Έθιμα του αγίου Χαραλάμπους – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Τον άγιο Χαραλάμπη[1] (τιμάται 10 Φεβρουαρίου) ή Χαλλά, όπως τον λεν στα Φάρασα της Καππαδοκίας, τον έχουν στην Λοκρίδα για αυστηρό. Φοβερίζουν τα παιδιά πως αν κάνουν σκανταλιές «θα πέσει άγιος Χαράλαμπος κι αγία Ράβδος»(***)…

Αλλαχού υφαίνουν ή κεντούν για τον άγιο μια ποδιά, η οποία, πιστεύουν, έχει αποτρεπτική δύναμη κατά της πανούκλας(*)! Γενικώς του τάζουν κατά της πανούκλας. Πιστεύεται ότι, θεραπεύει διάφορες ασθένειες, ιδιαιτέρως τις δερματικές.

Θεωρείται προστάτης των βοσκών και των κοπαδιών. Τηρείται νηστεία με την κατάλυση κρασιού και λαδιού.

ΑΙΓΑΙΟ

Το πιο γνωστό πανηγύρι του γίντεαι στο χωριό Αγία Παρασκευή της Λέσβου: «Το πανηγύρι του ταύρου» ή Χαρλαμέλια, όπως το λεν. Το πανηγύρι αυτό – μοναδικό στην Ελλάδα! – είναι μια από τις πλέον χαρακτηριστικές πολιτιστικές εκδηλώσεις της Αγίας Παρασκευής Λέσβου, που έχει κάνει διάσημο το χωριό. Κάποτε, διηγούνται, επί οθωμανοκρατίας, ο χωρικός Μλομύτης, αφού έχασε τον ταύρο του στην περιοχή όπου ευρίσκεται το ξωκκλήσι τ’ αγίου (ΒΑ. του χωριού της Αγ. Παρασκευής), έψαχνε απεγνωσμένα να τον βρει. Ένας «γέρος» τον βρήκε και του τον επέστρεψε. Σαν μαθεύθηκαν τα νέα στο χωριό, ερμήνεψαν πως ο «γέρος» ήταν ο ίδιος ο άγιος, και, για να τον ευχαριστήσουν, έκαμαν λειτουργιά και, με την συγκατάθεση των Τούρκων, καθιέρωσαν πανηγύρι κάθε χρόνο προς τιμήν του. Αποκορύφωμα του πανηγυριού, είναι η θυσία του στεφανωμένου ταύρου. Τον συνοδεύουν καβαλλάρηδες(4*) επάνω στα καμαρωτά άλογά τους, τα στολισμένα με χάνδρες, μανδήλια, πολύχρωμα κιλίμια και χαϊμαλιά. Κατά την παράδοση, ο ταύρος που πρόκειται να θυσιασθεί, γυροφέρνει στα χωράφια του χωριού. Όταν πλησιάζει η ημέρα της θυσίας, από άγριος γίνεται ήμερος. Θεωρείται δε, πως θα φέρει ευλογία και καλοσοδειά στην οικογένεια, στα χωράφια της οποίας θα πατήσει…[2] Οι Λέσβιοι το τηρούν και στην μακρυνή Αυστραλία – και συγκεκριμένα στην Μελβούρνη. Χιλιάδες ομογενείς, αλλά φυσικά και Αυστραλοί, παρακολουθούν αυτο το πανηγύρι, που γίνεται στην Μελβούρνη συνεχώς και αδιαλείπτως από το 1971.

Το έθιμο της “μονοήμερης κλωστής” που ζώνει κάθε χρόνο το χωριό Βάρος της Λήμνου ξεκίνησε γύρω στο 1916, όταν μεγάλη επιδημία(*) έπεσε στο χωριό και σκόρπιζε τον θάνατο. Τότε, λένε, ο άγιος Χαράλαμπος εμφανίστηκε στον ύπνο(**) μιας γυναίκας και την προέτρεψε να γνέσουν όλες οι γυναίκες σε μια μόνο μέρα τρίκλωνη κλωστή και να ζώσουν με αυτήν το χωριό. Πράγματι έτσι έγινε και το χωριό σώθηκε. Από τότε κάθε χρόνο, κατά την διάρκεια της Σαρακοστής οι γυναίκες γνέθουν τρίκλωνη κλωστή και ξεκινά από το ξωκκλήσι του Αγιου Χαράλαμπου[3] πομπή με επί κεφαλής τον παππά για το ζώσιμο του χωριού. [Αντίστοιχο “δέσιμο” γινόταν σε πολλές περιοχές, σε καιρό λιμού ή πανδημίας. Και όχι μόνο στην επαρχία. Αλλά και στην Αθήνα. Όπου “σταυρωνόταν” η πόλη, με λιτανεία και πομπή πιστών, με τα ράκη υφασμάτων ή ρούχων τους, να την “δένουν”, περνώντας τα από τα 4 κολωνάκια της].

