Το ICOMOS έχει επισημάνει από το 2014 τις καταστροφικές συνθήκες εγκατάλειψης του εργοστασίου της Εριουργίας στα Άνω Πατήσια και την ανάγκη συντήρησης και επανάχρησής του, ώστε να προστατευθεί, δεδομένης της σημασίας του ως εμβληματικού βιομηχανικού μνημείου. Δυστυχώς, καμμία μέριμνα δεν υπήρξε!
Η εταιρεία «Ελληνική Εριουργία»(*) του Ν. Κυρκίνη, αργότερα του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, αποτέλεσε την μητρόπολη της βιομηχανικής ανάπτυξης και της δημιουργίας του βιομηχανικού τοπίου των Ποδαράδων, στις περιοχές Νέα Χαλκηδόνα, Νέα Φιλαδέλφεια, Νέα Ιωνία και Νέο Ηράκλειο, με αντικείμενο την κλωστοϋφαντουργία. Το «Μικρό Manchester», όπως το έλεγε ο Κυρκίνης, όρος που αργότερα χρησιμοποιήθηκε για όλην την περιοχή. Αυτή η ανάπτυξη υπήρξε καθοριστική για την ενσωμάτωση και επιβίωση χιλιάδων προσφύγων και άλλων εργατών, που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, παίζοντας τεράστιο ρόλο στην ανάπτυξη της βιομηχανίας στην χώρα.
Διέθετε έξι εργοστάσια:
- την Εριουργία στα Άνω Πατήσια,
- την Μεταξουργία στον Περισσό,
- την Βαμβακουργία στα Πευκάκια,
- την Ηλεκτροβιομηχανική,
- την Κοπή-Ραφή και
- την ΕΒΙΠ, ανάμεσα σε Περισσό και Πευκάκια.
Το εργοστάσιο της Μεταξουργίας έχει κατά το μεγαλύτερο μέρος κατεδαφιστεί, διατηρούνται μόνο οι παλαιές οικοδομές του 1922 κι αυτές σε κατάσταση επικινδυνότητας. Το εργοστάσιο της ΕΒΙΠ (αργότερα ΕΡΙΟΤΕΚ) έχει κατεδαφιστεί εξ ολοκλήρου. Ο χώρος του διεκδικείται (ματαίως;) από τον Δήμο Νέας Ιωνίας. Η Ηλεκτροβιομηχανική διασώζεται ως πρώην εργοστάσιο της Triumph, με απροσδιόριστες παρεμβάσεις στο αρχικό κτήριο. Η Βαμβακουργία έχει κηρυχθεί, συντηρηθεί και αναχρησιμοποιηθεί, αλλά με παρεμβάσεις που αλλοιώνουν τον ιστορικό χαρακτήρα του κτηρίου. Και αυτό είχε επισημανθεί από το ICOMOS το 2014.
Η Εριουργία στα Άνω Πατήσια είναι το παλαιότερο εργοστάσιο, θεωρούμενο ως μήτρα όλων των άλλων. Γι’ αυτό χαρακτηρίστηκε διατηρητέο, πλην, όμως, αγνοήθηκε, εγκαταλείφθηκε, απαξιώθηκε, καταστράφηκε και, τελικά, κάηκε. Η πρόσφατη φωτιά, σύμφωνα με καταγγελίες περιοίκων, είναι η 4η σε διάστημα μηνών. Αν δεν ληφθούν αμέσως μέτρα προστασίας, το κτήριο μπορεί να καταρρεύσει. Τυχόν κατάρρευσή του θα αποτελέσει αφορμή για την επανεξέταση του χαρακτηρισμού του ως διατηρητέου αφού, σε μια τέτοια περίπτωση, θα διαμορφωθούν νέα δεδομένα. Μια τέτοια εξέλιξη ενδέχεται να επιτρέψει την κατεδάφισή του, ώστε ο χώρος να είναι διαθέσιμος για οικοδόμηση, σύμφωνα με τους όρους που ισχύουν στην περιοχή, όπως κατά καιρούς έχει ανακοινωθεί!
Το ελληνικό ICOMOS θεωρεί ότι αυτό θα ήταν ανεπίτρεπτη απώλεια, και καλεί τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες να αναλάβουν τις ευθύνες τους, επεμβαίνοντας έγκαιρα με κατάλληλα μέτρα, για την οριστική διάσωση του μνημείου!
ΠΗΓΗ: Εθνική Επιτροπή του Ελληνικού Τμήματος του I.C.O.MO.S. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.4.2025.
