Του καθηγητή φιλολόγου Πέτρου Ιωαννίδη, petrion18@gmail.com
«Μή
πλούτει κακῶς».
(= Να μην αποκτάς πλούτη με αθέμιστα μέσα)
Θαλής
ο Μιλήσιος, 624-546, «Των επτά σοφών αποφθέγματα», Δημ. Φαληρέως, 4, 3.
«Μή
πλουτεῖν ἀδίκως, ἀλλ᾽ἐξ ὁσίων βιοτεύειν».
(= Να μην αποκτάς πλούτη με αδικίες, αλλά κέρδιζε τη ζωή σου με έντιμα μέσα).
Φωκυλίδης ο Μιλήσιος, τέλη 6ου – αρχές 5ου
αι., ΓΝΩΜΑΙ, στ. 5.
ΟΛΑ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΡΙΖΑ ΤΟΥΣ
ΣΤΗΝ ΑΜΑΘΕΙΑ,
ΑΓΝΩΣΙΑ, ΑΓΝΟΙΑ, ΑΠΑΙΔΕΥΣΙΑ
ΤΟ
ΘΡΑΣΟΣ ΤΗΣ ΑΜΑΘΕΙΑΣ
«Ἐξ ἀμαθίας πάντα κακά πᾶσιν ἐρρίζωται καί βλαστάνει καί εἰς ὕστερον
ἀποτελεῖ καρπόν τοῖς γεννήσασιν πικρότατον». (Πλάτων,
427 – 347, Επιστολή Ζ’, 336 b)
(= Από την
αμάθεια πηγάζουν όλα τα κακά στους ανθρώπους και βλαστάνουν και παράγουν πάρα
πολύ πικρό καρπό σ’ αυτούς που την έχουν).
«Τόν
οἰόμενον νοῦν ἔχειν, ὁ νουθετέων ματαιοπονεῖ».
(Δημόκριτος ο Αβδηρίτης, 460-370, Fagment 52,2)
(=
Ματαιοπονεί όποιος συμβουλεύει αυτόν που νομίζει ότι τα ξέρει όλα – τον
ξερόλα/δοκησίσοφο).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΛΟΓΙΚΗ – Α-ΛΟΓΟΙ
ΙΣΤΟΡΙΑ – ΑΝ–ΙΣΤΟΡΗΤΟΙ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ – Α–ΦΙΛΟΣΟΦΗΤΟΙ
ΜΟΥΣΙΚΗ – Α–ΜΟΥΣΟΙ
ΓΛΩΣΣΑ – Α–ΓΛΩΣΣΟΙ
ΤΕΧΝΕΣ – Α–ΤΕΧΝΟΙ
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ – ΑΝ–ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – Α–ΠΟΛΙΤΙΣΤΟΙ
ΦΕΥ ΤΗΣ ΠΑΡ–ΑΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ!
Όλοι
οι λαοί του κόσμου εμπνέονται από τον αρχέγονο ελληνικό πολιτισμό και τον
αντιγράφουν εκτός από τους ίδιους
Έλληνες, οι οποίοι θαυμάζουν τους ξένους (Ξενομανία) και θεωρούν τους
αντιγραφείς του δικού τους πολιτισμού δημιουργούς και εφευρέτες. Αλλά όλα είναι θέμα Παιδείας, και η Παιδεία
στην Ελλάδα έπαψε προ 50κονταετίας 1974 – 2024 να διδάσκει τον Ελληνικό
Πολιτισμό (συρρίκνωση των ανθρωπιστικών/κλασσικών σπουδών, μείωση των ωρών
διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών, χαμηλές βαθμολογίες των υποψηφίων στις
Πανελλαδικές εξετάσεις στα μαθήματα των Αρχαίων Ελληνικών, της Ιστορίας και της
Νεοελληνικής Γλώσσας, κατολίσθηση ηθικών αξιών και αρχών).
