Η σύφιλις εμφανίσθηκε πριν 12.000 χρόνια – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Η επιδημία σύφιλις είναι αδιευκρίνιστο ακόμη από πού προήλθε. Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι εμφανίσθηκε στην Αμερική και μεταφέρθηκε στην Ευρώπη από τις επιχειρησεις του Κολόμβου το 1493. Αλλά άλλοι υποπτεύονται ότι κρυβόταν στην Ευρώπη πριν από αυτό: Μετά την εισβολή του Γάλλου βασιλιά Κάρολου 8ου στην Ιταλία το 1494, μια άγνωστη και παραμορφωτική ασθένεια ξέσπασε στα στρατόπεδα του γαλλικού στρατού και εξαπλώθηκε σε όλην την Ευρώπη, όταν οι Γάλλοι στρατιώτες επέστρεψαν στις πατρίδες τους τον επόμενο χρόνο…

Βλάβες που προκαλούνται από
το Treponema pallidum, το βακτήριο που προκαλεί τις ασθένειες της σύφιλης, του bejel
και του yaws, ευρέθησαν σε ανθρώπινα λείψανα 2.000 χρόνων, που ανακαλύφθηκαν
στο Jabuticabeira II, έναν αρχαιολογικό χώρο στην Αγία Αικατερίνη, στην νότια ακτή της Βραζιλίας, στον 27^ο παράλληλο [27°15′S
50°20′W].

Η μελέτη υποδηλώνει επίσης
ότι το Treponema pallidum εξελίχθηκε, για πρώτη φορά, για να μολύνει τους
ανθρώπους, πριν από περίπου 12.000 χρόνια και μπορεί να μεταφέρθηκε στην
Αμερική από μετανάστες από την Ασία, είπε η κ. Schünemann.

Το βακτήριο Treponema pallidum, έχει εντοπιστεί σε αρχαία ανθρώπινα λείψανα, που ανακαλύφθηκαν και στην Αργεντινή, την Χιλή, το Μεξικό και το Περού. «Καταφέραμε να ανακατασκευάσουμε πέντε γονιδιώματα από αυτά τα οστά και βλέπουμε ότι είναι αδελφές γενεαλογίες με τα σύγχρονα στελέχη του βακτηρίου που κυκλοφορεί στους ανθρώπους σήμερα», εδήλωσε η K. Bos (του Ινστιτούτου M. Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία). Η χρονολόγηση των οστών με ραδιενεργό άνθρακα επέτρεψε στην κ. Bos και τους συναδέλφους της να εντοπίσουν τα στελέχη των βακτηρίων πίσω σε έναν κοινό πρόγονο, που έζησε περίπου 9.000 χρόνια πριν.

Ωστόσο, το στέλεχος βακτηρίων
που εντοπίσθηκε στην μελέτη δεν είναι πρόγονος του στελέχους, που προκαλεί την
σύγχρονη αφροδίσια σύφιλη και δεν ρίχνει φως στην προέλευση της επιδημίας
αφροδίσιων ασθενειών στην Ευρώπη του 15^ου αιώνα, είπε η κ. Schünemann.

«Καθώς δεν βρήκαμε σεξουαλικά
μεταδιδόμενη σύφιλι στην Νότιο Αμερική, η θεωρία ότι ο Κολόμβος έφερε την
σύφιλι στην Ευρώπη φαίνεται πιο απίθανη», κατέληξε η κ. Schünemann.

Οι Ευρωπαίοι είχαν
κατηγορήσει τους Ινδιάνους, για την (υποθετική) άφιξη της σύφιλης από την
Αμερική, με τις αποστολές του Κολόμβου, κάτι το οποίο δεν αποδεικνύεται.

ΠΗΓΗ: K. Majander, κ.ά. «Redefining the
treponemal history through pre-Columbian genomes from Brazil», Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, Nature, 24.1.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.1.2024. Και “Ancient bones shed new light on debate over origins of syphilis – Study finds 9,000-year-old remains in Americas hold genomes of bacteria family that causes disease”, The Guardian, 18.12.2024.