Του Γιώργου Λεκάκη
Η δυναστεία των Μεροβαίων[4] (> που παραφράσθηκε ως Μεροβιγγείων) ήταν η κυρίαρχη, που κυβέρνησε την
ελληνική βόρεια Γαλατία, από τα μέσα περίπου του 5ου αιώνα μέχρι τα
μέσα του 8ου αι. (751 μ.Χ.). Έφτασαν να εγκαθιδρύσουν μια Αυτοκρατορία,
την «Αυτοκρατορία των Μεροβαίων», που καταλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της
Γαλατίας και της σημερινής Γερμανίας![1]
Ο οίκος προερχόταν από την
αρχαία Ελλάδα. Κατάγονταν από τους Τρώες Έλληνες, οι οποίοι έφθασαν ήδη από την
απώτατη αρχαιότητα στην επικράτεια της νυν Γαλατίας. Οι πρόγονοι των Μεροβαίων συχνά
ονομάζονταν αξιωματικώς «βασιλιάς Πρίαμος» ή «Αινείας» (αμφότεροι Τρώες Έλληνες
ήρωες).
Κατ’ άλλους προερχονταν από
την αποικία των Κρητών Παννονία. Κατοίκησαν πρώτα τις όχθες του Ρήνου. Μετά, πέρασαν
τον Ρήνο, και από την Θουριγγία έφτασαν στην Γαλατία.[2]
Ο Μεροβαίος[3] είναι ο
επώνυμος ήρωάς τους. Κατά την μυθική παράδοση ήταν γεννημένος μισός άνθρωπος
και μισός ταύρος, από ένα θαλάσσιο τέρας. Έκτοτε το κεφάλι του ταύρου παίζει
σημαντικό ρόλο στους Μεροβαίους.
Το θαλάσσιο αυτό θηρίο ονομαζόταν
κυνόταυρος[4]: «Λέγεται
ότι ενώ ο Κλαύδιος / Κλόδιος διέμενε στην παραλία με την γυναίκα του ένα
καλοκαίρι, η γυναίκα του επήγε στην θάλασσα το μεσημέρι για μπάνιο και την
βρήκε ένα θηρίο του Ποσειδώνος, ο Κυνόταυρος. Έμεινε έγκυος, είτε από το θηρίο,
είτε από τον σύζυγό της, και έτεκε έναν υιό, που ονομαζόταν Μεροβαίος (>
Merovech (= θαλάσσιος ταύρος), από τον οποίο οι βασιλείς των Φράγκων ονομάσθηκαν
στην συνέχεια Μεροβαίοι».[5] Αυτή η μυθιστορία
– παραλλαγή του Μινωταύρου της Κρήτης – ήταν απόδειξη ότι η βασιλεία των Μεροβαίων
ήταν ιερή και η βασιλική δυναστεία υπερφυσικής προέλευσης.
Το όνομα προέρχεται από τον
θρυλικό βασιλιά των Σαλίων(***) (ιερέων του Άρεως της Σαμοθράκης – βλ. Γ. Λεκάκης «Σαμοθράκη ιερά νήσος») Μεροβαίο (> Merovech), που στα μεσαιωνικά λατινικά έγινε
Merovingi / Merohingii (= υιοί του Μεροβαίου), από μια (μη επιβεβαιωμένη)
φραγκική μορφή, παρόμοια με την επιβεβαιωμένη παλαιά αγγλική Merewiowing[6].
