Του Γιώργου Λεκάκη
Η εμφάνιση της τέχνης της προσωπικής
διακόσμησης / στολισμού, του ανθρώπινου σώματος θεωρείται μια από τις πρώτες
εκδηλώσεις συμβολικής συμπεριφοράς του ανθρώπου.
Πότε άρχισε όμως αυτή;
Στην Ευρώπη, τα αρχαιότερα
στοιχεία στολισμού του ανθρωπίνου σώματος / κοσμήματα τεκμηριώνονται πριν 46.000
χρόνια, στα αρχικά στρώματα της Ανώτερης Παλαιολιθικής Εποχής από τους Θράκες
στο σπήλαιο του Κυρίου Βάκχου / Bacho Kiro, νυν στην έκταση της Βουλγαρίας, όπου
πολλά δόντια σαρκοφάγων μετετράπησαν σε μενταγιόν.[1] Αλλά
αυτά τα κοσμήματα ήταν μάλλον άγραφα.
Τώρα, ένα κόσμημα / μενταγιόν
41.500 χρόνων σκαλισμένο πάνω σε ένα κομμάτι από χαυλιόδοντα / ελεφαντόδοντο μαλλιαρού
μαμούθ, ίσως είναι το αρχαιότερο γνωστό δείγμα «διακοσμημένου / γραμμένου» κοσμήματος
στην Ευρασία, απ’ όσα φιλοτεχνήθηκαν από ανθρώπους, δηλ. τροποποιημένου από άνθρωπο!!!
Ο σκοπός και το νόημα των
σχεδίων στην επιφάνειά του είναι ακόμη ασαφή, αλλά ίσως αντιπροσωπεύουν ένα
σύστημα μέτρησης, ή σεληνιακές παρατηρήσεις ή έναν τρόπο, ας πούμε, βαθμολόγησης
δραστηριοτήτων.
Το μενταγιόν ευρέθη στο
σπήλαιο Stajnia, στην Πολωνία, δίπλα σε έναν οπέα (σουβλί) μήκους 7 εκατοστών, από
κόκκαλο αλόγου.
Ένα «προσωπικό κόσμημα», λοιπόν,
γραμμένο, που δημιουργήθηκε πριν από 41.500 χρόνια (χρονολόγηση με ραδιενεργό
άνθρακα), ίσως μια από τις «πολιτιστικές καινοτομίες» που εισήγαγε ο Homo Sapiens
στην αρχή της Ανώτερης Παλαιολιθικής… – αν και ο Νεάντερταλ έφτιαχνε κοσμήματα…
ΠΗΓΗ: Talamo S., et al. «A 41,500
year-old decorated ivory pendant from Stajnia Cave (Poland)», στο doi, Scientific Reports 11 22078 (2021), 25.11.2021. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 26.11.2021. Τ. Thompson «Is this mammoth-ivory pendant Eurasia’s oldest surviving jewellery? – Radiocarbon dating suggests 41,500-year-old carved tusk fragment could be the region’s earliest known example of jewellerydecorated by humans», 29.11.2021.
Eurasia’s oldest piece of jewellery?
A 41,500-year-old pendant carved from a piece of a woolly mammoth tusk
could be the oldest known example of decorated jewellery in Eurasia made by
humans. The purpose and meaning of the designs on its surface are unclear, but
they could represent a counting system, lunar observations or a way of scoring
kills. The pendant was found in the Stajnia Cave, in Poland, alongside a
7-centimetre-long awl — a pointed tool used for making holes — shaped from a
piece of horse bone.
Evidence of mobiliary art and body augmentation are associated with the
cultural innovations introduced by Homo sapiens at the beginning of the Upper
Paleolithic. Here, we report the discovery of the oldest known human-modified
punctate ornament, a decorated ivory pendant from the Paleolithic layers at
Stajnia Cave in Poland. We describe the features of this unique piece, as well
as the stratigraphic context and the details of its chronometric dating. The
Stajnia Cave plate is a personal ‘jewellery’ object that was created 41,500
calendar years ago (directly radiocarbon dated). It is the oldest known of its
kind in Eurasia and it establishes a new starting date for a tradition directly
connected to the spread of modern Homo sapiens in Europe.
[1] ΠΗΓΕΣ: Hublin, J.-J. et al. «Initial Upper Palaeolithic
Homo sapiens from Bacho Kiro Cave, Bulgaria», στο Nature 581, 299–302. https://doi.org/10.1038/s41586-020-2259-z
(2020). Και Fewlass, H.
et al. «A 14C chronology for the Middle to Upper Palaeolithic transition at
Bacho Kiro Cave, Bulgaria», στο Nat. Ecol.
Evol. 4, 794–801. https://doi.org/10.1038/s41559-020-1136-3 (2020).
