Το 1540, μετά την πτώση της Μονεμβασίας στους Τούρκους, ο αρχιεπίσκοπος [Μονεμβασιάς και Σπάρτης] Μητροφάνης αποτρέπει το ποίμνιό του να μετοικήσει στα Κύθηρα, γιατί όπως χαρακτηριστικά λέει, είναι ένας τόπος «λιμώδης τε και πετρώδης και διψώδης τα μάλιστα…».
Φαίνεται, λοιπόν, ότι το πρόβλημα της σιτοδείας και της πείνας, λόγω και του αγόνου εδάφους, μάστιζε το νησί και ήταν μια μόνιμη απειλή για τους κατοίκους του.
Στο Ιστορικό Αρχείο Κυθήρων εντοπίστηκε έγγραφο του 1767 σύμφωνα με το οποίο οι εξαθλιωμένοι κάτοικοι της Χώρας, που 7 ολόκληρα χρόνια είχαν φτάσει στα έσχατα όρια της πείνας, εκλιπαρούν τους συνδίκους (= δημόσιοι συνήγοροι) να παραβλέψουν την «ορδινία» (= εντολή) των Βενετικών Αρχών και να μην επιτρέψουν την εξαγωγή σιταριού, γιατί:
- ή θα πεθάνουν
- ή θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους «συν γυναιξί και τέκνοις».
(Ας μη ξεχνάμε ότι τόσο ο εκπατρισμός όσο και η λιμοκτονία επέφεραν πληθυσμιακή συρρίκνωση του νησιού, κάτι που προβλημάτιζε έντονα τις Βενετικές Αρχές). Τέλος, καλούν και όλους εκείνους «που τους περνά» ο λόγος τους να μη σιωπήσουν και να μην αμελήσουν να σταματήσουν την αδικία, γιατί θα είναι και αυτοί συνένοχοι.
Η σιτοδεία και η πείνα που έπληξε την μικρή βενετική επαρχία των Κυθήρων το 1767 δεν ήταν φυσικά η μόνη ούτε η πρώτη[1]. Οι δυστυχείς Κυθήριοι είχαν βιώσει και άλλες φορές λιμό κατά τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα και ο φόβος του θανάτου που τον συνόδευε άφησε ανεξίτηλη την σφραγίδα του στην συλλογική μνήμη.
ΠΗΓΗ: Γ. Λουράντος, Ρ. Πανταζίδου ΓΑΚ ΚΥΘΗΡΩΝ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.1.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Βλ. «Λιμοί και λοιμοί στα Κύθηρα. Η στάση των Βενετικών Αρχών και του πληθυσμού 16ος – 17ος». Ανθη Χαρίτων, Βενετία, 1998.
Αρχιεπισκοπος Μητροφανης Λιμωδης, πετρωδης διψωδης τοπος Κυθηρα 16ος αιωνας μχ Προβληματα σιτοδεια πεινα 18ος επισκοπος Λιμος πετρα διψα προβλημα 1540, πτωση Μονεμβασιας Μονεμβασια λακωνια Τουρκοι Σπαρτης αποτροπη ποιμνιο μετοικεσια λιμοι λειψυδρια αγονο εδαφος, νησι μαστιγα νησος απειλη κατοικοι Ιστορικο Αρχειο Κυθηρων εγγραφο 1767 εξαθλιωση εξαθλιωμενοι κατοικοι Χωρα εσχατα ορια Συνδικος δημοσιος συνηγορος παραβλεψη ορδινια εντολη Βενετικες Αρχες εξαγωγη σιταρι θανατος εγκαταλειψη συν γυναιξι και τεκνοις εκπατρισμος λιμοκτονια πληθυσμιακη συρρικνωση Βενετια λογος σιωπη αμελεια αδικια, συνενοχη μικρη βενετικη επαρχια Κυθηρων 1767 δυστυχια Κυθηριοι 17ος φοβος συλλογικη μνημη πληθυσμος