ΕΠΤΑΝΗΣΑ

Οι Παξοί εορτάζουν τον πολιούχο τους άγιο Χαράλαμπο. Η πανέμορφη εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους στα Μπογδανάτικα λειτουργεί πανηγυρικά. Η Φιλαρμονική του Δήμου Παξών συμμετέχει ενεργά στην λειτουργία. Μετά το τέλος της λειτουργίας η Φιλαρμονική παίζει στους δρόμους του Γάη… – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης “Παξοί, τα νησιά του πάθους”.

Στα Κύθηρα, οι Τσιριγώτες πηγαίνουν και γλεντούν στου Αμηργυαλή[4] του Καραβά… Η γιορτή γινόταν με… χταποδοκαλάμαρα και ψάρια, που μάζευε αρκετές ημέρες πριν ο Σούγιαννης, γιατί το μαγαζί του, όπου γινόταν το γλέντι, ήταν δίπλα στον περίβολο της εκκλησίας τ’ αγίου… Οι γλεντζέδες Κυθήριοι δεν το είχαν σε τίποτε να στήσουν χορό στο άψε-σβήσε. Στου Αμηργυαλή πήγαιναν με ψαροπούλες. Καταφθάνουν και Ελαφονησιώτες ακόμη…

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Στις Θεσπιές (Ερημόκαστρο) Βοιωτίας στον Ι.Ν. Αγ. Χαραλάμπους οι εντόπιοι επίστευαν πως ο άγιος προστατεύει από την πανούκλα(*) και την μόλυνση. Χάριν αυτής της αντιλήψεως, οι Θεσπιές υπερείχαν έναντι των άλλων γειτονικών χωριών τους![5] Ο ναός είναι κτισμένος επί αρχαίου ελληνικού ναού. Ένας ιερεύς ανακάλυψε το 1814 στον ναό τέσσερα ανάγλυφα, τα οποία και μπορούσε να ιδεί κανείς στον περίβολο του ναού.[6] O Leake αναφέρει το νο 1 και 3 αυτών που αναφέρει αργότερα και ο Φλωμπέρ. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης “Οι 88 πόλεις της αρχαίας Βοιωτίας”.

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Στα Φιλατρά Μεσσηνίας, τιμούν ένα θαύμα, όπως λεν, που σώθηκε το χωριό,  του Αγίου Χαραλάμπους, στις 19 Ιουλίου 1943. Οι Γερμανοί είχαν αρκετό στρατό στα Φιλιατρά. Αποφάσισαν να κάψουν την πόλη και να σκοτώσουν τους κατοίκους, να στείλει 1.500 από αυτούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Γερμανία, με διαταγή που πήραν από το στρατηγείο τους στην Τρίπολη Αρκαδίας. Το βράδυ οι κάτοικοι προσεύχονταν στον προστάτη της πόλης, τον άγιο Χαράλαμπο, να αποτρέψει την καταστροφή της άλλης μέρας. Την άλλη μέρα, οι Γερμανοί αντί να καταστρέψουν την πόλη, με έκπληξη είδαν τον Γερμανό να επισκέπτεται τις εκκλησίες της πόλης με συνοδεία δύο διερμηνέως και δυο ιερέων. Τότε έμαθαν πώς απετράπη η καταστροφή: Το βράδυ ο Γερμανός ήταν προετοιμασμένος για την καταστροφή της άλλης μέρας, όταν ξάπλωσε να κοιμηθεί. Αλλά είδε στον ύπνο του έναν γέρο που του ζητούσε να αφήσει ήσυχα τα Φιλιατρά, αλλιώς δεν θα μπορούσε να γυρίσει στην πατρίδα του ζωντανός. Ο Γερμανός ξύπνησε ταραγμένος και τηλεφώνησε στον στρατηγό του στην Τρίπολη. Ο στρατηγός είχε δει κι αυτός το ίδιο όνειρο(**)! Και έτσι αποφάσισαν να αφήσουν ήσυχα τα Φιλιατρά! Ο Γερμανός την άλλη μέρα επισκέφθηκε τις εκκλησίες και έψαχνε την μορφή του γέρου, που είδε στον ύπνο του. Όταν έφτασε στον άγιο Χαράλαμπο είδε την εικόνα του γέρου και ρώτησε ποιος είναι και του είπαν άγιος Χαράλαμπος ο Θαυματουργός. Ο Γερμανός προσκύνησε την εικόνα και έφυγε. Έκτοτε οι κάτοικοι τιμούν τον προστάτη τους με περιφορά της εικόνας με συμμετοχή πολλών χιλιάδων προσκυνητών από ολόκληρην την χώρα και από το εξωτερικό. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ανάλογο και στον Ορχομενό Βοιωτίας, ΕΔΩ.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Με κατάνυξη εορτάζεται η μνήμη του στην Τσαριτσάνη Λαρίσης, όπου στο ομώνυμο παρεκκλήσι του (πλάι στον ναό των Αγίων Αναργύρων) την κυριώνυμη ημέρα, τελείται πανηγυρική θεία λειτουργία και λιτάνευση τεμαχίου ιερού λειψάνου του αγίου, που φυλάσσεται στον ναό.

