Του Γιώργου Λεκάκη
Δανοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν εξαιρετικό αρχαίο ξύλινο κύκλο (κυκλικό οικοδόμημα), με ομοιότητες με την διάσημη τοποθεσία Woodhenge (κοντά στο Stonehenge) στο Wiltshire της Αγγλίας. Το μνημείο ανακαλύφθηκε πριν από οικοδομικές εργασίες στην βορειοανατολική Γιουτλάνδη στο Stenildgaard, κοντά στο Aars[3] της Δανίας.
Οι εργάτες αποκάλυψαν απομεινάρια ενός μνημειακού ξύλινου οικοδομικού συγκροτήματος / αρχιτεκτονήματος, που κάποτε θα σχηματιζόταν από 45 μεγάλους ξύλινους στύλους, διατεταγμένους σε κύκλο, οι οποίοι δημιουργούσαν ένα περίβλημα διαμέτρου περίπου 30 μ.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η κατασκευή χρονολογείται από την ύστερη νεολιθική ή την πρώιμη εποχή του Χαλκού (2600 – 1600 π.Χ.) και ήταν ένα σημαντικό τελετουργικό κέντρο για τους ανθρώπους, που ανήκαν στον λεγόμενο «Πολιτισμό Bell Beaker».
Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, η περιοχή φαινόταν να είναι μέρος ενός σημαντικού τελετουργικού τοπίου, που περιλάμβανε έναν άλλο, μικρότερο ξυλόκυκλο – ΔΙΑΒΑΣΤΕ για τους ΠΕΤΡΟΚΥΚΛΟΥΣ, ΕΔΩ – μια σημαντική νεκρόπολη και αρκετούς μικρούς οικισμούς. Ευρίσκεται σε ένα τελετουργικό τοπίο, που περιλαμβάνει έναν από τους λίγους γνωστούς ταφικούς τύμβους από την ύστερη νεολιθική εποχή (2 χλμ. ΒΔ.), έναν σημαντικό ταφικό χώρο και αρκετούς οικισμούς της ίδιας περιόδου. Αυτό το πλαίσιο ενισχύει την σημασία της ανακάλυψης και υποδηλώνει ένα περίπλοκο και συνδεδεμένο τελετουργικό και κοινωνικό περιβάλλον στην περιοχή, γύρω από το Stenildgaard της Δυτικής Χειμερίας Χώρας > Vesthimmerland.
«Αυτό είναι ένα εξαιρετικό εύρημα», εδήλωσε ο Sidsel Wåhlin, επιμελητής του Μουσείου Vesthimmerland[1]. «Ο ξύλινος κύκλος παρέχει πολύτιμες γνώσεις για τις τελετουργικές πρακτικές και τις κοινωνικές δομές αυτής της διεθνώς συνδεδεμένης προϊστορικής κοινωνίας. Υπάρχουν στενές συνδέσεις των Κιμμερίων[2] λαών με άλλες περιοχές και λαούς στην Ευρώπη. Είναι μια απόδειξη της πλούσιας αρχαιολογικής κληρονομιάς της Δανίας».
Ανήκει στον μεγάλο λατρευτικό κύκλο των δένδρων – η δενδρολατρεία είναι γνωστή ήδη τουλάχιστον από την Νεολιθική Εποχή.
ΠΗΓΗ: Μουσείο Vesthimmerland, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 24.2.2025.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Henning Nielsen B., κ.ά. «Late Neolithic Stenildgård Grave: Re-Excavated, Re-Analysed and Re-Interpreted» στο Acta Archaeologica, Brill, 16.4.2020.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Το μουσείο του Per Kirkeby ιδρύθηκε το 1999. Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου Vesthimmerlands αφηγείται την ζωή στο Vesthimmerland από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αξιοσημείωτο εύρημα το περίφημο ασημένιο δοχείο 2.000 χρόνων και 9 κιλών, από το Rævemosen, έξω από το Aars, το οποίο βρέθηκε το 1891 και είναι σήμερα παγκοσμίως γνωστό με το όνομα δοχείο Gundestrup – βλ. σχετικό άρθρο του Γ. Λεκάκη στο περιοδικό “Ενδοχώρα”. Η προέλευσή πρέπει να αναζητηθεί «πολύ νότια»!
Φιλοξενεί έξι από τα πιο σημαντικά αρχαία μνημεία της Δανίας: Το Myrhøj, το Ertebølle, το Borremosen, το Rævemosen, το Østerbølle και το Aggersborg. Το κάστρο των Βίκινγκς Aggersborg (το μεγαλύτερο κάστρο-δακτυλίδι της Δανίας), μαζί με τα άλλα τέσσερα δανέζικα κάστρα, το Fyrkat, το Nonnebakken, το Trelleborg και το Borgring, συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO τον Σεπτέμβριο του 2023.
[2] Τοπικώς λέγονται Himmer / Himmerland > Himmerländing = Χειμερία Χώρα, Χειμέριοι > Κιμμέριοι, κλπ.