Σε μεταγενέστερα χρόνια θεωρήθηκαν
απογόνοι εξ Αίματος του… Ιησού και της Μαρίας Μαγδαληνής![7] Η
τελευταία, μετά την σταύρωση του Ιησού, και έγκυος από αυτόν, θρυλείται ότι, έφυγε
από την Παλαιστίνη με μια βάρκα, έφτασε στην Προβηγκία, από όπου στην συνέχεια
έπλευσε στον Ροδανό ποταμό. Η γραμμή αίματος του Δισκοπότηρου, παρ’ όλο που δεν
υποστηρίζεται από καμμία ιστορική πηγή, αγγίζει τους Μεροβαίους. Διότι η Μαρία
Μαγδαληνή, έγκυος, έφθασε σε αυτούς, όπου συνάντησε, λένε, και την εβραϊκή φυλή των
Βενιαμίν, στην εβραϊκή διασπορά, και απέκτησε έναν υιό με το όνομα Ιάκωβος. Οι
Μεροβαίοι, οι πρώτοι βασιλείς των Φράγκων, ακριβώς λόγω αυτής της καταγωγής, είχαν
και παρατσούκλι «θαυματουργοί / θεραπευτές», για την ικανότητά τους να
θεραπεύουν τους αρρώστους, μόνο με το άγγιγμα των χεριών τους, κληρονομικό
χάρισμα από τον Ιησού.[8]
Εξέλεγαν μακρυμάλληδες
βασιλιάδες (reges criniti) από τις πρώτες και ευγενέστερες οικογένειές τους. Ο
λαός αυτός ήταν πάντα αφοσιωμένος στον “παγανισμό” και δεν αναγνώριζε καθόλου
τον Θεό (των χριστιανών)».[9]
Οι ηγεμόνες τους είχαν
«μακριές ρέουσες τρίχες, που εκτείνονταν μέχρι την πλάτη». Απαγορευόταν «να
κόψουν ποτέ τα μαλλιά τους και μένουν άκοπα από την παιδική ηλικία… Πέφτουν
όμορφα πίσω στους ώμους τους, και είναι χωρισμένα εμπρός στην μέση… Σημάδι
και το μεγαλύτερο προνόμιο της τιμής της βασιλικής οικογένειας. Οι υπήκοοι κόβουν
τα μαλλιά κυκλικά και δεν τους επιτρέπεται σε καμμία περίπτωση να έχουν μακριά
μαλλιά».[10] Το
προνόμιο να φέρουν εξαιρετικά μακριά μαλλιά ανήκε στις ανώτερες τάξεις των
Μεροβαίων.[11] Το
κόψιμο των μαλλιών εθεωρείτο σοβαρή προσβολή για έναν εκπρόσωπο της δυναστείας
των Μεροβαίων και στην πράξη σήμαινε την απώλεια των δικαιωμάτων του να ασκεί
την εξουσία (ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο υιός του Χλόντομιρ Χλόντοαλντ, μετέπειτα
άγιος Κλοντ).
Οι βασιλείς τους είχαν κάποια
σχέση και με τις μυΐγες – το έντομο απεικονίζεται και στο οικόσημό τους.
Πολλά από τα βιβλία του
διάσημου συγγραφέα Ιουλίου Βερν κρύβουν μυστικά των Μεροβαίων Βασιλέων.[12]
ΘΑΝΑΤΟΣ
Οι τάφοι ήταν γύψινες
σαρκοφάγοι, ξύλινα φέρετρα ή μερικές φορές στο έδαφος. Περιείχαν πολυάριθμα κτερίσματα,
υάλινα κοσμήματα, όπλα, ρούχα και διάφορες προσφορές. Μόνον στην εποχή των
Καρολίγγων απαγορεύθηκαν οι προσφορές από την Εκκλησία, ως «παγανιστική»
πρακτική!
Οι παιδικοί τάφοι ήταν
σχετικά συνηθισμένοι και, όπως και οι ενήλικες, περιείχαν διαφορετικούς τύπους κτερισμάτων.
Τότε τα παιδιά βαπτίζονταν σε ηλικία 3 – 4 ετών, όταν ήταν σίγουρο ότι το παιδί
ήταν υγιές και θα ζούσε, γιατί μια βάπτιση ήταν πολύ ακριβή. Τα παιδιά που
πέθαιναν χωρίς να βαπτιστούν θάβονταν ως μη χριστιανοί, έξω από τον ιερό
περίβολο.
Αρχαία νεκρόπολη των Μεροβαίων
ευρέθη στο Civaux (Poitou-Charentes) της Γαλλίας.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι
άνθρωποι κατά την διάρκεια αυτών των περιόδων ήταν υγιείς και εύρωστοι και
σπάνια είχαν διατροφικές ελλείψεις.
