Του Γιώργου Λεκάκη
Ερευνητές με επί κεφαλής τον κ. Α. Κουτσοδένδρη (του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης) βρήκαν στοιχεία ρύπανσης από μόλυβδο (Pb), που χρονολογούνται πριν από περίπου 5.200 χρόνια – δηλ. περίπου 1,200 χρόνια ενωρίτερα από προηγούμενες αρχαιολογικές μαρτυρίες.
Τα ίχνη ρύπανσης από μόλυβδο εντοπίστηκαν σε πυρήνα ιζήματος από τον τυρφώνα στα Τενάγη[1] Φιλίππων[2] στο Παγγαίο, στον ν. Καβάλας, στην νυν ΒΑ. Ελλάδα.
Στην συνέχεια, πριν από περίπου 2.150 χρόνια, βρέθηκε ότι η ρύπανση από μόλυβδο είχε γίνει πιο διαδεδομένη, τόσο στο χερσαίο, όσο και στο θαλάσσιο περιβάλλον και άφησε τα αποτυπώματά της στην περιοχή του Αιγαίου.
Επίσης αυτήν την εποχή συνέβη αποψίλωση των δασών και γεωργική επέκταση, καθώς η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επεκτάθηκε στην Ελλάδα και εκμεταλλεύτηκε τους φυσικούς της πόρους, συμπεριλαμβανομένης της εξόρυξης χρυσού, αργύρου και άλλων μετάλλων, εξήγησαν οι ερευνητές. Είναι διάχυτη η ανθρώπινη επίδραση στα οικοσυστήματα, που συνδέονται με τις προηγμένες νομισματικές κοινωνίες, κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, στην αρχαία Ελλάδα.
ΠΗΓΗ: A. Koutsodendris «Societal changes in Ancient Greece impacted terrestrial and marine environments», Nature Communications Earth & Environment, vol. 6, αρ: 25 (2025), 30.1.2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 31.1.2025. Και περιοδικό Cosmos.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Γ. Λεκάκη:
[1] τέναγος / τενάγεος, τό / τα τενάγη, tenaghi = ὕδατα ἀβαθῆ, ῥηχὰ μέρη εἴτε ἐν τῇ θαλάσσῃ εἴτε ἐν ποταμοῖς – Πινδ. Ν. 3.41, Ἡρόδ. 1.202, 7.176, 8.129, Θουκ. 3.51, «φύεται τὰ ὄστρεα ἐν τοῖς τενάγεσιν» – Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 5.15,19.
Ετυμολογία ἐκ τῆς √ΤΕΝ > τείνω, τέμνω. Σήμερα είναι κατηγορία υδροβιοτόπου, με εμφανές στάσιμο νερό (λιμνοθάλασσα), που χαρακτηρίζεται από βλάστηση αγρωστωδών και από ελάχιστα αποστραγγιζόμενα, αλλά πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία εδάφη.
[2] Κοντά στα Τενάγη Φιλίππων ευρίσκονται οι Αντιφίλιπποι (τ. Δρανίτσι), ο Αμυγδαλεώνας Καβάλας, η λίμνη Κορεμίστα (> Κορμίστα, που αποξηράνθηκε το 1930), οι πηγές Αγίας Βαρβάρας του ποταμού Αγγίτη, που βρίσκονται στην πόλη της Δράμας, κ.ά.
αρχαια ρυπανση μολυβδος, πριν 5.200 χρονια, Μακεδονια Κουτσοδενδρης μολυβδος Pb 3200 πχ αρχαιολογια πυρηνας ιζημα τυρφωνας Τεναγη Φιλιππων Tenaghi Philippon φιλιπποι νομος Καβαλας, Ελλαδα αγροκτηνοτροφικη κοινωνια 2.150 150 2ος αιωνας χερσαιο, θαλασσιο περιβαλλον Αιγαιο αποψιλωση δασων δασος δαση γεωργικη επεκταση, γεωργια Ρωμαικη Αυτοκρατορια επεκταση εκμεταλλευση φυσικοι ποροι εξορυξη χρυσου αργυρου μεταλλων, χρυσος αργυρος μεταλλα ανθρωπινη επιδραση οικοσυστημα προηγμενη νομισμα ελληνιστικη ρωμαικη περιοδος, τεναγος / τεναγεος, υδατα αβαθη ρηχα μερη θαλασσα ποταμος – Πινδαρος ηροδοτος Θουκυδιδης οστρεα οστρακα οστρακο Αριστοτελης ετυμολογια τεινω, τεμνω υδροβιοτοπος στασιμο νερο λιμνοθαλασσα βλαστηση αγρωστωδη αποστραγγιζομενα, πλουσια μεταλλικα στοιχεια εδαφη Αντιφιλιπποι Δρανιτσι Αμυγδαλεωνας Αμυγδαλεων Καβαλας, λιμνη Κορεμιστα Κορμιστα αποξηρανση 1930, πηγες Αγιας Βαρβαρας Αγια Βαρβαρα ποταμι Αγγιτης Δραμας, δραμα μακεδονιας μακεδονια λιμνες Δοιρανη, Πρεσπα, πρεσπες Καστορια, Ζαζαρη, Βουλκαρια, Κλεισοβα, Λερνα, Κουρνα, Ελαια, μπελεβι Belevi, Bata μπατα Βρυγηιδα Βρυγηις Βρυγηιδες Ορεστις Ορεστιδα Γαλησιο Βαλτα ορος παγγαιο
