Του Γιώργου Λεκάκη
Αρχαιολόγοι στην Βουλγαρία ανακάλυψαν έναν αρχαίο θρακικό / ελληνικό ναό, ένα ιερόν του Διός και της Ήρας στην οροσειρά Σρέντνα Γκόρα[1] στο κεντρικό τμήμα της χώρας!
Η ανακάλυψη έγινε σε μια ανασκαφή στην περιοχή Kozi Gramadi[2], κοντά στο χωριό Starosel[3], του Δήμου Ισσαρίας, από μια ομάδα αρχαιολόγων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, με επί κεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή I. Hristov, εδήλωσε ο διευθυντής του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, B. Dimitrov, στα βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης.
Η περιοχή όπου βρέθηκε ο μεγάλος θρακικός ναός καθώς και το ιερό του Διός και της Ήρας καλύπτει περίπου 50 τ.μ.
Η αρχαιότερη χρήση του χώρου υπολογίζεται ότι χρονολογείται από την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, περίπου τον 8ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ.
Το ιερό του Διός και της Ήρας πιστεύεται ότι καταστράφηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. για να μπορέσουν οι χριστιανοί να κτίσουν μια μικρή μονόχωρη εκκλησία.
Άλλες ανακαλύψεις στην τοποθεσία περιελάμβαναν νομίσματα από την εποχή των βασιλιάδων Φιλίππου Β’ και Μεγάλου Αλεξάνδρου και από την ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, καθώς και περίπου χίλια θραύσματα κεραμικών αγγείων, που χρησιμοποιήθηκαν για προσφορές στο ιερό, είπε ο κ. Ντιμιτρόφ.
Ο κ. Ντιμιτρόφ είπε ότι οι εργασίες των αρχαιολόγων στον χώρο αυτή την περίοδο θα συνεχισθούν μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”. Focus 22.7.2013. «Thracian temple, sanctuary of Zeus and Hera found in Bulgaria’s Sredna Gora», Sofia Globe, 22.7.2013. «Thracian Temple Unearthed in Central Bulgaria», AJA, 22.7.2013. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 23.7.2013.
Ας σημειωθεί ότι στο χωριό Starosel υπάρχει και ένας πετρόγλυπτος φαλλός, η λεγομένη Uyov Stone – μοναδικό μενίρ – στην περιοχή Chetinova Mogila[4]. Εκεί ο Βούλγαρος αρχαιολόγος δρ. Γκ. Κίτοφ αποκαλύπτει έναν υπόγειο θρακικό ναό, μεταξύ των μεγαλύτερων της Βουλγαρίας. Η περιοχή ανήκει στα εδάφη που κατοικούσαν οι Οδρύσες Θρακες στα εδάφη του Μεσοδάσους / Sredna Gora[1] και της Δυτικής Ροδόπης. Τέτοια μεγαλιθικά αντικείμενα είναι μοναδικά χαρακτηρίζονται για την ακριβή ρεαλιστική τεχνική τους και δεν υπάρχουν δεδομένα για άλλα ανάλογα στα Βαλκάνια. Το μενίρ ανατινάχθηκε στα τέλη του 20ού αιώνα, ίσως επειδή νόμιζαν πως από κάτω κρύβεται ένας αρχαίος χρυσός θησαυρός! Την «παράξενη πέτρα» ανέφεραν στον αρχαιολόγο οι χωρικοί από το χωριό Starosel. Σύμφωνα με αυτούς, το μενίρ βρισκόταν περίπου 4 – 5 χλμ. από τον Τύμβο Σετινια – όπου υπάρχουν κ.ά. τοτεμικά μεγαλιθικά σύμβολα – και ήταν ένα απολύτως ακριβές αντίγραφο φαλλού, φτιαγμένο με όλες τις ανατομικές λεπτομέρειες. Αυτό ήταν σύμβολο γονιμότητος για τους αρχαίους Θράκες. Και ο τόπος όπου τοποθετήθηκε ήταν μέρος ενός σημαντικού θρακικού ιερού. – ΠΗΓΗ: dr. G. Kitov «Τύμβοι, Ναοί και Τάφοι», απ’ όπου και η φωτογραφία.