ΔΙΚΑΙΟΝ
Οι νόμοι τους δεν ήταν ίσοι για
όλους, αλλά ανάλογα με την καταγωγή του καθ’ ενός. Ο Lex Salica (Νόμος των
Σαλίων)(***), κωδικοποιήθηκε για πρώτη φορά το 511 μ.Χ. Το Δίκαιο χειρίζονταν αξιωματούχοι,
που ονομάζονταν ραζιμβούργοι / ραχιμβούργοι (> ραζής*), οι οποίοι
απομνημόνευαν το σύνολο των νομικών προηγούμενων, που αποτελούσαν την βάση (σύνταγμα)
για τους νόμους της κοινωνίας τους. Κι αυτό γιατί η κοινωνία των Μεροβαίων δεν
επέτρεπε την δημιουργία νέων νόμων, παρά μόνον την διατήρηση της παράδοσης. Τα
λίγα σωζόμενα μεροβίγγεια διατάγματα αφορούν σχεδόν εξ ολοκλήρου την διευθέτηση
των διαιρέσεων περιουσίας μεταξύ των κληρονόμων. Ο νόμος απέκλειε τις γυναίκες
από την κληρονομιά, όσο παρέμεναν άνδρες κληρονόμοι.
«Όταν πέθαινε κάποιος
βασιλιάς, η περιουσία του μοιραζόταν στους διαδόχους του. Το βασίλειο ήταν
κληρονομικό»[13]. Οι
βασιλείς διόριζαν κόμιτες για την άμυνα, την τοπική διοίκηση και την επίλυση
των δικαστικών διαφορών. Οι κόμιτες είχαν καθήκον να εξοπλίζουν τον βασιλικό
στρατό με άνδρες. Σε αντάλλαγμα έπαιρναν εδάφη και γη. Οι ετήσιες συνελεύσεις
τον ευγενών είχαν στόχο να καθορίσουν την εξέλιξη των πολέμων. Οι στρατοί
απαιτούσαν να περνά ο νέος βασιλιάς κάτω από τις ασπίδες τους, πανάρχαιο έθιμο[14]. Ο
βασιλιάς με την σειρά του είχε υποχρέωση να προσφέρει προστασία στους κόμιτες. Αυτό
το σύστημα εξελίχθηκε σε φεουδαρχία και διατηρήθηκε μέχρι την εποχή που ξέσπασε
ο Εκατονταετής Πόλεμος.
Αρκετούς αιώνες μετά τον Clovis, τον 14ο αιώνα, ένα άρθρο από τον κώδικα των
Σαλίων(***) / Salic «ξεθάφτηκε», απομονωμένο από το περιεχόμενό του, και χρησιμοποιήθηκε
από τους νομικούς της βασιλικής δυναστείας Valois για να δικαιολογήσουν την απαγόρευση διαδοχής των
γυναικών στο βασίλειο της Γαλλίας. Με την αιτιολογία ότι απέρρεε άμεσα από τον
Σάλιο(***) Κώδικα των Φράγκων. Άρα έως το τέλος της μεσαιωνικής περιόδου και στην
σύγχρονη εποχή, ο νόμος των Σαλίων(***) ήταν σε ισχύ και ρύθμιζε τους κανόνες
διαδοχής στον θρόνο της Γαλλίας! Αυτούς τους κανόνες μιμήθηκαν και σε άλλες
ευρωπαϊκές μοναρχίες. Έτσι, η έξωση των γυναικών από την εξουσία, αποδόθηκε
στην φραγκική παράδοση των Μεροβαίων.
Το καθεστώς των Μεροβαίων ενθάρρυνε
τους αδύναμους να τεθούν υπό την προστασία (mundium / mainbour) ενός ισχυρού
προσώπου, με αντάλλαγμα την ελευθερία ή την ανεξαρτησία τους. Αυτή η διαδικασία
που ονομάζεται «σύσταση», απαιτεί από τον προστατευόμενο να υπηρετεί τον
προστάτη του, βάσει συμβολαίου. Ο πατέρας της οικογένειας προστατεύει τους υιούς
του με μουντιούμ μέχρι να ενηλικιωθούν. Οι κόρες μένουν στην γη του πατέρα τους,
μέχρι τον γάμο τους, μεταβιβάζοντας το καθήκον προστασίας στον σύζυγο. Η
μεγαλύτερη μεταβίβαση περιουσίας γίνεται από τον γαμβρό προς τον πατέρα της
μέλλουσας νύφης. Το 1/3 της περιουσίας του γαμβρού (η tertia / προίκα) πηγαίνει
στην γυναίκα του μετά τον θάνατό του. «Αυτό το ποσόν σφραγίζει τον δεσμό μεταξύ
των δύο οικογενειών και σηματοδοτεί την συγκατάθεση του πατέρα».
