Της Ελευθερίας Ανδρειωμένου
– Επιφωνήματα και φράσεις
επιδοκιμασίας:
“ʼΊθι, καλλίδρομε”,
εμπρός καλλίδρομε.
“ʼΊθι, μεγάλε[1]“,
εμπρός μεγάλε.
“Τήνελλα,
καλλίνικοι”, έκφραση που έλεγαν στους νικητές κατά την επίδοση τού
επάθλου.
“Εὐ γε, νικητά”,
μπράβο νικητά.
“Εὐοί, ὠκύποδα”,
μπράβο γοργοπόδαρε.
“Ζῆθι της πόλεώς μας,
πρωταθλητά καὶ εὐεργέτα”.
“Ζήτωσαν οἱ ήρωές
μας”.
“Τήνελλα,
καλλίνικε”, η λέξη “τήνελλα” σχηματίστηκε από τον ποιητή
Αρχίλοχο προς απομίμηση του ήχου χορδής κιθάρας. Ο Αρχίλοχος χρησιμοποίησε την
λέξη αυτή στην αρχή ενός επινίκιου ύμνου του στον Ηρακλή, που έλεγε:
“Τήνελλα, ὦ Καλλίνικε, χαῖρε…”. Γι’ αυτόν τον λόγο οι λέξεις
“τήνελλα, καλλίνικε” καθιερώθηκαν ως επευφημία προς τους νικητές των
αγώνων(*).
– Επιφωνήματα και φράσεις
αποδοκιμασίας:
“Ουαί, ουαί”
“παπαί, παπαί,
απαπαπαπαί[2]“
“Φεῦ νυκτιπαταιπλάγιε ἀθλητά”,
φύγε (εγκατάλειψε), αθλητή, που κατά την διάρκεια της νύχτας περπατάς σε
πλάγιες οδούς(**).
“Ιώ, ιώ, ιώ” > “ιού, ιού”.
“’Γʼ αν βαρύς ὁ
στίβος”, πολύ δύσκολο το αγώνισμα, προτροπή για εγκατάλειψη.
…Αμέσως μετά αρχίζει το
αγώνισμα της πυγμής, ενώ το πλήθος ακούραστο εγκωμιάζει τους νικητές, ειρωνεύεται
τους άτυχους και πάσχει για τους δικούς τουͺ που απέτυχαν. Τα ίδια γίνονται και
στην διεξαγωγή του παγκρατίου, ενός αγώνα στον οποίο οι αθλητές αγωνίζονται
“πυξ λαξ” = με μπουνιές και κλωτσιές.
Τήνελλα, καλλίνικοι!!!
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
27.7.2024.
[1] Έκφραση φιλική και φιλοφρονητική, που ο Έλλην
χρησιμοποιεί παροιμιωδώς ακόμη και σήμερα!
[2] Από την έκφραση αυτή ετυμολογείται το επιφώνημα «άπαπα
/ άπαπαπα», που ο Έλλην χρησιμοποιεί παροιμιωδώς ακόμη και σήμερα!
(*) Και δη των Ολυμπίων, οι οποίοι σχετίζονταν με τον Ηρακλή. – βλ. Γ. Λεκακης “Ολυμπιακοί Αγώνες”.
(**) Ακόμη και σήμερα, κατακριτέα τα… νυχτοπερπατήματα για τους αθλητές.