ΚΡΗΤΗ

Στις 10 Φεβρουαρίου, του αγίου Χαραλάμπους είναι η εορτή του πολιούχου αγίου της Λιγόρτυνος Αστερουσίων Ηρακλείου Κρήτης και οργανώνεται πανηγύρι.

ΘΡΑΚΗ

Το ΕΘΙΜΟ του ΒΡΑΣΤΟΥ στα ΚΑΖΑΝΙΑ είναι μεγάλη γιορτή του αγίου Χαραλάμπους στην Μαρώνεια Ροδόπης. Προσφέρονται κρεατικά από τους κτηνοτρόφους και το κουρμπάνι, μοιράζεται υπέρ υγείας σε όλους όσοι παρευρίσκονται. Η λειτουργία γίνεται στο παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους Μαρώνειας. Οι επισκέπτες γεύονται τους διαβασμένους άρτους, αλλά και το βραστό που γίνεται από συγκεκριμένη ομάδα ανδρών. Τα καζάνια μπαίνουν σε φωτιά από ξύλα ελιάς και πουρνάρια και παρατάσσονται στο προαύλιο του ναού, ώστε να είναι πανέτοιμα μετά το θρησκευτικό μέρος της γιορτής. Και το βραστό είναι διαβασμένο από τον ιερέα, Το έθιμο κρατά χρόνια. «Πιο πριν κόβαμε το ¼  των κρεάτων υπέρ της εκκλησίας. Όλοι οι κτηνοτρόφοι είχαμε τις καλύβες των ψαράδων, πιάναμε από μια καλύβα, αυτοί που είχαμε κουρμπάνι, και γλεντούσαμε με το σόι μας με γκάιντες, με μουσική, με κρασιά. Αξέχαστες στιγμές. Ακολουθεί και δημοπρασία ψαριών υπέρ της εκκλησίας. Λαυράκια, γοφάρια πωλούνται άμεσα. Παλιότερα υπήρχαν και παραγωγοί κρασιού, που πρόσφεραν ένα κοκκινέλι[7].

Ναοί του αγίου Χαραλάμπους

Είναι επίσης πολιούχος – πλην των προαναφερομένων – στην Πρέβεζα, τον Πύργο Ηλείας, το Ληξούρι, την Κέα, την Κρήνη (Τσεσμέ) Μικράς Ασίας, την Δρυόπη Τροιζηνίας, το Παλαιομονάστηρο Τρικκάλων, στον Κρουσώνα Ηρακλείου Κρήτης, στα Χανάκια Ηλείας, στην Κορησό Καστοριάς και στο Απέρι Καρπάθου.

