Του Γιώργου Λεκάκη
Το Κρέτσιο είναι ένας ιταλικός δήμος στον 42ο
παράλληλο [42°17′48″N 14°19′34″E] στην επαρχία Chieti (των Ομβρίων) στο Abruzzo.
Η πόλις διατηρεί την εμφάνιση ενός μικρού μεσαιωνικού χωριού, όπου κυριαρχεί το
δουκικό κάστρο (ντουκάλε).
Στην αρχαιότητα οι κάτοικοι του Κρέτσιο εγκαταστάθηκαν αρχικώς στην έκταση
που καταλαμβάνει σήμερα ο οικισμός Santa Maria της Cardetola, σε μικρή απόσταση
από το σημερινό κέντρο της πόλεως. Σποραδικά ευρήματα, συμπεριλαμβανομένου
αυτού μιας Μητέρας Θεάς, που χρονολογείται από την Ανώτερη Παλαιολιθική,
θραύσματα οψιδιανού και επεξεργασμένοι πυριτόλιθοι, επιβεβαιώνουν την παρουσία
ανθρώπων στους λόφους του Κρετσίου ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους.
Τα ευρήματα των καλυβών της Εποχής του Σιδήρου μαρτυρούν επίσης επαρκή
ποσότητα κεραμικής παραγωγής, γύρω στον 9ο αιώνα π.Χ.
Το 1846 ο λόγιος και αρχαιολόγος από το Lanciano, A. Carabba, βρήκε στην
Santa Maria της Cardetola, μια επιγραφή από τον 6ο αιώνα π.Χ. Είναι
η πρώτη αναφορά στο Crecchio, αναφερόμενο ως Okrikam / Okikam. Η ανακάλυψη
μερικών ταφικών αντικειμένων, υποδηλώνει ότι η πόλη ήταν το προπύργιό τους, που
φύλαγε τα σύνορα με τους Μαρουκινούς Οσκανο–Όμβριους.
Όταν κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, έγινε ρωμαϊκός δήμος, και το όνομά του
παραφράσθηκε σε… Ocriculum. Ολόκληρη η περιοχή χωρίστηκε σε μεγάλες αγροτικές
εταιρείες (ρουστίκ βίλλες), για την καλλιέργεια δημητριακών, αμπελιών και ελαιών.
Από τους αρχαίους ρωμαϊκούς οικισμούς σώζονται σήμερα μόνον τα ερείπια
της Villa di Vassarella-Casino Vezzani, που έφεραν στο φως οι ανασκαφές του 1988
– 1991 από την Αρχαιολογική Εποπτεία του Abruzzo, σε συνεργασία με την
Archeoclub d’Italia του Crecchio.
Αυτός ο αγροτικός χαρακτήρας παρέμεινε ενεργός μέχρι τον 6ο –
7ο αιώνα μ.Χ., εξάγοντας κρασί και λάδι χάρις στο κοντινό λιμάνι της
Ορτόνης (βλ. Στράβων) στην Αδριατική Θάλασσα.
Ο ελληνο-γοτθικός πόλεμος, όμως, όπως έμεινε να λέγεται στην ιστορία, είναι
μια μακρά σύγκρουση, που έβαλε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία εναντίον των
Οστρογότθων (Ανατολικών Γότθων), στην διαμάχη τους για εδάφη, που μέχρι τον
προηγούμενο αιώνα αποτελούσαν μέρος της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και
ακόμη αρχαιότερα βεβαίως των Ελλήνων. Ο πόλεμος ήταν το αποτέλεσμα της
πολιτικής του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α’.[1]
Μετά την καταστροφή της περιοχής λόγω του πολυετούς ελληνο-γοτθικού πολέμου
(535 – 553 μ.Χ.), πολλά χωριά εγκαταλείφθηκαν και οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν
στον λόφο, που βρίσκεται το σημερινό ιστορικό κέντρο. Ήταν καλύτερο αμυντικό
μέρος, χάρη στις δύο βαθειές κοιλάδες του Arielli και του Rifago. Η τοποθεσία
φιλοξενούσε έως και τότε έναν αρχαίο ελληνικό (ειδωλολατρικό λένε) ναό, στην
τοποθεσία όπου εκτίσθη η εκκλησία της Παναγίας (Santa Maria) da Piedi και ένα αρχαίο
φρούριο…
Η νίκη των Βυζαντινών Ελλήνων επί των Λομβαρδών στην μάχη του Ατέρνου (>
Aternum, σημερινή Πεσκάρα), ίδρυμα Πελασγών, η οποία έγινε το 596 μ.Χ. γιορτάσθηκε
με ιστορική πομπή. Οι Λομβαρδοί (που ήταν αρειανοί – δόγμα που θεωρείται
αιρετικό) κατά την κάθοδο τους στην Μεγάλη Ελλάδα / Κάτω Νότια Ιταλία,
κατέκτησαν το Κάστρο του Aternum, αλλά με βαρβαρότητα και εγκλήματα, όπως η
δολοφονία του επισκόπου Cetteo. Για να εκδικηθεί την άνανδρη πράξη, ένας
βυζαντινός στρατός βάδισε προς το Aternum, υπό την ηγεσία του κόμη Βιταλιάνου για να ανακαταλάβει το κάστρο: Μετά από μια αιματηρή μάχη
οι Βυζαντινοί κάμπτουν τις φιλοδοξίες των Λομβαρδών και ανακατέλαβαν την πόλη, υψώνοντας
τα λάβαρα της ελληνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στα τείχη της. Τότε εκλήθη ο
Βιταλιάνος και ο στρατός του να εορτάσουν με θρίαμβο (μια πάνδημο θρησκευτική
πομπή, στην οποία συμμετέχουν πολίτες όλων των κοινωνικών τάξεων) στο Κάστρο
του Κρετσίου.