- Τέλος, στο ορεινό χωριό Μόστοβο στον 41ο παράλληλο [41.850867°N. 24.939996°E] στον Δήμο Ασένοβγκραντ Φιλιππούπολης, στην κορυφογραμμή Ντόμπροσταν της Ροδόπης (27 χλμ. από την Ασένοβγκραντ, 38 χλμ. από την Φιλιππούπολη), το οποίο διαρρέει ο ποταμός Σουσίτσα (Μοστόφσκα Σουσίτσα) υπάρχουν μεγάλα σπήλαια (Gargina Dupka μήκους 524 μ., Vodnata Peshtera 455 μ., Troitsata 141 μ., κ.ά.), αλλά και ένας βραχοσχηματισμός σε υψόμετρο 1.448 μ. στο παρθένο περιβάλλον του φυσικού καταφύγιου Kormishov, που ήταν αρχαίο θρακικό ιερό! Ονομάζεται “Ογκόλιθος Καραντζωφ / Karadjov Kamak” – Μνημείο τής Φύσης, αρ. 1015, 6.8.2003. Η μόνη προσέγγιση είναι από τα ΝΔ. μέσω μιας σχισμής βράχου, την οποία οι εντόπιοι αποκαλούν Μπόαζα (= Σχισμή), η οποία έχει ύψος 18 μ.! Μια πέτρινη και ξύλινη σκάλα οδηγεί σε αυτό! (Η ανάβαση είναι πολύ απότομη και απαιτεί προσοχή, αλλά η θέα μοναδική σε: Belintash, Krastova Gora και καταφύγιο Martsiganitsa). Αρχαιολογικές ανασκαφές έδειξαν ότι χρονολογείται στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου (8ος – 6ος αι. π.Χ.). Βρεθηκαν αναθηματικά τελετουργικά αγγεία. Επαναχρησιμοποιήθηκε τον 3ο – 4ο αιώνα μ.Χ. – βρέθηκαν πήλινα αγγεία από τροχό αγγειοπλάστη και νομίσματα εποχής Ιουστινιανού Α’ (527 – 565).Συνολικώς 7 θρακικά ιερά ανακαλύφθηκαν στην περιοχή του Μόστοβου. Το πιο διάσημο είναι στο Belintash. Όσον αφορά την ορθόδοξη χριστιανική ιστορία της περιοχής, υπάρχει το Krastova Gora / Krastov Peak (Κορυφή του Σταυρού, ή Δάσος του Σταυρού, επί θέσης αρχαίου θρακικού ιερού.
Οι σημερινοί Βούλγαροι συνδέουν τον τόπο με επαναστάτες που αντιτάχθηκαν στην οθωμανική κυριαρχία. Λένε πως σε ένα μικρό σπήλαιο κάτω από τον Ογκόλιθο κρυβόταν ένας Χαϊντούκος, με το ονομα Καραντζάς. Εξ ου και το όνομα του ογκολίθου. Τέλος, στην “Κορυφή της Ελευθερίας” / Momchil Yunak (ύψους 1.943 μ.) υπάρχει αλεβίτικο ισλαμικό ιερό, ο τεκές του Elihan Baba, που θεωρείται ο τάφος της γιαγιάς του Enihan. – ΠΗΓΗ: Χριστοφ Ι. «Ιερά των Αρχαίων Θρακών στα Όρη Ροδόπη (Ντομπρόσταν – Γκραντίστε)», εκδ. Faber, 2009.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Γνωστή για τα μεταλλεία χαλκού, που χρησιμοποιήθηκαν
για την κατασκευή των τεχνουργημάτων του θρακικού «πολιτισμού της Βάρνας» (4400 – 4100 π.Χ.). Ευρέθησαν κοντά στον οικισμό Mechi Kladenets, 8 χλμ. βορειοδυτικά της Στάρα Ζαγοράς.
Η οροσειρά έχει επίσης πολλούς ιστορικούς, αρχιτεκτονικούς και αρχαιολογικούς χώρους, όπως: Koprivshtitsa και Panagyurishte, τα λουτρά της Ισσαρίας, θρακικό λατρευτικό συγκρότημα – ηρώον (κοντά στο χωριό Starosel), τύμβους σε Goliamata Kosmatka (Κοιλάδα των Βασιλέων) και του οικισμού Karanov, τα μεγαλιθικά ιερά στις περιοχές Kulata, Skumsale, Kachulata, κ.ά.