Σημαντικοί ναοί του:

• Ο Άγιος Χαράλαμπος Δρακώνας Κυδωνίας Κρήτης (του 840),
• ο Άγιος Χαράλαμπος Αρειάδας Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας (του 1695),
• μικρό παρεκκλήσιο στον Πύργο Ηλείας, στον ΙΝ Αγίας Κυριακής, που κατά την παράδοση, την θεμελίωσή του εβοήθησε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, που πότιζε το άλογό(4*) του σε κοντινή κρήνη. Την εικόνα του Αγίου έφερε μαζί της η οικογένεια των Βιλαεταίων από την Ήπειρο. Ο άγιος, λένε οι Ηλείοι, έχει κάνει πολλά θαύματα στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή του Πύργου: Είχε σώσει την πόλη από φοβερή πανώλη, όταν παιδιά είδαν στα σύννεφα του ουρανού έναν γέροντα με μακριά λευκή γενειάδα, να σπρώχνει με το ραβδί(***) του ένα σύννεφο, την επιδημία(*). Στον Ελληνογερμανικό πόλεμο, σκέπασε την πόλη του Πύργου με πυκνά σύννεφα σαν πέπλο, εμποδίζοντας έτσι τα γερμανικά αεροσκάφη να βομβαρδίσουν την πόλη! Στους καταστροφικούς σεισμούς του 1993, λένε, που έπληξαν τον Πύργο, ο άγιος διαίρεσε τον σεισμό σε τρεις, σώζοντας την πόλη, Πολλοί διηγούνται πως είδαν στον ύπνο(**) τους τον άγιο να τους φανερώνει πως αυτός τους έσωσε. Μετά από λιτανείες της εικόνας του αγίου, σε περιόδους ανομβρίας, ερχόταν η πολυπόθητη βροχή για τις καλλιέργειες, κ.ά. Ακόμη κάνουν λιτάνευση της εικόνας του στους δρόμους της πόλεως.

Και μονές του:

• Το ανδρικό των Ιεροσολύμων,
• η Λευκών (< απ΄ τις πολλές λεύκες της περιοχής), στο Αυλωνάρι Καρυστίας Ευβοίας, κ.ά.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Ταματα και αναθηματα”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.2.2000.

[1] Ιερομάρτυς ιερεύς, από την επαρχία Μαγνησίας, που αποκεφαλίσθηκε επί Σεπτιμίου Σεβήρου (202), με τους δήμιους Βάπτο και Πορφύριο, οι οποίοι στο μεταξύ είχαν εισχωρήσει στους κόλπους του χριστιανισμού. Ο άγιος ιερομάρτυς του χριστιανισμού Χαράλαμπος, κοιμήθηκε σε ηλικία 113 ετών.

Τον Χαράλαμπο ή Χαραλάμπη (> Λάμπη, Μπάμπη) τον απαντάμε και στο θηλυκό του, Χαραλαμπία (>Χαραλαμπίνα, Χαρά, Χαρούλα, Ρούλα, Μπία, Λάμπια, Πίτσα), Χαραλάμπω (> Λάμπω) και Χαραλαμπού, Πάμπω, Παμπία ή Παμπίνα (στην Κύπρο).

[2] Το πανηγύρι σήμερα γίνεται στο κτήμα της Παλλεσβιακής Ενώσεως. Υπάρχει ορχήστρα, ακολουθεί γλέντι και χορός. Το φροντίζει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίας Παρασκευής Λέσβου «Ο Ταξιάρχης».

[3] Κοντά στο χωριό Άγιος Χαράλαμπος ανασκάφτηκε τα τελευταία χρόνια ένα σπήλαιο το Γεροντομούρι που είχε χρησιμοποιηθεί ως γιγάντιο οστεοφυλάκιο, μοναδικό στο είδος του. Εδώ είχαν συσσωρεύσει τα μεγάλα οστά και τα κρανία νεκρών πολλών γενεών, μαζί με τα κτερίσματά τους. Τα ευρήματα αυτά έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για την ανθρωπολογική έρευνα.

