Του Γιώργου Λεκάκη
Η κατασκευή μεγακυκλικών μνημείων, συμπεριλαμβανομένων των henges, κατά την Μέση Νεολιθική (3400 – 2800 π.Χ.) της Βρετανίας και της Ιρλανδίας, αποτυπώνεται στα μνημεια της νοτιοδυτικής Αγγλίας. Αλλά η στροφή προς αυτά, δεν είναι ακόμη σαφώς κατανοητή.
Leven (Holly Road), Ferrybridge, Llandygai (Henge A), Sarn-Y-bryn-caled 2, West Stow, Dorchester-on -Thames, Imperial College Sports Ground, Winterbourne Stoke (SW2), Stonehenge, Flagstones, Newton Poppleford
Τον Μάρτιο του 1891, εργάτες έσκαβαν κάτω από το γκαζόν, στο σπίτι του Τ. Χάρντι (1840 –1928), Άγγλου μυθιστοριογράφου και ποιητή, στην Πύλη Μαξ, όταν ανακάλυψαν μια μεγάλη πέτρα 0,9 μ. κάτω από την γη! Χρειάστηκαν 7 άνδρες με μοχλούς για να την σηκώσουν. Γύρω από την πέτρα υπήρχε στάχτη και μισοαπανθρακωμένα κόκκαλα. Ο Χάρντι την ονόμασε Η Πέτρα του Δρυΐδη / “The Druid Stone” και την έστησε στην άκρη του γκαζόν, όπου στέκεται ακόμα! Έγραψε για την πέτρα στο ποίημά του «The Shadow on the Stone». Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν… Μόνον όταν ανακαλύφθηκε ο περίβολος (100 χρόνια μετά… στην δεκαετία του… 1980) έγινε αντιληπτό ότι η πέτρα προερχόταν από ένα μεγαλύτερο μνημείο…
Ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά κατά την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου του Alington, την δεκαετία του 1980. Περίπου το ήμισυ του περιβόλου ανασκάφηκε το 1987. Το τμήμα του περιβόλου στο Flagstones House ανασκάφηκε από την Αρχαιολογία του Wessex. Το άλλο μισό εξακολουθεί να υπάρχει… κάτω από τα εδάφη της «Μεγάλης Πύλης» Max…
Ο περίβολος περιλαμβάνει έναν κυκλικό δακτύλιο από λάκκους, που κατασκευάστηκαν την 4η χιλιετία π.Χ. Οι τοίχοι φέρουν εγχάρακτα σχέδια, πιθανώς με πυριτόλιθο. Μέσα στους λάκκους του περιβόλου οι αρχαιολόγοι βρήκαν τουλάχιστον 4 ταφές, ενός αποτεφρωμένου ενήλικα αρσενικού και τριών παιδιών, που δεν είχαν αποτεφρωθεί. (Παλαιότερη έρευνα έλεγε για μια αποτέφρωση ενηλίκων και δύο ταφές παιδιών, που βρέθηκαν στο κάτω μέρος των τμημάτων της τάφρου, το καθ’ ένα κάτω από μια πλάκα ψαμμίτη ή σαρσέν(*)]. Ένας δε νεαρός άνδρας είχε ταφεί σε έναν μεταγενέστερο τύμβο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού στο κέντρο του περιβόλου. Η χρονολόγηση των υπολειμμάτων με άνθρακα τοποθέτησε το κτήριο του περιβόλου περίπου στο 3486 – 2886 π.Χ. με την κεντρική ταφή να χρονολογείται περίπου χίλια χρόνια αργότερα.
Το μεγαλιθικό μνημείο δεν είναι μόνο του. Το Mount Pleasant henge, με διάμετρο 370 μ. βρίσκεται περίπου 500 μ. ανατολικότερα, και ένα άλλο Henge, το Maumbury Rings, με διάμετρο 85 μ., κείται περίπου 1,5 χλμ. πιο δυτικά…
ΤΩΡΑ, μια νέα έρευνα χρονολόγησε εκ νέου 17 σημεία (παρακάτω φωτογραφία) του μνημείου Flagstones στα περίχωρα του Dorchester, στο Ντόρσετ και το οριοθέτησε στο 3200 π.Χ., καθιστώντας το πλέον, τον αρχαιότερο γνωστό μεγάλο κυκλικό περίβολο στην Βρετανία!
Διαθέτει μια τάφρο διαμέτρου 100 μ., που κατασκευάσθηκε από διασταυρούμενες κοιλότητες και πιθανώς μια τράπεζα χωματουργικών εργασιών.
Τώρα, η προηγμένη ανάλυση ραδιοάνθρακα των αντικειμένων που βρέθηκαν στην τοποθεσία, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων υπολειμμάτων, του κόκκινου ελαφιού και του κάρβουνου, έδειξε ότι ο κυκλικός αυλακωμένος περίβολος είναι περίπου δύο αιώνες αρχαιότερος από ό,τι επίστευαν οι επιστήμονες προηγουμένως!
Αυτό το καθιστά αρχαιότερο, ακόμη και από τις πρώιμες κατασκευαστικές φάσεις του Stonehenge, το οποίο είχε παρόμοια εμφάνιση με το Flagstones στην αρχική του μορφή. Και σαφώς καινοτόμο, ιδιαίτερα όσον αφορά το μέγεθός του.
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το Flagstones μπορεί να ήταν στην πραγματικότητα το πρωτότυπο για όλα τα μεταγενέστερα μνημεία, ή ίσως η χρονολόγηση του Stonehenge πρέπει επίσης να επανεξεταστεί.