Η αρχαία ελληνική θρησκεία (που
από τους ιστορικούς αναφερόταν κακώς ως «παγανισμός») παρέμεινε για πολύ καιρό,
όπως και πολλές αρχαίες τελετές και «μαγείες» στους Μεροβαίους. Αλλά ο βασιλιάς
τους, Childebert, με διάταγμα, που εκδόθηκε το 554 μ.Χ., απαγόρευσε την αρχαία λατρεία
στο βασίλειό του. Οι ιερείς έπειθαν τους μονάρχες, πως ο μονοθεϊσμός του χριστιανισμού,
με το δόγμα του μοναδικού και αδιαίρετου Θεού, διευκολύνει και την υιοθέτηση και
ιερότητα από την πλευρά του λαού, του ενός μοναδικού και αδιαίρετου ηγεμόνα του
βασιλείου. Έτσι συμπορεύτηκαν εξουσία και ιερετείο… Περίπου την ίδια εποχή, ο
Προκόπιος Καισαρείας έγραφε: «Αυτοί οι βάρβαροι έχουν έναν ιδιαίτερο τρόπο να
είναι χριστιανοί. Εξακολουθούν να παρατηρούνται σε αυτούς αρκετές χρήσεις της
αρχαίας ειδωλολατρίας και προσφέρουν, για να γνωρίσουν το μέλλον, ασεβείς θυσίες
και ανθρώπινα θύματα».
Ο Childebert ήταν σύμμαχος
των Βυζαντινών, ενάντια στους Λομβαρδούς, του βασιλιά Authari. Αυτό ανάγκασε
τον Φράγκο βασιλιά να μην επιμείνει στην προσπάθεια να καταλάβει την βόρειο
Ιταλία!
ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΚΟΠΙΑ
Η βάση κοπής νομισμάτων στην
Φραγκία, και στους Μεροβαίους, ήταν η βυζαντινή νομισματοκοπία.
Έτσι, λοιπόν, στα νομίσματά
τους:
– Ένα (παραπάνω εικόνα) του 700 – 725 μ.Χ. ασημένιο
δηνάριο (11 χλστ.) εικονίζει προτομή με διάδημα προς τα δεξιά και σταυρό –
ηλιακό[15] σύμβολο
τεράγαμμα (γαμμάδιον) με καμπύλες απολήξεις (σαν την γνωστή μετέπειτα σβάστικα).
Σπάνιο νόμισμα. Κι όμως δημοπρατείται από τον Οίκο Nomos, προερχόμενο από την Childeric Συλλογή Μεροβίγγειων
Νομισμάτων, που αποκτήθηκε το 2013.
– Ένα άλλο, 13 χλστ., εικονίζει
επίσης σταυρό με τρία σφαιρίδια ανάμεσα σε δύο κόκκους, σφαιρίδια στα πάνω
τέταρτα, πάνω και αριστερά και δεξιά. Σταυρός με κυρτές άκρες προς τα αριστερά,
τρια σφαιρίδια στα τέταρτα.
– Ένα άλλο, επίσης ασημένιο
δηνάριο αλλά του 725 – 750 μ.Χ. (15 χλστ.), επίσης με σταυρό που απολήγει σε σφαιρίδια,
και 4 ακτίνες από σφαιρίδια, όλα περιβάλλονται από τρεις κύκλους, και στην άλλη
όψη σταυρό με καμπύλες άκρες (τετράγαμμα) στα τέταρτα του οποίου υπάρχουν από 3
σφαιρίδια. Πολύ σπάνια παραλλαγή σπάνιου τύπου. – ΠΗΓΗ: Belfort 3532, 3551-3552 var, 3542. Depeyrot 57,5, 58,9 var. p. 58,7. MEC 1,599, 1,602.
Prou 699, 793. Scarce.
Στην πορεία το αρχαίο σύμβολο
του τετραγάμματος έγινε ο κλασσικός χριστιανικός σταυρός…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Σαμοθράκη,
ιερά νήσος», εκδ. «Ερωδιός», Γ. Λεκακης «Συγχρονη Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.3.2014.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
– Beaune C. «Naissance de la Nation France», folio histoire, εκδ. Gallimard, 1993.