[4] Τα Κύθηρα εγνώρισαν δυο τρομερές καταστροφές: Με τον Μπαρμπαρόσα (1537) και με τον Αλή Κουρμουτζή (1715). Σε μια απ’ αυτές, ξέμεινε στο νησί ο Αμήρ-Αλής, που έκτισε τον πύργο του στον Άγιο Γιάννη, μεταξύ Καραβά και Γερακάρι. Ο Αμήρ έκανε τον αφέντη στο νησί. Συμπεριφερόταν ως αγάς. Έβαζε φόρους, τους εισέπραττε, έφτιαχνε νόμους… Ένας απ’ τους νόμους του Αμήρ-αλή έλεγε πως όταν κάποιος νυμφευόταν, η νύφη θα περνούσε το πρώτο βράδυ της με τον αγά Αμήρ! Ο Αμήρ δεν πήγαινε την νεόνυμφη στον πύργο του, για να μη μαγαρίσει την οικία του, αλλά στην βρύση (ακόμη λέγεται Βρύση του Αμήργυαλη), στην ξακουσμένη πορτοκαλιά του Καραβά, όπου υπήρχε μια σπηλιά. Εκεί, στην σπηλιά, ο Αμήρ περνούσε την νύχτα με την άτυχη πρωτόνυμφη… Δεν πέρασε πολύς καιρός, και κάποιος Καραβίτης δεν άντεξε τον απάνθρωπο νόμο. Ντύθηκε νύφη και πήγε με τον Αμήρ στην σπηλιά. Κι εκεί, στα σκοτεινά, τον έσφαξε μ’ ένα γυαλί… Έτσι έπαψαν οι νέοι Τσιριγώτες να πληρώνουν φόρο αίματος στον «Μινώταυρό» τους και η τοποθεσία ονομάσθηκε «στου Αμήρ-γυαλί»…

[5] W. M. Leake “Travels in Northern Greece”, Λονδίνο 1835.

[6] Κυρ. Πιττάκης «Αρχαιολ. Εφημερίς», Δεκέμβριος 1837.

Τα ανάγλυφα αυτά:

• 1^ον: Ένα ανάγλυφο που παριστάνει έναν καβαλλάρη με ρούχο μόνο στον κορμό του, που κρατά τα χαλινάρια με το αριστερό χέρι, τα νύχια από πάνω· στον λαιμό του αλό­γου βλέπεις πολύ καθαρά τις τρύπες απ’ όπου έδεναν το μεταλλικό χαλινάρι, διευθέτηση που την συναντούμε παν­τού, όχι πάνω στον λαιμό, όπως εδώ, αλλά στο στόμα του αλόγου και στο χέρι του καβαλλάρη(4*). Αυτός, στο δεξί του χέρι, κρατά ένα ραβδί(***), με το χέρι ακουμπισμένο πάνω στον μηρό, σαν μαστίγιο· το αριστερό πόδι του αλόγου, σηκωμένο από τον καλπασμό, λυγίζει στον αέρα, πολύ μακρύ.[6]
• 2^ον: Ένα άγαλμα γυναίκας, μεγάλη Νίκη με φτερά (ακέφαλη), τεχνοτροπία σκληρή και ξερή (από πεντελικό μάρμαρο), στήθος στενό, ένα εξόγκωμα κάτω από τον ομ­φαλό, υπερβολική κίνηση της κοιλιάς· μια τριγωνική προεξοχή, στο επίπεδο του μάρμαρου, ακριβώς πάνω από τις πτυχώσεις που καλύπτουν υψηλά τους μηρούς και που οι κάθετες γραμμές τους προχωρούν προς το βουβώνα (λί­γο πιο πάνω, ωστόσο, μου φαίνεται;).
• 3^ον: Ένας έφηβος που κοιτάζει έναν σκύλο, τεχνοτρο­πία πλαδαρή, μηροί απαίσιοι. Ύστερα από τον Παρθενώ­να, πολύ φοβάμαι πως δεν θα βρίσκω τίποτε ωραίο στην γλυπτική!

[7] ΠΗΓΗ: Μελ. Μαρτίδου, εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής.

(*) Τα άλλα λείψανά του:

