Το αρχαίο πρωινό γεύμα: Δεν ήταν ούτε σημαντικό, ούτε τόσο υπερεκτιμημένο… – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Το πρωινό των αρχαίων Ελλήνων, το
ακράτισμα, λίγο μετά την ανατολή του ηλίου, αποτελείτο από ψωμί[1] (το
οποίο βουτούσαν σε άκρατο οίνο / κρασί), ξερά σύκα και ξηρούς καρπούς (κυρίως
αμύγδαλα και καρύδια). Έπιναν κυκεώνα (κρασί εντός του οποίου έριχναν τριμμένο
τυρί, και κριθάλευρο) ή υδρόμελι (μέλι με χλιαρό νερό).

Ο μέσος αρχαίος Ρωμαίος είχε πτωχότερη δίαιτα από τον μέσο αρχαίο Έλληνα.

Ξεκινούσε την ημέρα
του με την ανατολή – νυν γύρω στις 6 το πρωί.

Το πρωινό (ientaculum) του, για τους
περισσότερους ήταν λίγο νερό.

Αλλά για όσους είχαν περισσότερο χρόνο
και χρήμα, ήταν ο άρτος / ψωμί ή τα τήγανα (τηγανίτες σιταριού ή λουκουμάδες), με χουρμάδες και μέλι.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΡΧΑΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΕΔΩ.

Αρχαίος αρτοπώλης.

Πάντως το πρωινό στην αρχαιότητα δεν εθεωρείτο
σημαντικό γεύμα. Δεν ήταν τόσο υπερεκτιμημένο όσο είναι σήμερα…

Ακολουθούσαν:

– το άριστον (προ)γεύμα των Ελλήνων – εξ ου
και το όνομά του – ήταν ψάρι ή όσπρια, με τυρί, ελιές, αυγά (βραστά μελάτα ή
σφικτά) ξηρούς καρπούς και φρούτα. Επί Ομήρου και Ησιόδου, αυτό ήταν το νυν λεγόμενο πρωινό γεύμα. Αργότερα ταυτίστηκε με το

– το μεσημεριανό – prandium για τους Ρωμαίους. Όταν το άριστον ταυτίστηκε με το μεσημεριανό, το αρχαιότερο άριστον μετονομάσθηκε προάριστον / δεκατιανό.

– το
εσπέρισμα (προ βραδυνού) και

– το βραδυνό (δείπνο) που ήταν και το κύριο γεύμα της
ημέρας και το οποίο φρόντιζαν να το μοιράζονται και να το χαίρονται με φίλους με τους οποίους συνέπιναν (> συμπόσιο). Ήταν ψάρι ή κρέας (πουλερικά, χοιρινό, κυνήγι) με σκόρδο, χόρτα σαλάτα (με μέλι, λάδι και ξύδι), και αραιωμένο οίνο. Είτα, το επιδόρπιο (τράγημα), από φρέσκα ξερά φρούτα, γλυκίσματα (μέλι με καρύδια), και γλυκιές ή αλμυρές πίττες (με τυρί και ελαιόλαδο – πιο γνωστή ο μυτλωτός, τυρόπιττα με μέλι και σκόρδο).

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ…

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Το λεξικόν των παραδόσεων
των λαών του κόσμου» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.8.2022.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Οι πτωχοί έφτιαχναν ψωμί από κριθάρι, οι πλούσιοι από σιτάρι. Άρα η πλειοψηφία των αρχαίων Ελλήνων έτρωγε κριθαρόψωμο / κριθαρένια παξιμάδια.