(*) Το βιομηχανικό συγκρότημα της Ελληνικής Εριουργίας οικοδομείται το 1914, σε οικόπεδο που αποκτούν οι αδελφοί Κυρκίνη στην περιοχή Αλυσίδα, στο τέλος της περιοχής Πατησίων. Οι ίδιοι είχαν δραστηριοποιηθεί στην περιοχή επιχειρηματικά από το 1910. Το 1919, ο Νικόλαος Κυρκίνης αγοράζει έκταση στους Ποδαράδες της Ν. Ιωνίας για την εγκατάσταση του πλυντηρίου και του βαφείου της Εριουργίας και δυο χρόνια αργότερα παράλληλα με την κατασκευή του νέου υφαντηρίου στο οικόπεδο της Εριουργίας, ιδρύει την «Ελληνική Μεταξουργία ». Το 1925 ακολουθεί η κατασκευή του εργοστασίου της Ταπητουργίας και ένα χρόνο αργότερα η «Βαμβακουργία». Το 1926 οι ανεξάρτητες επιχειρήσεις, «Ελληνική Μεταξουργία Α.Ε.», «Ηλεκτροβιομηχανική Α.Ε.» συγχωνεύονται με την επωνυμία «Ελληνική Εριουργία Α.Ε.» δημιουργώντας μία ενιαία επιχείρηση.
Λόγω οικονομικών προβλημάτων, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος γίνεται το 1927 ο κύριος μέτοχος της εταιρίας, ενώ το 1935 η εταιρία περνά στην ιδιοκτησία του Αθανάσιου Μποδοσάκη εγκαινιάζοντας μια νέα περίοδο άνθησης του εργοστάσιου, που ανακόπτεται από την τεράστια πυρκαγιά του 1950 στο κλωστήριο της Εριουργίας, που αποτεφρώνει νεώτερη μεταλλική κατασκευή του συγκροτήματος. Το 1956 το εργοστάσιο της Μεταξουργίας σταματά οριστικά την λειτουργία του, και αποφασίζεται το 1958 η εκποίηση όλης της περιουσίας του, πλην του εργοστασίου των Πατησίων και του Φινιστηρίου στην Ν. Ιωνία. Η Εριουργία αναστέλλει την λειτουργία της για δύο χρόνια (1959 – 1961), ενώ το 1960 η Βαμβακουργία πωλείται στην «ΑΕ Κλωστήρια Αττικής». Το εργοστάσιο της Εριουργίας επαναλειτουργεί μέχρι το 1979, όπου με διακοπή δύο χρόνων συνεχίζει να υφίσταται από το 1981 μέχρι το 1986, όταν διακόπτεται οριστικά η λειτουργία της.
Το 1999 το κτήριο του υφαντηρίου, η υψικάμινος καθώς και η πρόσοψη του πρώτου εργοστασίου της Εριουργίας κηρύσσονται ως διατηρητέα μνημεία και αγοράζεται η μισή έκταση του οικοπέδου από τον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων για την κατασκευή σχολείου, η οποία ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Η υπόλοιπη έκταση που ανήκει στην ΠΥΡΚΑΛ, ενοικιάζεται ως βιομηχανικός χώρος.
ΠΗΓΗ: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΔΕΛΤΙΑ.
Εριουργια ανω Πατησια αθηνων αθηνα αθηνας παλαιοτερο εργοστασιο, διατηρητεο μνημειο εγκαταλειψη απαξια καταστροφη πυρκαγια ΚΙΝΔΥΝΟΣ καταρρευση Εριο ερια μαλλι ICOMOS 2014 συντηρηση επαναχρηση προστασια εμβληματικο βιομηχανικο μνημειο εταιρεια Ελληνικη Κυρκινης, Μποδοσακης Αθανασιαδης, βιομηχανικη αναπτυξη βιομηχανικο τοπιο Ποδαραδες Νεα Χαλκηδονα, Φιλαδελφεια, Ιωνια Ηρακλειο αττικης αττικη αθηνων αθηνας αθηνα κλωστουφαντουργια Μικρο μαντσεστερ Manchester προσφυγες εργατες βιομηχανια εργοστασια Μεταξουργια μεταξι Περισσος, Βαμβακουργια βαμβακι Πευκακια, Ηλεκτροβιομηχανικη Κοπη Ραφη ΕΒΙΠ, κατεδαφιση οικοδομη 1922 επικινδυνοτητα ΕΡΙΟΤΕΚ Δημος Νεας Ιωνιας τριουμφ τραιουμφ Triumph, κτηριο παρεμβαση αλλοιωση ιστορικος χαρακτηρας φωτια πυρκαγια απωλεια, συγκροτημα 1914, οικοπεδο αδελφοι Κυρκινη περιοχη Αλυσιδα, 1910 1919, πλυντηριο βαφειο κατασκευη υφαντηριο 1925 Ταπητουργια ταπητας χαλι χαλια 1926 επιχειρηση οικονομικα προβληματα Εθνικη Τραπεζα της Ελλαδος ελλαδας ετε μετοχος 1935 πυρκαια 1950 κλωστηριο αποτεφρωση 20ος αιωνας μχ 1956 958 εκποιηση περιουσια Φινιστηριο αναστολη 1959 – 1961, 1960 Κλωστηρια Αττικης 1979, 1981 1986 1999 υψικαμινος προσοψη πρωτο διατηρητεα μνημεια οσκ Οργανισμος Σχολικων Κτηριων σχολειο ΠΥΡΚΑΛ