• Τμήματα της κάρας του Αγίου ευρίσκονται στον ομώνυμο ΙΝ Θεσπιών Βοιωτίας, στην Μονή Κλειστών Αττικής, στην ΙΜ Αγ. Στεφάνου Μετεώρων και στον ΙΝ Φανερωμένης Ν. Ηρακλείτσας Καβάλας.
• Η σιαγόνα του αγίου ευρίσκεται στην ΙΜ Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους.
• Η αριστερά αδιάφθορη και μια πλευρά «μετά δέρματος» του αγίου ευρίσκονται στην ΙΜ Γρηγορίου Αγίου Όρους.
• Δέρμα και απότμημα του Ιερού Λειψάνου του αγίου ευρίσκονται στο παρεκκλησίο της Οσίας Ξένης της Ρωσίδος στην Μάνδρα Αττικής.
• Η δεξιά παλάμη του αγίου βρίσκεται αδιάφθορη «εἰς σχῆμα εὐλογίας» στην ΙΜ Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων Αχαΐας.
• Δάκτυλο του αγίου ευρίσκεται στην ΙΜ Τσιολάνου Μπουζέου Ρουμανίας.
• Ένα δάκτυλο και 9 τμήματα του Ιερού Λειψάνου του αγίου ευρίσκονται στην ΙΜ Παντοκράτορος Αγίου Όρους.
• Μέρος του ποδιού του Αγίου βρίσκεται στην ΙΜ Παναγίας Πορταΐτισσας Κορνοφωλιάς Έβρου.
• Μεγάλο τμήμα του χεριού του αγίου ευρίσκεται στην ΙΜ Αγίου Γεωργίου Φενεού Κορινθίας.
• Τμήματα του Ιερού Λειψάνου του αγίου ευρίσκονται στην ΙΜ Διονυσίου Αγίου Όρους.
• Άλλα αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του αγίου ευρίσκονται επίσης στις Μονές: Δαδίου Φθιώτιδος, Λειμώνος Λέσβου, Παναγίας Γουμενίσσης Κιλκίς, Αρχαγγέλου Αριδαίας, Οσίου Διονυσίου Λιτοχώρου, Ζάβορδας Γρεβενών, Αγίων Αναργύρων Καστοριάς, Ροβελίστας Άρτης, Σταγιάδων Καλαμπάκας, Παναγιά Σπηλιάς Καρδίτσης, Αμπελακιώτισσας και Βαρνάκοβας Ναυπακτίας, Σαγματά Βοιωτίας, Πεντέλης Αττικής, Βουλκάνου Μεσσηνίας, Γηροκομείου Πατρών, Οσίου Θεοδοσίου Άργους, Αγίου Νικολάου Καλτεζών Αρκαδίας και Σεπετού Ηλείας και στην Λαύρα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως!!! – ΠΗΓΗ: ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ.

