Το Λεποράνο του Τάραντα ανήκει στο ανατολικό τμήμα της επαρχίας Ιωνίου Πελάγους της Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας, στην γεωγραφική περιοχή της Ελλάδας του Σαλέντο, στον 40ό παράλληλο [40°22′55,85″N 17°20′03,34″E], 12 χλμ. από τον Τάραντα και 440 χλμ. από την Ρώμη.
Επήρε το όνομά του από τους πολλούς λαγούς της περιοχής (> Λαγοράνο > ρωμ. Λεπράριο, εξ ου ο κόκκινος λαγός στο οικόσημο της πόλης)[1].
Ο πρώτος κατοικημένος πυρήνας του Leporano χρονολογείται από το 736 π.Χ. Αλλά το παραθαλάσσιο – σήμερα γνωστό ως Marina di Leporano – τμήμα του, ήταν το τελευταίο που ολοκληρώθηκε (το 706 π.Χ.) από τον στόλο του Φάλανθου, για την απόβαση στον κόλπο του Σατυρίου (και σήμερα γνωστός ως Saturo) για την ίδρυση της πρώτης και μοναδικής γνωστής έως τώρα αποικίας των Σπαρτιατών στην Κάτω Ιταλία.
Ο Τάρας ήταν ένας από τους υιούς του Ποσειδώνος, που το 2000 π.Χ. ήλθε σε αυτό το μέρος και ίδρυσε έναν οικισμό αφιερωμένο στην μητέρα του Σατυρία ή στην σύζυγό του Σατυρεία. Άλλοι λένε πως το Σατύριο ονομάσθηκε από τους ακολούθους του Διονύσου, Σατύρους, που είχαν προλάβει και έρθει εδώ, πριν από τους Λάκωνες, και εδίδαξαν την αμπελοκαλλιέργεια(*). Στο Σατύριον (νυν σκοπιά του Saturo / Torre Saturo) βρέθηκαν λείψανα του 8ου αιώνα π.Χ. Στο «Ιερό της Πηγής» λατρευόταν η Θεά Βασιλίσσα! (Επάνω από το αρχαίο ελληνικό ιερό, εκτίσθη… πολυβολείο)! Υπάρχει και βυθισμένο τμήμα της πόλεως στην θάλασσα…
Οι ανασκαφές της Λαγόπολης έφεραν στο φως έναν οικισμό της Μέσης Εποχής του Χαλκού, 17ου αιώνα π.Χ., τεχνουργήματα από τον 6ο αι. π.Χ., έναν άλλο επίσης ελληνικό οικισμό του 4ου αιώνα π.Χ., κ.ά.[2]
Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα του Λεποράνο, είναι ένα αγγείο (κοτύλη) μεσοκορινθιακής εποχής, που επανανακαλύφθηκε προσφάτως στις αποθήκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στον Τάραντα, και που είχε αρχικώς (1976) βρεθεί στις ανασκαφές του αρχαϊκού ιερού του Σατυρίου, φέρει ένα ημιτελές κορινθιακό αλφάβητο / abecedarium, ένα από τα λίγα γνωστά μέχρι στιγμής.
Η κοτύλη με την επιγραφή βρέθηκε κατά την διάρκεια των ανασκαφών του λεγόμενου Santuario della Sorgente (δηλαδή «Ιερό της Άνοιξης») του Σατυρίου.
Το Lo Porto, λοιπόν, έφερε στο φως ένα θραύσμα κοτύλης, που σώζεται μόνον στην κάτω πλευρά. Το όστρακο (διαμ.: 8,8 εκατ., πάχους: 0,5 εκατ. – αρ. 179761) εξακολουθεί να φέρει την διακόσμηση της κάτω πλευράς: Ένα κλασσικό σχέδιο ακτίνων, αρχικά φτιαγμένο με 38-40 ακτίνες, επάνω από ένα φαρδύ πόδι σκούρο βαμμένο και στις δύο πλευρές. Η εσωτερική επιφάνεια του αγγείου είναι επίσης όλη σκουρόχρωμη βαμμένη. Κάτω από το κάτω μέρος, υπάρχουν 6 ομόκεντροι κύκλοι, τρεις μεγαλύτεροι, κοντά στην μέγιστη περιφέρεια, και τρεις μικρότεροι, κοντά στο κέντρο κύκλου. Στην μέση, η ζωγραφική επιγραφή (ύψος γράμματος: 0,7 – 1,2 εκατ.) τρέχει κυκλικά από αριστερά προς τα δεξιά. Πλέον το χρώμα των γραμμάτων έχει εξαφανιστεί, αλλά τα ίχνη είναι αρκετά ευανάγνωστα και αποκαλύπτουν μια σειρά από 17 ελληνικά γράμματα σχηματίζοντας ένα μάλλον ημιτελές αλφάβητο.
