Του Γιώργου Λεκάκη
Η Κτησύλλα / Κτησύλλη (5ος – 4ος π.Χ. αιώνας) του Αλκιδάμαντος και της Ιουλίδος, από την νήσο Κέω / Κέα Κυκλάδων[1], έλαβε μέρος στους «Πυθικούς» αγώνες της Καρθαίας – κατ’ άλλους των Δελφών, οι οποίοι γίνονταν κάθε 8 χρόνια. Εκεί την είδε ο Ερμοχάρης ο Αθηναίος, ο οποίος την ερωτεύθηκε όταν την είδε να χορεύει κοντά στον βωμό του Απόλλωνος…
Ο ερωτευμένος Ερμοχάρης σκέφθηκε το εξής τέχνασμα: Χάραξε έναν όρκο στην Άρτεμη, επί μήλου, και περίμενε πότε η Κτήσυλλα θα πήγαινε στον ναό της Αρτέμιδος. Όταν επήγε, ο Ερμοχάρης της πέταξε το μήλο. Εκείνη το επήρε και δυστυχώς διάβασε μεγαλόφωνα αυτό που έγραφε: «Ορκίζομαι να μην πάρω για σύζυγό μου άλλην, εκτός από την Κτήσυλλα» και είχε και αντίορκο: «Στην Άρτεμη! Πρέπει να υπαντρευτώ αληθινά τον Ερμοχάρη τον Αθηναίο»! Ο γαμήλιος όρκος ακούστηκε, ενώπιον της Αρτέμιδος, άρα ίσχυσε…
Η κόρη ντράπηκε και πέταξε το μήλο. Ο Ερμοχάρης όμως επήγε κατ’ ευθείαν στον πατέρα της, και την ζήτησε σε γάμο. Ο Αλκιδάμας εδέχθη, αλλά ο Ερμοχάρης του ζήτησε να ορκισθεί στον Απόλλωνα και εις επίρρωσιν του όρκου, του ζήτησε να αγγίξει και την ιερή δάφνη του θεού! – όπως και έκανε…
Αλλά μετά από το πέρας των αγώνων, ο Αλκιδάμας καταπάτησε τον όρκο του, και αρραβώνιασε την Κτήσυλλα με άλλον! Και όταν η Κτήσυλλα έκαμε εθιμικές θυσίες στην Αρτέμιδα, για να τιμήσει την μνηστεία της, ο Ερμοχάρης έτρεξε στον ναό. Η κόρη τον ξαναείδε, και με παρέμβαση των θεών (ιδία της Αφροδίτης), τον ερωτεύθηκε «με την πρώτη ματιά»[2], και με την συνέργεια της παραμάνας της, άφησε να την απαγάγει. Το ζεύγος ετέλεσε τους γάμους του εν Αθήναις.
Αλλά μόλις η Κτήσυλλα έτεκε, απέθανε κατά τον τοκετό… Τιμωρήθηκε έτσι, για την επιορκία του πατέρα της προς τον Απόλλωνα.[3] Κατά την κηδεία της, και ενώ το σώμα της νεκρής ήταν καλυμμένο, ένα περιστέρι αναδύθηκε κάτω από το κάλυμμα, και επέταξε επάνω από το φέρετρο, προς τον ουρανό… Άνοιξαν και είδαν ότι το σώμα της Κτήσυλλας είχε εξαφανισθεί – αναλήφθηκε στους ουρανούς ως “αθώα περιστερά”! Οι κάτοικοι της Κέας και ο Ερμοχάρης ερώτησαν το Μαντείο των Δελφών τι έπρεπε να κάνουν. Αυτό απάντησε ότι, λόγω της ομορφιάς της, την επήρε κοντά[4] της η Αφροδίτη (θεά-προστάτις της ομορφιάς και των όμορφων). Έπρεπε, λοιπόν, να βρει ένα ιερό αφιερωμένο στην Κτήσυλλα στην πόλη Ιουλίδα της Κέας. Αλλά δεν υπήρχε. Το είπε στους Κείους, και από τότε οι κάτοικοι της Ιουλίδας την συλλάτρεψαν στον ναό της Αφροδίτης, που ήδη είχαν. Και επικαλούνταν την Αφροδίτη Κτήσυλλα. Άλλοι δε κάτοικοι του νησιού την Κτήσυλλα Εκαέργη[5]. Δηλαδή η νεκρή γυναίκα, που είχε άδικα τιμωρηθεί, είχε ταυτόχρονα και θεοποιηθεί! [Ιστορία παράλληλη με αυτήν της Κυδίππης και του Ακοντίου].
Στην νήσο Κέα υπήρχε ιερό της Κτήσυλλας, η οποία λατρευόταν με θυσίες υπό την επίκληση «Εκαέργη – Μακρόπυργος Αφροδίτη – Άρτεμις». Σε άλλα μέρη της Κέας η Κτησυλλα ήταν επώνυμο της Αρτέμιδος.
