Του Γιώργου Λεκάκη
Ο λαός μας πιστεύει πως υπάρχει ένα «μαγικό χόρτο», με το οποίο ο ακανθόχοιρος γκρεμίζει όποιο πρόχωμα κτισθεί γύρω από την φωλιά του!
Εάν προλάβει κανείς και το λάβει ή το καταπιεί, πριν το βρει ο σκαντζόχοιρος, θα μπορεί κι αυτός να γκρεμίζει τοίχους, τείχη ή να ανοίγει κλειδαριές θυρών!..
Αυτό είναι το λεγόμενο σιδερόχορτο. Ένα μαγικό βότανο, που «ανοίγει κάθε κλειδωνιά και σπάζει όλα τα σίδερα», εξασφαλίζει δε στον κάτοχό του την δυνατότητα να παραβιάζει πύλες κρυμμένων θησαυρών… Κατά τον θρύλο, «κανείς δεν ξέρει πού είναι και πού ευρίσκεται παρά μόνον ο ἀκανθόχοιρος (> σκαντζόχοιρος / σκατζόχειρος / σκαντζόχειρος / σκαντζόχερος / σκατζόχερος / σκαντζόχερας / σκατζόχερας, του γένους εντομοφάγων, κυρίως, θηλαστικών erinaceus της οικογένειας erinaceidae).
Για την απόκτησή του, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να ανεύρει μια φωλιά σκαντζόχοιρου και να την καλύψει με χώμα, οπότε ο σκαντζόχοιρος θα σπεύσει προς ανεύρεση του… σιδερόχορτου, για να ελευθερώσει τα νεογνά του, «και εάν ο άνθρωπος σταθεί επιδέξιος και του το αρπάξει, έκαμε την τύχη του»…
ΠΗΓΗ: από ομώνυμο άρθρο του Γ. Λεκάκη στην στήλη του “Χρονοτοπία”, στην εφημ. “Χρόνος” Κομοτηνής, 5.1.2010 – στην σειρά “ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ: Φυτά και προλήψεις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.1.2010.
Και στην Σερβία, πιστεύεται ότι, μόνον ο σκαντζόχοιρος μπορεί να αναγνωρίσει το μαγικό βότανο raskovnik.
Οι αγροτικές παραδόσεις τον κατηγορούν ότι:
- κλέβει γάλα, θηλάζοντας αγελάδες την νύχτα και
- η παρουσία του σε λαχανόκηπους φέρνει κακή τύχη.
Στην αρχαία Αίγυπτο, επίστευαν ότι προστατεύει τους νεκρούς. (Πολλές παραστάσεις αυτού του ζώου έχουν βρεθεί σε αρκετούς τάφους). Δύο από τους θεούς τους, ο Abaset και ο Temet συνδέονται με τον σκαντζόχοιρο.
Οι αρχαίοι Ρωμαίοι, είχαν ένα έθιμο (γνωστό μέχρι και σήμερα): Κάθε 2 Φεβρουαρίου προέβλεπαν την άφιξη της άνοιξης, παρατηρώντας τον σκαντζόχοιρο να βγαίνει από το λαγούμι του. Εάν ο σκαντζόχοιρος έβλεπε την σκιά του (και φοβόταν), σήμαινε ότι ο χειμώνας θα κρατούσε άλλες έξι εβδομάδες. Αν όχι, αυτό σηματοδοτούσε τον ερχομό της άνοιξης. Σήμερα επιβίωση αυτού του εθίμου είναι η εορτή της Ημέρας του Groundhog.
Οι Βάσκοι (στο Laudio και στην Larrabezua), δίνουν στα παιδιά τους δόντια σκαντζόχοιρου ως φυλακτό (το λενε kutun), για να προκαλέσουν τα πρώτα τους νεογιλά δόντια.
Ο σκαντζόχοιρος Roujan είναι ένα από τα τοτεμικά ζώα του Hérault Γαλλίας.
Σε ρωσικό παραμύθι είναι βοηθός άγριων χηνών.
Στην λαογραφία του μικρονησιού της Μινώας / Isle of Man Βρετανίας, ο Arkan Sonney (= σκαντζόχοιρος, αλλά κυριολεκτικά “τυχερός αχινός”, στην γλώσσα των Μανξ) είναι ένα πλάσμα σαν γουρούνι με μακριά μαλλιά! Φέρνει καλή τύχη σε όποιον το πιάσει αφού θα βρει ένα ασήμι στην τσέπη του!
Σκαντζόχοιρος εικονίζεται εθνόσημο της Crespina Πίζας Τοσκάνης Ιταλίας και σε ουκρανικά νομίσματα.
