο μαμουθ δοντια μαμμουθ ιζημα γυρη γυρις υπολειμμα πανιδα 17.000 – 14.500 15.000 κλιμα ψυχρη ξηρη ορεινη στεππα στεπα αγριοκατσικο αλκη θηλαστικα μαρμοτα λαγος λειβαδι κωνοφορα φυλλοβολα δενδρα θηραμα κοκκινο ελεφι ζαρκαδι αγριογουρουνο αγριοχοιρος σημαδι κοπης κοπη οστα λυκος, λυγκας αδηφαγα αρπακτικα σφαγη θραυσματα οστων ενηλικα ανθρωπινο νεογιλο δοντι οστουν μικρο δαχτυλο, ειδος Νεαντερταλ δευτερος δεξιος γαλακτοφορος γομφιος ανω γναθος παιδι 9χρονο – 12χρονο δεξιος κατω κυνοδοντας 6χρονο λιθινο εργαλειο αντικειμενο λεπιδα, πυρηνας, σφυρολιθος πρωτη υλη κοιτασμα γκριζος σχηματισμος μπιανκονε Biancone σερεντο κερεντο Ceredo βια ανθρωπων, περιοδος, σπανια 17.000 – 15.500 βενετο Veneto βορεια Ιταλια συγκρουση μαχη ομαδα προιστορικη κοινωνια κυνηγοι τροφοσυλλεκτες αλπικη κλιματικη βελτιωση Παγετωνες 1973, σκελετικα υπολειμματα ανδρας 20χρονος αναλυση θυμα αιματηρη ενεδρα επιθεση σαρωση ηλεκτρονικο μικροσκοπιο τρισδιαστατη απεικονιση σημαδια μηριαιον οστουν κνημη τραυμα οπλα οπλο υψηλη ταχυτητα φυγη πυραυλος PIM μηριαια αρτηρια επουλωση θανατος, μηρος βελος κρουστικο σκελετος