Σήμερα,
μας έχουν καταντήσει τους πιο αναλφάβητους και αιδιάφορους πολιτιστικά, μας
καταρτίζουν όμως άψογα τεχνολογικά, για να μας ελέγχουν καλύτερα, γι’ αυτό και
προωθούν και επενδύουν στην Τεχνητή Νοημοσύνη και όχι στη Φυσική, την Ανθρώπινη.
Ο
Αριστοφάνης, 445-386, θα πει την
τελευταία του επίκαιρη φράση δια στόματος του μάντη Ιεροκλή στον διάλογό του με τον Τρυγαίο: «Οὔποτε ποιήσεις τόν καρκίνον ὀρθά βαδίζει». (ΕΙΡΗΝΗ,
στ. 1083)
(=
Ποτέ δεν θα καταφέρεις να κάνεις τον κάβουρα να περπατάει ίσια).
Η παρούσα
κρίση σε όλους τους τομείς της ζωής – Παιδεία, Υγεία, Οικονομία, Ασφάλεια,
Κρατική Πρόνοια, Υπογεννητικότητα, Ποιότητα ζωής, Πολιτισμός κ.ά. – τον
επιβεβαιώνει.
Ένα
σαθρό σύστημα που περιφρονεί τον ανθρώπινο παράγοντα, δεν μερεμετίζεται ούτε
αναπαλαιώνεται. Μόνο γκρεμίζεται, ξεριζώνεται! Η ζωή απαιτεί, η επιβίωση
ζητιανεύει. Η ζωή για να είναι ζωή επαναστατεί, η επιβίωση συνθηκολογεί!
Μεσούντος
του θέρους τρέχει το πρόγραμμα του «20
ΑΤΗΕΝΣ 24 EPIDAURUS FESTIVAL» με 93 παραγωγές σε 85 ημέρες και τη συμμετοχή
2.500 performer (=
εκτελεστών προγράμματος
και διασκεδαστών ακροατηρίου) και δημιουργών από κάθε γωνιά της γης με ένα
πρόγραμμα πολυφωνικό και έντονο διεθνή χαρακτήρα, το 60% περίπου των εκδηλώσεων
καλύπτεται από διεθνείς συμπαραγωγές.
Το
φεστιβάλ ξεκίνησε την 1η Ιουνίου και θα ολοκληρωθεί την 24η Αυγούστου 2024 με
τις «ΙΚΕΤΙΔΕΣ» του Αισχύλου από το θέατρο Τέχνης.
Ο Αριστοφάνης,
όπως κάθε χρόνο, έχει την τιμητική του θέση με τα σατυρικά του έργα: «ΠΛΟΥΤΟΣ» (19/7 και 20/7/2024, στις
21.00, Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου) από το ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία και μετάφραση Γιάννη
Κακλέα και τους «ΟΡΝΙΘΕΣ» (9/8 και
10/8/24), σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη. Δεν σπεύδω να προδικάσω το αποτέλεσμα των
παραστάσεων, πιστεύω ότι οι σκηνοθέτες, οι μεταφραστές, οι σκηνογράφοι, οι
χορογράφοι, οι μουσικοί, οι ενδυματολόγοι θα τιμήσουν τα έργα του ποιητή και
δεν θα τα διασκευάσουν τόσο ώστε να αλλοιώσουν το χαρακτήρα/δομή τους.
Εμείς θα ασχοληθούμε με τον «ΠΛΟΥΤΟ» γιατί όπως λέει ο ποιητής, στίχο 146: «Ἅπαντα τῷ πλουτεῖν γάρ ἐσθ᾽ ὑπήκοα».
(= Γιατί όλα αυτά είναι υποταγμένα στη δύναμη του πλούτου).
Το
ΧΡΗΜΑ ΚΥΒΕΡΝΑΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙ ΑΝΕΚΑΘΕΝ!