– Gabourd Am. «Ιστορία του Παρισιού, από τους αρχαίους χρόνους έως
σήμερα», εκδ. Gaume brothers και J. Duprey, Παρίσι,
1863.
– Gabourd Am. «Ιστορία της Γαλλίας, από την Γαλλική προέλευση έως
σήμερα», εκδ. Waille, Παρίσι, 1843.
– Knowles David και Obolensky D. «The
Merovingian Church and the Frankish Church (604 – 888)», στο New Church History, 2, the Middle Ages, εκδ. Éditions du Seuil, Παρίσι, 1968.
– de Pétigny J. «Laws and Institutions», εκδ. A. Durand, Παρίσι, 1851.
– Προκόπιος Καισαρείας «Ιστορία
του πολέμου κατά των Γότθων», κεφ. XXV.
– Régine Le Jan «The sacredness of Merovingian royalty», Annales 58ο έτος, Ιούνιος 2003.
– Rouche M. “Private life conquers State and Society” στο P. Veyne (επιμ.), A History of
Private Life: 1. From Pagan Rome to Byzantium, εκδ. Belknap, Cambridge, 1987.
– Viennot Él. «La France, les femmes et le pouvoir – L’invention de la loi
salique (ve – xvie siècle)», εκδ. Perrin, 2006.
– Weinfurter St. «Η Γερμανία
στον Μεσαίωνα 500 – 1500 μ.Χ.», εκδ. Wydawnictwo Naukowe, Βαρσοβία, 2013.
[1] Από τον ποταμό Βίσουργι (νυν Weser) έως τα Πυρηναία στα δυτικά και τον 6ο
αιώνα επέκτειναν την επικράτεια του κράτους τους στην Θουριγγία (μεταξύ της
Σάλαβα και του Άνω Βέζερ), Βουργουνδία, Προβηγκία, Σεπτιμανία, σχεδόν όλην την
Γαλατία, το Δουκάτο της Βαυαρίας έως τον ποταμό Έλβα και τον μέσο Δούναβη στα
ανατολικά, Νευστρία, Αυστρασία, και Ακουιτανία! – Βλ. και ιστορικό Br. Dumézil, 2023.
[2] Βλ. Γρηγόριος της Τουρ «Grandes Chroniques de
France». Το 1906, ο Βρετανός
αιγυπτιολόγος Flinders Petrie επρότεινε ότι η Μιρόβριγα / Μερίβριγα, που
κατέγραψε ο Έλλην γεωγράφος Κλ. Πτολεμαίος, κοντά στον ποταμό Ρήνο, ήταν οι
πρόγονοι της δυναστείας των Μεροβαίων.
[3] Και άλλοι βασιλείς έφεραν το όνομά του. Ένας
εβασίλεψε το 448 – 457 μ.Χ.
[4] Ο αστέρας του Κυνός, Σείριος, ελέγετο και Μαίρα(**).
Άρα ίσως το ορθότερον να είναι Μαιροβαίοι και όχι Μεροβαίοι.
Υπενθυμίζω
πως ο Μέγας Κύων / Σείριος είναι το κυνηγόσκυλο του Ωρίωνος, στην μάχη του κατά
του Ταύρου – βλ. Όμηρος, Ησίοδος, Άρατος. Άλλο κυνηγόσκυλο του Ωρίωνος είναι ο
Μικρός Κύων. Τέλος ο Μέγας Κύνας / Custos Europae / Janitor Lethaeus / Ληθαίος
/ «κέρβερος του Κάτω Κόσμου», είναι ο σκύλος που φρουρούσε την Ευρώπη, αλλά δεν
κατάφερε να αποτρέψει την απαγωγή της από τον ταυροΔία.
Με ταύρο και κύνα συνδέεται και η Διόμεια / Διομεία της
Αιγηίδος φυλής αρχαίας Αττικής και Αθηνών, γνωστή και ως Κυνόσαργες. Εκεί που
εορτάζονταν τα Βουφόνια, τα Διπολίεια, υπέρ της θεάς Εστίας, τα Διομεία, και τα
Ηράκλεια εν Κυνοσάργει υπέρ του Ηρακλέους, εκτίσθη η… Μονή Πετράκη – βλ. Δ.
Σουρμελής.
(**) Μαίρα και μια προσωνυμία της Εκάβης, που
μεταμορφώθηκε σε κύνα – βλ. Ἀνθ. Π. 9.555, Νόνν. Δ. 5.221. Λυκόφρ. 334. Καλλ.