«Αυτό το ενεπίγραφο όστρακο φυλασσόταν στις αποθήκες της τοπικής αρχαιολογικής υπηρεσίας και παρέμεινε αδημοσίευτο για περισσότερα από 40 χρόνια. Όταν παρουσίασα για πρώτη φορά εν συντομία το αλφάβητο σε έναν κατάλογο με τις επιγραφές του Satyrion-1, δεν μου επετράπη να δω το κομμάτι απ’ ευθείας, λόγω των περιορισμών της πανδημίας, αλλά τώρα, κατά την διάρκεια της έρευνας του επιγραφικού υλικού από το Satyrion για την ενημέρωση του 14ου τόμου του IG, τελικά είδα την κοτύλη και μπορώ να προσφέρω νέες εικόνες, ένα σχέδιο και άλλες λεπτομέρειες», λέει ο G. Vallarino.
Το πιο πιθανόν είναι να φιλοτεχνήθηκε το 580 – 570 π.Χ.[3]
Σε άλλα κορινθιακά αλφάβητα ορισμένα χαρακτηριστικά γράμματα, φαίνεται να διαφέρουν αρκετά ως προς την αλφαβητική σειρά.
ΠΗΓΗ: G. Vallarino «An Abecedarium from Satyrion and the Corinthian Alphabet», περ. Thiasos, τ. 12, 2023, σελ. 21-29. Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.1.2024.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] σε μια μπλε ασπίδα, ο οποίος περιβάλλεται στο κάτω μέρος από ένα πράσινο δάφνινο στεφάνι και πάνω από το στέμμα ενός κόμη.
[2] Το Leporano είναι επίσης γνωστό, μεταξύ άλλων, και για μια υπέροχη ρωμαϊκή έπαυλις, για το Castello Muscettola, ένα μεσαιωνικό φρούριο, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλεως, την εντυπωσιακή σκοπιά του Σατυρίου, που είναι ορατή από μακριά, για να παρέχει προστασία από την αυξανόμενη πειρατεία του 15ου αιώνα, και το μικρό λιμάνι Pirrone / Porto Perone.
Και για τα εξαιρετικά τοπικά κρασιά της, με τοπική αμπελοκαλλιέργεια(*) όπως την εδίδαξαν εκεί οι αρχαίοι Έλληνες.
[3] Βλ. Lo Porto 1959-1960, p. 142, fig. 118 b, p. 143 fig. 119, p. 155, fig. 132, p. 156, fig. 133, p. 200, figs. 176-177.
αρχαιο αγγειο κορινθιακο αλφαβητο 6ος αιωνας πΧ Λεκακης Λεπορανο Ταραντας επαρχια Ιωνιο Πελαγος ιονιο Μεγαλη Ελλαδα Κατω Ιταλια Ελλας Σαλεντο, 40ος παραλληλος Ρωμη ονομα ετυμολογια λαγος Λαγορανο > ρωμαικα Λεπραριο, κοκκινος οικοσημο πολη κατοικηση Leporano 8ος αιωνας πΧ 736 μαρινα ντι Marina di Leporano 706 στολος Φαλανθος / Falanto, αποβαση κολπος του Σατυριου σατουρο Saturo ιδρυση πρωτη μοναδικη γνωστη αποικια Σπαρτιατων Σπαρτιατες Σπαρτη λακωνια Ταρας θεος Ποσειδωνας, Ποσειδων 4.000 2000 οικισμος Σατυρια Σατυρεια Σατυριο Σατυρειο ακολουθοι Διονυσος Σατυροι αμπελοκαλλιεργεια Σατυριον σκοπια Saturo / τορε τορρε Torre Saturo λειψανα ανασκαφη Λαγοπολη Λαγοπολις Μεση Εποχη Χαλκου 17ος τεχνουργημα 6ος αρχαιος ελληνικος 4ος ευρημα αγγεια κοτυλη μεσοκορινθιακη αποθηκη Αρχαιολογικη Υπηρεσια Ταραντα, 1976 ανασκαφες αρχαικο ιερο ημιτελες κορινθιοι αλφαβητος / abecedarium, κορινθος γραμματα, αλφαβητικη σειρα επιγραφη Ιερο της ανοιξης Satyrion Taranto ανοιξη λο πορτο Lo Porto θραυσμα οστρακο διακοσμηση κλασσικο σχεδιο ακτινες ακτινα φαρδυ ποδι σκουρο βαμμενο σκουροχρωμη βαφη 6 ομοκεντροι κυκλοι, κυκλος ζωγραφικη γραμμα κυκλικα αριστερα δεξια χρωμα 17 ελληνικα γραμματα ενεπιγραφο αποθηκες αρχαιολογικο μουσειο αδημοσιευτο επιγραφες επιγραφικο υλικο σχεδιο 580 – 570 μπλε ασπιδα, πρασινο δαφνινο στεφανι στεμμα κομης ρωμαικη βιλα, βιλλα επαυλη επαυλις καστελο καστελλο μουσκετολα Castello Muscettola, μεσαιωνικο φρουριο, καστρο σκοπια πειρατεια 15ος μχ λιμανι πιρονε πιρρονε πορτο περονε Pirrone / Porto Perone εξαιρετικο κρασι αμπελι αρχαιοι ελληνες Ιερο ιερον Πηγης λατρεια Θεα Βασιλισσα πολυβολειο βυθισμενη πολεως βυθισμενο λιμανι θαλασσα υποβρυχια αρχαιολογια