Ο ποιητής
μάς δείχνει έναν τρόπο διαχείρισης των καταναλωτικών αγαθών, πάντα όμως με
γνώμονα το συμφέρον της πόλης. Μιας πόλης με δίκαιους, έντιμους και ενάρετους
πολίτες. Ουτοπική Σκέψη; Πιθανώς, αλλά ο Αριστοφάνης διατηρεί το δικαίωμα να
ονειρεύεται! Εμείς το διατηρούμε ή το έχουμε χάσει προ πολλού!
ΥΠΟΘΕΣΗ
ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Ο
«Πλούτος» του Αριστοφάνη διδάχθηκε το 388 π.Χ. είναι η τελευταία του κωμωδία από
τις 11 που έχουν διασωθεί. Συνολικά συνέθεσε 44 κωμωδίες. Την παρουσίασε με το
δικό του όνομα.
Ένας
φτωχός αλλά χρηστός και δίκαιος γεωργός, ο Χρεμύλος,
πηγαίνει στο μαντείο του Απόλλωνα, για να πάρει χρησμό πώς θα έχει μια άνετη
ζωή. Ο θεός τον συμβουλεύει να ακολουθήσει όποιον πρωτοσυναντήσει. Όταν
συνάντησε έναν τυφλό γέροντα τον ακολούθησε, αυτός ήταν ο Πλούτος. Αφού συνομίλησε μαζί του, τον έβαλε στο ναό του Ασκληπιού,
για να τον θεραπεύσει από την τύφλωσή του και έτσι έγινε πλούσιος.
Δυσανασχετώντας γι’ αυτό η Πενία παρουσιάζεται κατηγορώντας εκείνους που το
πέτυχαν. Με αυτή διαδραματίζεται ένας έξυπνος διάλογος, «αγών λόγου», καθώς από τον Βλεψίδημο
και από τον Χρεμύλο συγκρίνονται τα
κακά της Πενίας και τα καλά του Πλούτου. Και καθώς έτρεξαν και πολλοί άλλοι
τοποθέτησαν στον οπισθόδομο του Παρθενώνα τον αποθεωθέντα θεό, για να μη λείπει
ποτέ ο φυλασσόμενος θησαυρός από χρυσό και άργυρο.
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΧΡΕΜΥΛΟΣ < χρέος + αἱμύλλω = απατώ, κολακεύω, παραπείθω. Αυτός που από φτώχεια εξαπατά τους δανειστές
του.
ΚΑΡΙΩΝ· δηλώνει
τον δούλο, γιατί οι Κάρες ήταν δούλοι, απ’ όπου και η παροιμία «ἐν καρός αἴσῃ» ήτοι σε θέση δούλου (ΙΛΙΑΣ, ραψωδία Ι στ,
378).
ΒΛΕΨΙΔΗΜΟΣ < βλέψις / βλέπω + Δῆμος
= φτωχός, αυτός που συνεχώς έχει τα μάτια του στραμμένα
στον λαό. ΠΛΟΥΤΟΣ < πίμπλημι = πληρώ, γεμίζω· πληθώρα,
περίσσεια, αφθονία.
ΕΠΙΚΑΙΡΑ
ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
ΑΠΟ ΤΟΝ «ΠΛΟΥΤΟ»
ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ
«Το
θείον Φθονερόν καί ταραχώδες» (Ηρ. Α,32).
«Πλοῦτος
ὁ
Ζεύς με ταῦτ’
ἔδρασεν
ἀνθρώποις
φθονῶν.
ἐγὼ
γὰρ
ὢν
μειράκιον ἠπείλησ’
ὅτι
ὡς
τοὺς
δικαίους καὶ
σοφοὺς
καὶ
κοσμίους μόνους βαδιοίμην: ὁ
δέ μ’ ἐποίησεν
τυφλόν,90 ἵνα
μὴ
διαγιγνώσκοιμι τούτων μηδένα. οὕτως
ἐκεῖνος
τοῖσι
χρηστοῖσι
φθονεῖ».