[3] Το Aars ή Års – αναφέρεται και Orsa / Όρσα – είναι ένα χωριό στον 56ο παράλληλο [56°48′11.7″N 9°31′03.9″E], που λέγεται ότι ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα – αν και αναφέρεται για πρώτη φορά το 1345 – γύρω από την λουθηρανική εκκλησία, η οποία εκτίσθη από γρανίτη, μεταξύ 1200 – 1250 μ.Χ.(*) Γνωστό για την ρουνόπετρα DR131, που φέρει την επιγραφή: «Ο Asser ετοποθέτησε αυτήν την πέτρα μετά τον Valtóki, τον άρχοντά του. Η πέτρα διακηρύσσει ότι θα σταθεί εδώ για πολύ καιρό, στον τάφο του Βάλτοκ». Πρόκειται για τον κόμητα του Vendsyssel, Valtok / Tok Gormsson, γιο του Gorm του πρεσβύτερου, που πέθανε σε μάχη στο Fyrisvellir.
Το όνομα Aars εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1345. Προέρχεται από τα παλαιοσκανδιναβικά árr ή ármadr (παλαιοαγγλικά ar) = άρχων, κόμης, διαμεσολαβητής < άρα από την ελληνική λέξη άρχων. Κατ’ άλλους, από κάποιον που ελέγετο Aar / Ar.
Η κατασκευή μιας νέας παράκαμψης οδήγησε στην ανακάλυψη κτηρίων σπιτιών 4.000 χρόνων, από τους αρχαιολόγους του Μουσείο Vesthimmerland. Βρέθηκαν επίσης ίχνη από αλέτρι (που στα δανέζικα λέγεται ard), και μέσα σπίτια βρέθηκαν κεχριμπάρι, κεραμικά, προϊόντα από πυριτόλιθο, και ταφικοί πελέκεις. – ΠΗΓΗ: S. Åkjær, Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλάδος περιήγησις”.
(*) Το αρχικό ρωμανικό κτήριο της εκκλησίας ξανακτίστηκε το 1921.
Stenildgård αρχαιο ξυλινο κυκλικο οικοδομημα, στυλος Κιμμεριοι Γιουτλανδη δανος αρχαιολογος ανακαλυψη εξαιρετικο αρχαια ξυλοκατασκευη κυκλος, Woodhenge Stonehenge ουιλτσαιρ Wiltshire Αγγλια μνημειο οικοδομη βορειοανατολικη ααρς Aars Δανιας μνημειακο οικοδομικο συγκροτημα αρχιτεκτονημα κατασκευη εστερη νεολιθικη εποχη πρωιμη Χαλκου 2600 – 1600 3η 2η χιλιετια πΧ σημαντικο τελετουργικο κεντρο ανθρωπος, Πολιτισμος Bell Beaker τελετουργια ξυλοκυκλος, νεκροπολη οικισμος ταφικος τυμβος ταφος περιπλοκο συνδεδεμενο τελετουργικο κοινωνικο περιβαλλον Stenildgård / Stenildgaard στενιλντγκαρντ στενιλντγκααρντ Vesthimmerland ευρημα Μουσειο Vesthimmerland τελετουργικες πρακτικες κοινωνια προιστορια λαος λαοι Ευρωπη αρχαιολογια κληρονομια Δανια λατρευτικος δένδρο δενδρολατρεια λατρεια Kirkeby ιδρυση 1999 εκθεση ζωη Vest himmerland αρχαιοτητα ασημενιο δοχειο 2.000 χρονων ρεβεμοσεν Rævemosen, 19ος μχ 1891 γκουντεστρουπ Gundestrup προελευσή νοτια νοτος σημαντικα αρχαια μνημεια μυροι Myrhoj, ερτεμπολε ερτεμπολλε Ertebolle, μπορεμοσεν μπορρεμοσεν Borremosen, Rævemosen, οστερμπολε οστερμπολλε osterbolle αγγερσμποργκ Aggersborg καστρο Βικινγκς Βικινγκ μεγαλυτερο καστροδακτυλιδι δανεζικο καστρα, φυρκατ φιρκατ Fyrkat, νονεμπακεν νοννεμπακεν Nonnebakken, τρελεμποργκ τρελλεμποργκ Trelleborg μποργκρινγκ Borgring, καταλογος της παγκοσμιας πολιτιστικής κληρονομιας ουνεσκο UNESCO 2023 χιμμερ χιμερ Himmer / χιμμερλαντ χιμερλαντ Himmerland > Himmerlanding = Χειμερια Χωρα, Χειμεριοι, Κιμεριοι, κιμμερια κιμερια Aars ars χωριο 56ος παραλληλος 13ος πρωτη φορα 14ος 1345 λουθηρανικη εκκλησια, γρανιτης, 1200 – 1250 ρουνοπετρα DR 131, επιγραφη ασερ ασσερ Asser πετρα Valtoki, αρχοντας Βαλτοκ κομη του βεντυσελ βεντισελ Vendsyssel Valtok / Tok Gormsson, γκορμσον Gorm πρεσβυτερος μαχη φυρισβελιρ φιρισβελιρ Fyrisvellir ονομα ετυμολογια παλαιοσκανδιναβικα arr armadr παλαιοαγγλικα ar αρχων, κομις, διαμεσολαβητης ελληνικη λεξη αρχοντας κτηριο σπιτ 4.000 αρχαιολογια αλετρι δανικα αρντ ard κεχριμπαρι, ηλεκτρον κεραμικο, προιον πυριτολιθος, ταφικος πελεκυς ρωμανικο 1921 ορσα