αγιος Χαραλαμπος 10 10η Φεβρουαριου Φεβρουαριος Χαλλας, Φαρασα Καππαδοκια Λοκριδα αυστηρπς Φοβερα παιδι σκανταλια πεσει αγιου Χαραλαμπου αγια Ραβδος εορτη γιορτη πανηγυρι εορτες γιορτες πανηγυρια υφανση κεντημα ποδια αποτροπαικο αποτρεπτικη δυναμη πανουκλα ταξιμο θεραπεια ασθενειες δερματικες ασθενεια δερμα προστατης βοσκος κοπαδι νηστεια καταλυση κρασι λαδι ΑΙΓΑΙΟ πελαγος χωριο Αγια Παρασκευη Λεσβου ταυρου Χαρλαμελια, μοναδικο πολιτισμος Λεσβος οθωμανοκρατια λεσβιος χωρικος Μλομυτης, ταυρος ξωκκλησι γερος ερμηνεια ευχαριστια λειτουργια συγκαταθεση Τουρκοι ετησιο θυσια στεφανωμενος στεφανι καβαλλαρης αλογο ιππος στολισμενο χανδρα μανδηλι πολυχρωμο κιλιμι χαιμαλι λαικη παραδοση, ημερα αγριος ημερος ευλογια καλοσοδεια οικογενεια, Λεσβιοι Αυστραλια Μελβουρνη ομογενεις, Αυστραλοι 1971 εθιμα μονοημερη κλωστη ζωσιμο Βαρος Λημνου 1916, επιδημια θανατος αη Χαραλαμπης υπνος ονειρο γυναικα γνεψιμο γυναικες τρικλωνη δεσιμο Σαρακοστη πομπη παππας ΕΠΤΑΝΗΣΑ Παξοι εκκλησια Μπογδανατικα Φιλαρμονικη Δημος Παξων Γαης γαιος Κυθηρα, Τσιριγωτες γλεντι Αμηργυαλη Καραβας χταποδοκαλαμαρα ψαρια, Σουγιαννης, Κυθηριοι χορος Αμηργυαλης ψαροπουλα Ελαφονησος ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ Θεσπιες Θεσπιαι Ερημοκαστρο Βοιωτιας Βοιωτια ΙΝ προστασια πανουκλα μολυνση χωρια αρχαιος ελληνικος ναος ιερευς ανακαλυψη 19ος αιωνας μχ 1814 αναγλυφο περιβολος ληκ λικ Leake Φλωμπερ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Φιλατρα Μεσσηνιας, Μεσσηνια θαυμα, 19 19η Ιουλιου 1943 ιουλιος Γερμανοι γερμανικος στρατος καψιμο πολη κατοικοι στρατοπεδο συγκεντρωσης Γερμανια διαταγη στρατηγειο Τριπολη Αρκαδιας Τριπολις Αρκαδια προσευχη αποτροπη καταστροφη Γερμανος εκκλησιες διερμηνεας ιερεας υπνος πατριδα στρατηγος εικονα Θαυματουργος προσκυνηση περιφορα προσκυνητης ΘΕΣΣΑΛΙΑ κατυνυξη Τσαριτσανη, παρεκκλησι ναοι Αγιοι Αναργυροι κυριωνυμη πανηγυρικη θεια λιτανευση ιερο τεμαχιο ιερα λειψανα ΚΡΗΤΗ Λιγορτυνα Αστερουσια Κρητης ΒΡΑΣΤΟ ΚΑΖΑΝΙ Μαρωνεια Ροδοπης προσφορα κρεας κτηνοτροφος κουρμπανι, υπερ υγειας Μαρωνειας διαβασμενος αρτος, ανδρας φωτια ξυλο ελια πουρναρι θρησκει διαβασμενο κρεατα κτηνοτροφοι καλυβα ψαρας σοι γκαιντα μουσικη δημοπρασια ψαριων λαυρακι γοφαρι παραγωγος κοκκινελι Πρεβεζα, Πυργος Ηλειας, Ληξουρι, κεφαλονια Κεα κυκλαδες, Κρηνη Τσεσμε Μικρα Ασια Δρυοπη Τροιζηνια Παλαιομοναστηρο Τρικκαλα τρικαλα Κρουσωνας Ηρακλειο Χανακια Ηλεια Κορησος Καστορια Απερι Καρπαθου κεφαλονιας κυκλαδων, Τσεσμες Μικρας Ασιας Τροιζηνιας Παλιομοναστηρο Τρικκαλων νομος τρικαλων Ηρακλειου Ηλειας Καστοριας Καρπαθος Δρακωνα Κυδωνιας Κυδωνια Χανια χανιων 9ος 840 Αρειαδα Βαλτου Αιτωλοακαρνανιας 17ος 1695 Βαλτος Αιτωλοακαρνανια λαρισας λαρισης παρεκκλησιο Αγια Κυριακη Κολοκοτρωνης, οικογενεια Βιλαεταιοι ηπειρος Ηλειοι, θαυματα πανωλη, παιδια συννεφα ουρανος γεροντας μακρια λευκη γενειαδα, γενια ραβδι συννεφο, Ελληνογερμανικος πολεμος, σκεπη πεπλο, γερμανικο αεροσκαφος βομβαρδισμος σεισμος 20ος 1993, ανομβρια βροχη μονες μονη ανδρικο