«Η χρονολογία του Flagstones είναι απαραίτητη για την κατανόηση της μεταβαλλόμενης ακολουθίας των τελετουργικών και ταφικών μνημείων στην Βρετανία», εδήλωσε η S. Greaney (Πανεπιστήμιο του Exeter).
«Το “αδελφό” μνημείο του Φλάγκστοουνς είναι το Στόουνχεντζ, του οποίου η πρώτη φάση είναι σχεδόν πανομοιότυπη, αλλά χρονολογείται γύρω στο 2900 π.Χ. Θα μπορούσε το Stonehenge να ήταν αντίγραφο του Flagstones; Ή μήπως αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η τρέχουσα χρονολόγηση του Στόουνχεντζ μπορεί να χρειάζεται αναθεώρηση;».
ΠΗΓΗ: S. Greaney, κ.ά. «Beginning of the circle? Revised chronologies for Flagstones and Alington Avenue, Dorchester, Dorset», Cambridge University Press, Antiquity, σελ. 1 – 17, DOI: https://doi.org/10.15184/aqy.2025.28, 6.3.2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2025. Πανεπιστήμιο του Έξετερ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Hardy Th. και Fl. «The Life of Thomas Hardy», Wordsworth, 2007.
- Millgate M. «Thomas Hardy: A Biography Revisited», OUP, 2006.
- Mezey R. «Hardy: Selected Poems», Penguin, 1998.
- Smith R. J. C. «Excavations along the Route of the Dorchester Bypass», Dorset Wessex Archaeology Report, 1997.
- Flagstones Enclosure, Megalithic Portal.
- Historic England: “Flagstones Enclosure (983955)”
(*) Οι πέτρες sarsen είναι πυριτικοί ογκόλιθοι ψαμμίτη, που βρίσκονται εκτενώς στην νότια Αγγλία, κυρίως στην πεδιάδα Salisbury, στο Marlborough Downs στο Wiltshire και στο Κεντ. Σε μικρότερες ποσότητες βρίσκονται στο Berkshire, το Essex, το Oxfordshire, το Dorset και το Hampshire. Οι οικοδόμοι του Stonehenge χρησιμοποίησαν αυτές τις πέτρες για βάσεις και κυκλικούς ορθοστάτες. Και το Avebury και πολλά άλλα μεγαλιθικά μνημεία στην νότια Αγγλία είναι επίσης χτισμένα με πέτρες sarsen. Γιατί; αφού οι πέτρες sarsen δεν είναι ιδανικό οικοδομικό υλικό;
αρχαιοτερος γνωστος μεγαλος κυκλικος περιβολος Βρετανια, 5.200 χρονων μνημειο Flagstones φλαγκστοουνς Ντορσετ αρχαιοτερο Stonehenge Λεκακης πετρες sarsen πυριτικος ογκολιθος ψαμμιτης, νοτια Αγγλια, πεδιαδα σαλισμπουρι σαλισμπουρυ Salisbury, Marlborough Downs μαρλμποροου ντοουνς ουιλτσαιρ Wiltshire Κεντ kent μπερκσαιρ Berkshire, εσσεξ εσεξ Essex, οξφορντσαιρ Oxfordshire, Dorset χαμπσαιρ Hampshire οικοδομηση πετρα βαση κυκλικος ορθοστατης ειβμπουρι ειβμπουρυ Avebury μεγαλιθικα μνημεια οικοδομικο υλικο αρχαιοτερα γνωστα μεγακυκλικος αρχαια κατασκευη μεγαλα κυκλικα μνημεια χεντζ henge, Μεση Νεολιθικη 5.400 3400 – 2800 πΧ Ιρλανδια μνημειακο τοπιο νοτιοδυτικη ΝΔ Αγγλιας Μαρτιος 1891, 19ος αιωνας μχ εργατες σπιτι Χαρντι αγγλος μυθιστοριογραφος ποιητης Πυλη Μαξ, μοχλος σταχτη μισοαπανθρακωμενα κοκκαλα Πετρα του Δρυιδη Δρυιδης Δρυιδες The Druid Stone ποιημα σκια The Shadow on the Stone 1980 1987 House ανασκαφη Αρχαιολογια βεσσεξ βεσεξ Wessex Μεγαλη κυκλικος δακτυλιος λακκος, 4η χιλιετια πΧ τοιχος εγχαρακτο σχεδιο πυριτολιθος αποτεφρωση ταφη ενηλικα ταφες παιδι ταφρος πλακα ψαμμιτη σαρσεν νεαρος ανδρας τυμβος Πρωιμη Εποχη Χαλκου χρονολογηση υπολειμματα ανθρακας κτηριο 3500 3486 – 2886 2900 5.500 μεγαλιθικο ορος βουνο Mount Pleasant henge, διαμετρος μαουμπουρυ ρινγκς μαουμπουρι ρινγκ Maumbury Rings, ντορτσεστερ Dorchester, 3200 αυτοκινητοδρομος αλινγκτον Alington, κοιλοτητα τραπεζα χωματουργικες εργασιες αρσενικος παιδια ραδιοανθρακας αντικειμενο ανθρωπινα κοκκινο ελαφι καρβουνο κυκλος αυλακωμενος πρωιμη κατασκευαστικη φαση καινοτομο, ιδιαιτερα μεγεθος ευρημα πρωτοτυπο επανεξεταση μεταβαλλομενη ακολουθια τελετουργια ταφικο αδελφο 4.900 2900 αντιγραφο ευρηματα αναθεωρηση