[3] Στον 42ο παράλληλο [42°29′N 24°34′E]. Γνωστό για την αφθονία αρχαίων νεολιθικών θρακικών
τοποθεσιών, από την 6η – 5η χιλιετία π.Χ. Τα στοιχεία από τις ανασκαφές του 20ού
αιώνος αποκαλύπτουν ότι το χωριό εξελίχθηκε σε σημαντική και πλούσια θρακική
πόλη τον 5ο αιώνα π.Χ.
[4] Μεταξύ
των κύριων χαρακτηριστικών του είναι ο υπόγειος ναός / τύμβος – ο μεγαλύτερος
στο είδος του στην Βαλκανική Χερσόνησο – χτισμένος κάτω από το ύψωμα Τσετίνιοβα Μογκίλα και ένα μαυσωλείο. Ο ναός, καθώς και η κατοικία του
γειτονικού Θράκα βασιλιά, κάτω από το όρος Kozi Gramadi, πιθανότατα
χρονολογούνται στην βασιλεία του Αμαδόκου Β’ (359 – 351 π.Χ.). – βλ. Novinite, 11.3.2010
και 21.6.2011.
Ευρίσκεται 4 χλμ. από το χωριό Starosel. Βρέθηκε το 2000. Αυτό είναι το αρχαιότερο βασιλικό θρακικό συγκρότημα με μαυσωλείο, που έχει βρεθεί ποτέ. Χρονολογείται στα τέλη του 5ου – αρχές του 4ου αιώνα π.Χ.
Το συγκρότημα Θρακικού Ναού στο Σταροσελ καλύπτει 6 ναούς, τέσσερις από τους οποίους είναι μοναδικοί, καθώς και μερικές βασιλικές ταφές. Ολόκληρος ο λόφος περιβάλλεται από έναν τοίχο από επεξεργασμένους ογκόλιθους γρανίτη. Το μήκος του είναι 241 μ. και το ύψος του φτάνει τα 3,5 μ. Ο τοίχος σκιαγραφεί έναν κύκλο, που σύμφωνα με την αρχαία θρησκεία των Θρακιωτών Ελλήνων, συμβολίζει τον θεό Ήλιο. Η είσοδος του ναού έχει μια σκάλα και δύο βάθρα, στα οποία κάθονταν αγάλματα λιονταριών. Η σκάλα οδηγεί σε μια επίπεδη εξέδρα, που χρησιμοποιείτο για τελετουργικούς χορούς. Ένας διάδρομος οδηγεί στην πραγματική πρόσοψη του ναού και στην στρογγυλή αίθουσα που περιέχει 10 διακοσμητικούς ημικίονες και τρίγλυφα (μια ορθογώνια πλάκα επάνω από κάθε στήλη) με μπλε και κόκκινη διακόσμηση. Στο ναό τελούνταν θρησκευτικές τελετές, σχετικές με την λατρεία προς την Μεγάλη Μητέρα Θεά, τον γιο της, Ήλιο και τον Ορφέα. Στο βόρειο τμήμα του τύμβου βρίσκεται μια αποθήκη για κρασί και νερό. Ο ναός στο Chetinyova Mogila ευρίσκεται σε μια περιοχή με πολλούς άλλους βραχώδεις ναούς και τύμβους. Τα ευρήματα, που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, ευρίσκονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σόφιας. Κηρυγμένο αρχαιολογικό μνημείο (1480/4.6.2001).
Το τύμβος Ορίζων / Horizon ευρίσκεται στην τοποθεσία Μοναστηράκι / Manastircheto, 1,5 χλμ. από το χωριό Σταροσελ. Ο ναός χρονολογείται στα τέλη του 5ου και στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Αυτός είναι ο μόνος θρακικός ναός που βρέθηκε με κιονοστοιχία. Οι 10 κίονες είναι τοποθετημένοι σε θεμέλιο, με δύο κυλίνδρους και κιονόκρανο πρώιμου δωρικού ρυθμού. Μέσα σε αυτό θάφτηκε ένας Θρακιώτης υψηλόβαθμος, κάτι που φαίνεται από τα αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο – χάλκινες αιχμές βελών, ασημένιες χάντρες και χρυσές πλάκες για να ραφτούν στα ρούχα του.
