Του Γιώργου Λεκάκη
Η Τύμβος (> Tombos, Tumbus) είναι ένας αρχαιολογικός χώρος στο βόρειο Σουδάν, που συμπεριλαμβάνει και το ομώνυμο νησι και την κοντινή περιοχή στις όχθες του ποταμού. Ευρίσκεται στον Τρίτο Καταρράκτη του Νείλου στον 19ο παράλληλο [19.7115°N 30.389°E] και στο βόρειο τμήμα του Dongola Reach, κοντά στην Kerma. Η ιστορία του ξεκινησε στα μέσα της 18ης Δυναστείας της Αιγύπτου έως την 25η Δυναστεία[1]. Στο νεκροταφείο του, εποχής Νέου Βασιλείου, ευρέθησαν και δύο μυκηναϊκά όστρακα κεραμικής![2]
Ευρέθησαν και επιγραφές, τόσο στο νησί όσο και στην όχθη του ποταμού, όπως η νικηφόρα στήλη του φαραώ Θούθμωσι Α / Thutmose I, μαζί με μια σειρά από σύντομες επιγραφές, που μνημονεύουν την ανατροπή των βασιλιάδων του Κους. Άλλες επιγραφές σκαλίστηκαν επί Thutmose III, Amenhotep I και III.[3]
Κατά την διάρκεια 3.000 χρόνων, στην αρχαία Αίγυπτιο εκτίσθησαν περισσότερες από 100 πυραμίδες, που παραμένουν ίσως τα πιο αναγνωρίσιμα και διαρκή σύμβολα του πολιτισμού της περιοχής. Αυτές οι μνημειακές κατασκευές ήταν αποκλειστικώς οι τελευταίοι χώροι ανάπαυσης των βασιλέων, των ευγενών και των πλουσίων – ή έτσι επίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες.
Αλλά, η μακροχρόνια αυτή άποψη για αυτά τα ταφικά συγκροτήματα έχει ανατραπεί!
Προσφάτως, μια ολλανδο-αμερικανική ομάδα στην τοποθεσία της πόλεως Τύμβος (> Tombos) στην Νουβία[4], το σημερινό Σουδάν, ανακάλυψε αρκετούς σκελετούς θαμμένους μέσα σε πυραμίδες, που χρονολογούνται μεταξύ 1400 και 650 π.Χ. Οι ερευνητές παρατήρησαν έκπληκτοι ότι τα οστά ορισμένων ατόμων έδειχναν σημάδια φθοράς, που πιθανότατα προκλήθηκαν από σκληρή χειρωνακτική εργασία μιας ζωής.
Αυτό οδήγησε την ομάδα στο συμπέρασμα ότι οι ταφές στις πυραμίδες στην Τύμβο ήταν πιο πολύπλοκες από ό,τι επιστευαν προηγουμένως και ότι οι νεκροί που μέσα σε αυτούς τους τάφους προέρχονταν τόσο από τις ανώτερες, όσο και από τις κατώτερες τάξεις…
«Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να ταρακουνήσει όσα γνωρίζουμε για τις πυραμίδες», δήλωσε η ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Leiden, S. Schrader. «Στο παρελθόν, απλώς υποθέσαμε ότι οι άνθρωποι που θάφτηκαν εκεί ήταν η ελίτ, γιατί γνωρίζουμε ότι οι πυραμίδες σχεδιάστηκαν για άτομα της ελίτ. Αυτό ισχύει ακόμα, αλλά ίσως υπήρχαν και άλλοι θαμμένοι στις πυραμίδες»…
ΠΗΓΗ: S. Schrader “Daily life in a New Kingdom fortress town in Nubia: A reexamination of physical activity at Tombos”, τ. 78, Ιουν. 2025, 101668. BBC Science Focus, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 22.3.2025.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- T. Smith «A New Napatan Cemetery at Tombos» στο Cahiers de recherches de l’Institut de Papyrologie et d’Egyptologie de Lille», τ. 26, 2006 / 2007, σελ. 347 – 352.
- «Archäologie: Multikulti auf dem Friedhof», περ. Der Spiegel, 21, 2006, σελ. 142.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Από την 25η Δυναστεία ευρέθη ασύλητος τάφος ενός πολεμιστή. Η ταφή έγινε σε θάλαμο επενδεδυμένο με λασπότουβλα. Το σώμα βρισκόταν σε ένα νεκροκρέβατο, επάνω στο οποίο βρισκόταν ένα άσχημα ερειπωμένο φέρετρο. Τα ταφικά αντικείμενα περιελάμβαναν: πήλινα αγγεία, τόξο, βέλη και κιβώτιο με τρία αγγεία από φαγεντιανή. Ένα από αυτά είναι σχεδόν στρογγυλό και διακοσμημένο με έναν βάτραχο στο καπάκι. Και 4 φιγούρες του θεού Bes στο εξωτερικό.
[2] Βλ. Arkell A. J. «Varia Sudanica», The Journal of Egyptian Archaeology, 36, 35, doi:10.1177/030751335003600105, 1950.
[3] Βλ. επιγραφική έρευνα του Βρετανικού Μουσείου – την μεγαλύτερη διερεύνηση επιγραφών στο βόρειο Σουδάν. Davies W. Vivian «Tombos and the Viceroy Inebny / Amenemnekhu», British Museum, Studies in Ancient Egypt and Sudan, 10: 44, 2008.
[4] Οι Νούβιοι συνήθως θάβονταν σε εμβρυϊκή θέση, πάνω σε δέρμα αγελάδας.
Τυμβος Tombos, Tumbus αρχαιολογικος χωρος βορειο Σουδαν, νησι οχθη ποταμος γ 3ος Τριτος Καταρρακτης Νειλος 19ος παραλληλος ντονγκολα ριτς Dongola Reach, κερμα Kerma ιστορια 18η Δυναστεια Αιγυπτου 25η Δυναστειες νεκροταφειο του, εποχη Νεο Βασιλειο μυκηναικα οστρακα κεραμικη μυκηναικο οστρακο μυκηναικος πολιτισμος επιγραφη νικηφορα στηλη φαραω Θουθμωσις Α αρχαιες επιγραφες, ανατροπη βασιλιαδες Κους αμενχοτεπ 3.000 χρονων, αρχαια Αιγυπτιοε πυραμιδες, αναγνωρισιμο διαρκες συμβολο μνημειακη κατασκευη βασιλιας ευγενεις πλουσιοι ταφικο συγκροτημα πολις Νουβια σκελετος θαμμενος 3.400 χρονια πριν 1400 650 πΧ οστα σημαδια φθορα σκληρη χειρωνακτικη εργασια ταφη νεκρος ανωτερη κατωτερη ταξη ταφικο αγγειο κανωπικο / canopic jar ανθρωποι ελιτ, αριστοκρατια ασυλητος ταφος πολεμιστης θαλαμος επενδυση λασποτουβλο σωμα νεκροκρεβατο, φερετρο ταφικα αντικειμενα πηλινα αγγεια, τοξο, βελος κιβωτιο φαγεντιανη στρογγυλο διακοσμηση βατραχος καπακι θεος Bes μπες Βρετανικο Μουσειο Νουβιοι εμβρυικη θεση, δερμα αγελαδα