Έτσι και σήμερα, εις ανάμνηση αυτής της πομπής και για να εορταστεί
αυτή η νίκη των Βυζαντινών Ελλήνων, διοργανώνεται κάθε χρόνο πολιτιστική εκδήλωση.
Η εφετινή λέγεται «Δείπνο με τους Βυζαντινούς». Συμπεριλαμβάνει ιστορική πομπή
στο Κρέτσιο, πολιτιστική και γαστρονομική διαδρομή, στο ιστορικό κέντρο του Κρετσίου, κ.ά. Οι δρόμοι και οι πλατείες της αρχαίας πόλεως γεμίζουν από κινούμενα
σχέδια, προκλητικές αναπαραστάσεις, ανακατασκευές σκηνών καθημερινής ζωής επί
Βυζαντίου, στρατιωτικές ασκήσεις, αρχαίες χειροτεχνίες, μουσική, χορούς,
ξεναγήσεις σε μουσεία, που ταξειδεύουν πίσω στον «μαγικό 6ο αιώνα μ.Χ.»…
Εφέτος θα πραγματοποιηθούν για 17η χρονιά, στις 26 – 27 – 28
Ιουλίου 2024.
Κατά την διάρκεια της εορτής γίνονται ομιλίες, βραβεύσεις των πιο γενναίων
στρατιωτών, ακούγεται ο όρκος των νεοσύλλεκτων και η προσευχή ευχαριστίας
για την νίκη που επιτεύχθηκε.
ΠΗΓΗ: A cena con i bizantini crecchio. Γ.
Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 16.7.2024.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
– Προκόπιος της Καισάρειας, γραμματέας του Βελισάριου «Ιστορία των
Πολέμων του Ιουστινιανού». (Ο ιστορικός δεν ήταν υπέρ του Ιουστινιανού).
– Αγαθίας (διάδοχος του Προκοπίου) «Ιστορίες», η εκστρατεία του Ναρση
κατά των Φράγκων και των Αλαμανών (553 – 554 μ.Χ.).
– Giordanes (ιστορικός γοτθικής καταγωγής) «Getica ή De origine
actibusque Getarum» (συμπληρωματικό του Προκοπίου).
[1]
Ο Ιουστινιανός Α΄, είχε ήδη εφαρμόσει στον
παρελθόν παρόμοια επιχείρηση, με την ανακατάληψη της Αφρικής κατά των Βανδάλων.
Αλλά χάρη στην αναδιοργάνωση της βυζαντινής πλέον Ιταλίας,
που έγινε επί αυτοκράτορος Μαυρίκιου, η Ρώμη, μέρος του Λάτιου / Λάτσιο, η
Βενετία, η Ραβέννα, η Νάπολη, η Ρωμανία, η Πεντάπολη, η Σικελία και η Σαρδηνία
παρέμειναν στα χέρια των Βυζαντινών Ελλήνων, για άλλους δύο αιώνες. Τεράστιες
παράκτιες περιοχές της νότιας Ιταλίας θα να είναι και πάλι ελληνικό μέρος της
Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι την κατάκτηση των Νορμανδών (11ος
αιώνας). Οι Λομβαρδοί οργανώθηκαν δουκάτα (Friuli, Trento, Verona, Brescia,
Bergamo, Pavia, Tuscia, Spoleto, Benevento) που επέφεραν μια αργή διαδικασία
πολιτικού κατακερματισμού, που θα ήταν τυπική της Ιταλίας, μέχρι τον 19ο
αιώνα.