μοναστηρι Ιεροσολυμα Λευκων λευκα Αυλωναρι Καρυστιας Ευβοιας Καρυστια Ευβοια Ιερομαρτυς Μαγνησια αποκεφαλισμος Σεπτιμιος Σεβηρο 3ος 202, δημιος Βαπτος Πορφυριος, χριστιανισμος ιερομαρτυρας ηλικια 113 ετων καρα ΙΜ Αγιου Στεφανου Μετεωρων Λαμπης, Μπαμπης Χαραλαμπια Χαραλαμπινα, Χαρα, Χαρουλα, Ρουλα, Μπια, Λαμπια, Πιτσα Χαραλαμπω Λαμπω Χαραλαμπου Παμπω παμπια Παμπινα Κυπρος κτημα Παλλεσβιακη Ενωση Πολιτιστικος Συλλογος Αγιας Παρασκευης Ταξιαρχης ανασκαφη σπηλαιο Γεροντομουρι γιγαντιο οστεοφυλακιο, μοναδικο μεγαλα οστα κρανιο κτερισμα ευρημα ανθρωπολογια αρχαιολογια γιγαντας γιγαντες γιγας καταστροφες Μπαρμπαροσα 16ος 1537 Αλη αλι Κουρμουτζη Κουρμουτζης 18ος 1715 νησι ΑμηρΑλης, Γιαννης, ιωαννης Γερακαρι Αμιρ αλη αφεντη αγας φορος, εισπραξη νομοι Αμηραλη Αμηραλης Αμηραλι Αμηραλης νυφη πρωτο βραδυ γαμου πρωτη νυχτα νεονυμφη οικια βρυση Αμηργυαλη πορτοκαλια σπηλια πρωτονυμφη Καραβιτης απανθρωπος σφαγη γυαλι αιματος υαλι Πιττακης Αρχαιολογικη Εφημερις, Δεκεμβριος 1837 αναγλυφα καβαλαρης ρουχο κορμος χαλιναρι αριστερο χερι, νυχια λαιμος τρυπα μεταλλικο στομα δεξι μηρος μαστιγιο αριστερο ποδι καλπασμος πολυ μακρυ αγαλμα γυναικας, μεγαλη Νικη φτερα ακεφαλη, τεχνοτροπια σκληρη και ξερη πεντελικο μαρμαρο, πεντελης στηθος εξογκωμα αφαλος ομ­φαλος υπερβολικη κινηση κοιλια τριγωνικη προεξοχη τριγωνο πτυχωση καθετη γραμμη βουβωνας εφηβος σκυλος, πλαδαρη Παρθενω­νας, ωραιο γλυπτικη Μαρτιδου, Κλειστων Αττικης Φανερωμενης Ηρακλειτσας Καβαλας Φανερωμενη Ηρακλειτσα Καβαλα σιαγονα Κουτλουμουσιου Αγιου ορους Κουτλουμουσι Αγιο ορος Κουτλουμουσιο Αγιον αριστερα αδιαφθορη πλευρα μετα δερματος  Γρηγοριου αποτμημα Οσιας Ξενης της Ρωσιδος Μανδρας Αττικη Οσια Ξενη Ρωσιδας Μανδρα ρωσιδα ρωσια δεξια παλαμη σχημα ευλογιας Μεγαλου Σπηλαιου Καλαβρυτων αχαιας Μεγαλο Σπηλαιο Καλαβρυτα αχαια δακτυλο Τσιολανου Μπουζεου Ρουμανια δαχτυλο Παντοκρατορος  Παντοκρατορα Παναγιας Πορταιτισσας Κορνοφωλιας εβρου θρακης Παναγια Πορταιτισσα Κορνοφωλια εβρος Γεωργιου Φενεου Κορινθιας Γεωργιος Φενεος Κορινθια Διονυσιου Μονες Δαδιου Φθιωτιδος, Λειμωνος Γουμενισσης Κιλκις, Αρχαγγελου Αριδαιας, Οσιου Διονυσιου Λιτοχωρου, Ζαβορδας Γρεβενων, Αγιων Αναργυρων Ροβελιστας αρτης, Σταγιαδων Καλαμπακας, Σπηλιας Καρδιτσης, Αμπελακιωτισσας Βαρνακοβας Ναυπακτιας, Σαγματα Πεντελης Βουλκανου Μεσσηνια Γηροκομειου Πατρων, Θεοδοσιου αργους, Νικολαου Καλτεζων Σεπετου Ηλειας Λαυρα Αλεξανδρου Νεβσκι Αγιας Πετρουπολεως Δαδι Φθιωτιδας, Λειμωνα Γουμενισσας Αρχαγγελος Αριδαια, Διονυσιος Λιτοχωρος πιεριας πιερια μακεδονια μακεδονια, Ζαβορδα Γρεβενα, Αγιοι Αναργυροι Ροβελιστα αρτας, Σταγιαδαι Καλαμπακα, Σπηλια Καρδιτσας, Αμπελακιωτισσα Βαρνακοβα Ναυπακτια, Σαγματας Βουλκανο Γηροκομειο Πατρα, Θεοδοσιος αργος, Νικολαος Καλτεζα Σεπετος Ηλεια Αλεξανδρος Νεβσκυ Πετρουπολης Φθιωτιδα, Γουμενισσα αρτα Σταγιαδες Καρδιτσα Πατραι, αργολιδα, Πετρουπολη δεσιμο λιμος επαρχια παλια Αθηνα σταυρωμα σταυρος πομπη πιστοι ρακος υφασμα ρουχα κολωνακια κολωνακι

Γιώργος Λεκάκης

See Full Bio