ΠΗΓΗ: Οβίδιος «Μεταμορφώσεις», 7,368-370. Αντωνίνος Λιβεράλις «Μεταμορφώσεις», επ. 1, εκδ. Ίδρυμα Bernat Metge, Βαρκελώνη, 2012 – ιστορία που αντέγραψαν από τις «Μεταμορφώσεις» του Νίκανδρου του Κολοφώνιου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Αλλοδαποί συγγραφείς, λένε, ότι καταγόταν από την Κω Δωδεκανήσων, επειδή συγχέουν την Κέα με την Κω.
[2] Έκτοτε έμεινε η φράση «έρωτας με την πρώτη ματιά».
[3] Στην αρχαία Ελλάδα, κάθε θνητό άτομο, ανήκε σε μια συγκεκριμένη φυλή, αυτή των προγόνων του. Η ζωή ενός ατόμου έφερε τα χαρακτηριστικά των ζωών των προγόνων του. Κληρονομούσε επίσης την ηθική και πνευματική κληρονομιά της οικογένειάς του, την δόξα της, αλλά και τις αρχαίες αμαρτίες, για τις οποίες μπορούσε να τιμωρηθεί από τους θεούς.
[4] Και σήμερα πιστεύουμε πως ο Θεός παίρνει «κοντά του» όποιον επιλέγει.
[5] Εκαέργη = αυτή που εργάζεται από μακριά. Άρα πολιούχος / προστάτις εκ του μακρόθεν. Ο Αριστοφάνης στα «Θεσμοφόρια» λέγει ότι η Εκαέργη είναι επίθετον της Αρτέμιδος – βλ. Γ. Λεκάκης «Τα επίθετα της θεάς Αρτέμιδος».
πως βγηκε η φραση ερωτας με την πρωτη ματια αρχαια Κυκλαδιτισσα πρωτοχορευτρια, ζωη επιορκια πατερας Λεκακης ancient dance ερως αρχαιες Κυκλαδιτισσες χορευτρια, Κτησυλλα / Κτησυλλη 5ος – 4ος πΧ αιωνας Αλκιδαμαντας Ιουλιδα, νησος νησι Κεω κεως τζια / Κεα Κυκλαδων κυκλαδες Πυθικοι αγωνες Καρθαια κεας Δελφων, δελφοι καθε οκτω 8 χρονια Ερμοχαρης ο Αθηναιος, χορος βωμος θεος Απολλωνας ερωτευμενος ερωτικο τεχνασμα Χαραξη ορκος θεα αρτεμη, αρτεμις μηλο Κτησυλα ναος Αρτεμιδος αρτεμης μεγαλοφωνα Ορκιζομαι συζυγος αντιορκος παντρεια Αθηνα γαμηλιος ισχυ κορη ντροπη γαμος Αλκιδαμας Απολλων αγγιγμα ιερη ιαρα δαφνη καταπατηση αρραβων αρραβωνας εθιμικη θυσια τιμη μνηστεια θεικη παραμβαση θεοι Αφροδιτη ματι συνεργεια τροφος παραμανα απαγωγη ζευγος τελετη γαμοι Αθηναι θανατος τοκετος Τιμωρια αθετηση οκου ορκων επιορκος πατερας κηδεια σωμα νεκρη καλυμμενο, περιστερι αναδυση καλυμμα, φερετρο, ουρανοςο εξαφανιση πτωμα αναληψη ουρανοι κατοικοι ερωτηση Μαντειο χρησμος απαντηση ομορφια προστατις ομορφια ομορφος ανθρωπος ιερο αφιερωμα Ιουλις Κειοι συλλατρεια επικληση Εκαεργη γυναικα, αδικη θεοποιηση Ιστορια παραλληλη Κυδιππη Ακοντιος λατρεια θυσιες Μακροπυργος Οβιδιος Μεταμορφωσεις Αντωνινος Λιβεραλις Μεταμορφωση εκδοση ιδρυμα Bernat Metge, Βαρκελωνη, 2012 αντιγραφη Νικανδρος Κολοφωνιος Κολοφων Κολοφωνα καταγωγη Κως Δωδεκανησων, Δωδεκανησα παροιμιωδης παροιμια φραση αρχαια Ελλαδα, θνητος ατομο, φυλη προγονοι ζωη χαρακτηριστικα προγονος κληρονομια ηθικη πνευματικη οικογενεια δοξα αρχαιος αμαρτια Εκαεργη εργασια πολιουχος / προστατης Αριστοφανης Θεσμοφορια επιθετο Λεκακης επιθετα αθωα περιστερα ballerino ballet ballarino ballerina ballarina αρχαιοτερη πρωτη μπαλλαρινα μπαλαρινα χορος Καρνειων Καρνεια γυναικα ηλιος Σεληνη φωτοστεφανο φορεμα φουστα φουρω φουρο γυμνος χορευτης ηλιος κρατηρ κρατηρας Κατω Ιταλια μεγαλη ελλαδα Εθνικο Μουσειο Ταραντα ταραντας Μπαρι βαριον βαριο