«ΠΛΟΥΤΟΣ» ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ στ. 87-92
ΠΛΟΥΤΟΣ: (= Ο Δίας
μου προξένησε το κακό αυτό φθονώντας τους ανθρώπους. Εγώ δηλαδή, όταν ήμουν
παιδί διατύπωσα την απειλή ότι θα πάω μονάχα σε ανθρώπους που είναι σωστοί,
σοφοί και κόσμιοι· και εκείνος μου στέρησε το φως των ματιών μου, για να μην
αναγνωρίζω κανέναν από αυτούς τους ανθρώπους. Τόσο πολύ εκείνος φθονεί τους
ανθρώπους που είναι έντιμοι).
Η
ΕΚΔΙΩΞΗ ΤΗΣ ΠΕΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
«ΠΛΟΥΤΟΣ»
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ στ. 458-465
ΠΕΝΙΑ: (=Για
όνομα των θεών νομίζετε ότι διόλου δεν με ζημιώνετε, ενώ προσπαθείτε οι δυο σας
να κάνετε τον Πλούτο πάλι να έχει το φως που έχασε;)
ΧΡΕΜΥΛΟΣ: (= Σε τι
σε βλάπτουμε με αυτό, αν δηλαδή σ’ όλους τους ανθρώπους προσπαθούμε να φέρνουμε
κάποιο καλό;)
ΠΕΝΙΑ: (= Και τι
καλό θα μπορούσατε να βρείτε εσείς;)
ΧΡΕΜΥΛΟΣ: (= Τί;
Πρώτα – πρώτα θα διώξουμε εσένα από όλη την Ελλάδα)
ΠΕΝΙΑ: (= Θα
διώξετε εμένα; Και τι μεγαλύτερο κακό νομίζετε οι δυο σας ότι θα μπορούσατε να
κάνετε στους ανθρώπους;)
ΧΡΕΜΥΛΟΣ: (= Τι; Αν
ξεχάσουμε ότι σκοπεύουμε να κάνουμε ακριβώς αυτό).
Η
ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ
ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΛΑΟ ΚΑΙ
ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
«Πενία
σκέψαι τοίνυν ἐν
ταῖς
πόλεσιν τοὺς
ῥήτορας,
ὡς
ὁπόταν
μὲν
ὦσι
πένητες, περὶ
τὸν
δῆμον
καὶ
τὴν
πόλιν εἰσὶ
δίκαιοι, πλουτήσαντες δ’ ἀπὸ
τῶν
κοινῶν
παραχρῆμ’
ἄδικοι
γεγένηνται, ἐπιβουλεύουσί
τε τῷ
πλήθει καὶ
τῷ
δήμῳ
πολεμοῦσιν».
«ΠΛΟΥΤΟΣ» ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ στ. 567-570
ΠΕΝΙΑ: (=
Εξέτασε λοιπόν και την περίπτωση των ρητόρων στις πόλεις, ότι δηλαδή όταν είναι
φτωχοί είναι σωστοί απέναντι στο λαό και στην πολιτεία, όταν όμως πλουτίσουν
από τα κοινά χρήματα, αμέσως γίνονται άδικοι και σχεδιάζουν κακό για το λαό και
πολεμούν τη δημοκρατία).
ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ
ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ
ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ
ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ
ΠΛΟΥΤΟΣ: (=
Ντρέπομαι για όσα πάθαινα στην ζωή μου, με τι είδους ανθρώπους συντρόφευα χωρίς
να ξέρω κι όσους άξιζε να τους συναναστρέφομαι όλους τους απέφευγα χωρίς να
ξέρω τίποτε· δύστυχος εγώ, επειδή ούτε εκείνα ούτε αυτά τα έκανα σωστά. Αλλά
αφού αντιστρέψω όλα αυτά πάλι εγώ, θα δείξω στη συνέχεια σε όλους τους
ανθρώπους ότι άθελά μου άφηνα τον εαυτό μου στους αχρείους). «ΠΛΟΥΤΟΣ» ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ στ. 771–781.
ΠΗΓΗ: Από την στήλη του συγγραφέα «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ – “ἄπιτε”», εφημ. «Εβδόμη», 13.7.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
14.7.2024.