Στον Μεσαίωνα, οι σκαντζόχοιροι ήταν συστατικό παρασκευής εμπειρικών φαρμακευτικών παρασκευασμάτων. Οι στάχτες από το δέρμα του σκαντζόχοιρου πίστευαν ότι είχαν την ικανότητα να αποτρέπουν την φαλάκρα και ότι η νυκτερινή όραση βελτιωνόταν τρώγοντας το δεξί μάτι ενός σκαντζόχοιρου, τηγανισμένο σε λινέλαιο!..
Στον Β’ Παγκοσμιο Πολεμο και του Μεγάλου Διωγμού, ο σκαντζόχοιρος ήταν ένα σχεδόν καθημερινό πιάτο για τους Ρομά (Βοέμους, Τσιγγάνους, Romanichels, Tziganes κλπ.) της Γαλλίας και της Ευρώπης. Το λένε “niglo” (από το γερμανικό Igel). Εξ ου και η έκφραση που δηλώνει τον μόνο γνωστό τρόπο στην Γαλλία κατανάλωσης σκαντζόχοιρου: «à la gitane» / «à la tsigane», «à la bohémienne», κλπ. Αυτό το πιάτο, αρκετά αγαπητό μέχρι τις αρχές του 20ου αι. Αλλά πολύ σπάνια σήμερα, διότι απαιτεί κουραστικό καθάρισμα πριν το μαγείρεμα και επειδή είναι πλέον προστατευόμενο είδος σε όλην την Ευρωπαϊκή Κοινότητα (απαγορεύεται η θανάτωση, μεταφορα, οικοσιτοποίηση και διάθεσή του προς πώληση).
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Λεξικο παραδοσεων”.
Ειδωλιο σκαντζοχοιρου, ακανθος Χαλκιδικης, Χαλκιδικη μακεδονια 5ος αιωνας πΧ Φυτα προληψεις μαγικο χορτο γκρεμισμα τειχη ελληνικος λαος μαγικα χορτα σκαντζοχοιρος προχωμα φωλια ακανθοχοιρος, τοιχος, τειχος κλειδαρια θυρα σιδεροχορτο σιδηροχορτο μαγεια βοτανο, κλειδωνια σιδερο παραβιαση πυλη κρυμμενος θησαυρος ελληνικος θρυλος, αγνωστο αποκτηση ακανθοχοιρου χωμα, ελευθερια νεογνο ανθρωπος τυχη Φυτο προληψη σκατζοχειρος / σκαντζοχειρος / σκαντζοχερος / σκατζοχερος / σκαντζοχερας / σκατζοχερας, γενος εντομοφαγο θηλαστικο οικογενεια διατροφη χορτοφαγια Σερβια, μαγικο βοτανο ρασκοβνικ raskovnik, αγροτικες παραδοσεις κλεπτης γαλακτος γαλα, θηλασμος αγελαδας λαχανοκηπος κακη τυχη αρχαια Αιγυπτος, προστασια νεκρος παρασταση ζωο ταφος θεος αμπασετ Abaset τεμετ Temet αρχαιοι Ρωμαιοι, εθιμο 2 2α 2η Φεβρουαριου Φεβρουαριος προβλεψη αφιξη ανοιξη παρατηρηση λαγουμι σκια φοβος χειμωνας ερχομος ανοιξης εαρ επιβιωση εορτη γιορτη Ημερας του Groundhog γκρουντχογκ Βασκοι λαουντιο Laudio λαραμπεζουα λαρραμπεζουα Larrabezua παιδι δοντι σκαντζοχοιρου φυλακτο κουτουν kutun νεογιλα δοντια ρουγιαν ρουαν Roujan τοτεμικα ζωα ερολτ τοτεμ Herault Γαλλια ρωσικο παραμυθι ρωσια βοηθος αγρια χηνα λαογραφια μικρονησι Μινωα μαν Isle of Man Βρετανια Arkan Sonney τυχερος αχινος γλωσσα Μανξ πλασμα γουρουνι χοιρος μακρια μαλλια καλη ασημι τσεπη εικονα εθνοσημο κρεσπινα Crespina Πιζα Τοσκανη Ιταλιας ουκρανια νομισμα Μεσαιωνα, σκαντζοχοιροι συστατικο παρασκευη εμπειρικο φαρμακευτικο παρασκευασμα φαρμακο σταχτη δερμα αποτροπη φαλακρα καραφλα θεραπεια νυκτερινη οραση βελτιωση τροφη διατροφη δεξι ματι τηγανι λινελαιο Β Παγκοσμιος Πολεμος Μεγαλος Διωγμος πιατο Ρομα Βοεμοι, Τσιγγανοι ρομανιχελς Romanichels, τζιγγανοι Tziganes Γαλλιας Ευρωπη νιγκλο niglo γερμανικα ιγκελ Igel εκφραση τροπος μαγειρεμα καταναλωση a la gitane a la tsigane a la bohemienne 20ος αιωνας μχ σπανιο καθαρισμα προστατευομενο ειδος εε Ευρωπαικη Κοινοτητα καταστροφη, μεταφορα, οικοσιτο πωληση