Aet. 3.1.35. AP 9.555 (Crin.). Όπως ελέγετο και μια Νηρηίδα. Και μια συνοδός
της Αρτέμιδος, μητέρας του Λοκρού – Όμ. Ιλ. 18.48
[5] Βλ. Φρέντεγκαρ «Χρονικό», 7ος αι.
[6] Η κατάληξη -ing είναι τυπικό γερμανικό πατρωνυμικό
επίθημα.
[7] Βλ. J. da Varazze «Golden Legend». Και Ντ. Μπράουν «Κώδικας Ντα Βίντσι». Και βιβλίο
Baigent, Lay και Lincoln «The Sacred Riddle», 1982, το οποίο ισχυρίζεται ότι οι
Μεροβαίοι δεν εξαφανίσθηκαν ποτέ, αλλά συνέχισαν να κυβερνούν στην νότια
Γαλατία στην κομητεία Ραζές / Rhazes (*).
Δακτυλογραφημένα έγγραφα που υποστήριζαν ότι οι
Μεροβαίοι κατάγονται από τον Ιησού και την εβραϊκή φυλή του Βενιαμίν ήταν οι μυστικοί φάκελλοι του Κοινού της Σιών.
Κατατέθηκαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων την δεκαετία του 1960. Αυτά τα
κείμενα περιείχαν περίπλοκες γραμμές καταγωγής και καταλόγους υποτιθέμενων
Μεγάλων Μαγίστρων del Priorato (που περιγράφονται ως οι θεματοφύλακες του
αληθινού μυστικού του Δισκοπότηρου). Αλλά οι τελευταίες έρευνες επιβεβαίωσαν
ότι επινοήθηκαν εντελώς από τον Πιερ Πλαντάρ, για να καυχηθεί για έναν
προσωπικό του συγγενή ότι είχε καταγωγή από τους Μεροβαίους.
[8] Αν και η πρώτη γραπτή ιστορική αναφορά ενός
θαυματουργού βασιλιά αναφέρεται στον Ερρίκο Α’ της Γαλλίας, της 3ης
δυναστείας των βασιλιάδων της Γαλλίας, των Καπετιανών. Λέγεται πώς θεράπευε με
την τοποθέτηση των χεριών του.
[9] Βλ. Γρηγόριος της Τουρ.
[10] Βλ. Αγάθιος της Μυρηνείας.
[11] Οι Φράγκοι κούρευαν τα μαλλιά τους στο υψος των ώμων
τους. Τα κοντά μαλλιά δεν ήταν έθιμο ούτε στους Γερμανούς. Τέτοια κτενίσματα
ήταν χαρακτηριστικά των Ρωμαίων. Έγιναν ευρέως διαδεδομένα μεταξύ τους από τον
3ο αιώνα π.Χ. Οι Γαλάτες, επίσης δεν συνήθιζαν να κόβουν τα μαλλιά
τους, γι’ αυτό και αποκαλούνταν από τους Ρωμαίους «Shaggy Gaul» τον 1ο
αιώνα. Με την κατάκτηση των Ρωμαίων, προτιμήθηκαν τα κοντύτερα κτενίσματα.
[12] Βλ. M. Lamy.
[13] Βλ. ιστορικός Ντ. Ρόουτς.
[14] Οι ασπίδες των Σαλίων(***) ιερέων ήταν «μαγικές» – βλ. Γ. Λεκάκης «Σαμοθράκη ιερά νήσος». Αυτό το έθιμο το πήραν και τα γερμανικά φύλα.
Άρα ο βασιλιάς ήταν ταυτόχρονα και αρχηγός του στρατού.
[15] Πολλά τα ηλιακά σύμβολα των Μεροβαίων. Στο Limons (Puy-de-Dome), ευρέθη χρυσός δίσκος,
διακοσμημένος με 6άκτινο Ήλιο, ανθρώπινη μάσκα και ζωόμορφα μοτίβα (ζώδια).
Έξοχο δείγμα της τέχνης των Μεροβαίων, από τα τέλη του 6ου – αρχές 7ου
αιώνα, Φυλάσσεται στο Τμήμα Νομισμάτων, Μεταλλίων και Αντικών της Εθνικής
Βιβλιοθήκης της Γαλλίας.
