Του Γιώργου Λεκάκη
Για την αρχαία ελληνική πόλη Βούα και την ελληνόφωνη και ελληνοπρεπή Καλαβρία σας έχω γράψει πολλάκις… Αν δεν το θυμάστε, ΔΙΑΒΑΣΤΕ και ΕΔΩ.
Ένα από τα πιο ιδιαίτερα και εντυπωσιακά έθιμά της είναι και ο πύρινος Μπάλλος της Καμήλας: Μια αρχαία τελετουργία που μεταμορφώνει το χωριό, με τις ελληνικές καταβολές και επιρροές, σε θέατρο φωτός κάθε Αύγουστο…
Στην Βούα, ο Μπάλλος της Καμήλας – Ballu du Camiddu – είναι μια προσμονή ζάλης. Η πλατεία κρατάει την ανάσα της καθώς πέφτει το βράδυ, η μπάντα αρχίζει να κτυπά τον ρυθμό και τα τύμπανα καλούν τους ανθρώπους από τους δρόμους του χωριού. Τότε εμφανίζεται ένα ζώο με ψυχή από καλάμια και φωτιά που φαίνεται εύθραυστο αλλά κινείται με δύναμη, καθοδηγούμενο από αυτόν που του δίνει ζωή κρυμμένο μέσα του. Πρώτα ένας αργός ρυθμός, μετά ένα τρέξιμο, ενώ τα πρώτα κτυπήματα ανοίγουν τον χορό…
Η νύχτα μετατρέπεται σε σπίθες… Κάποιοι βλέπουν σε αυτή την τελετουργία τη μνήμη αρχαίων εχθρών που εκδιώχθηκαν, άλλοι βλέπουν ηχώ παραδόσεων που φτάνουν από την θάλασσα.
Το εθιμο της Καμηλας – Camiddu θεωρείται ως μια υπενθύμιση της απελευθέρωσης από τις οθωμανικές και σαρακηνικές επιδρομές που κατέστρεφαν την Καλαβρία για αιώνες. – Για παρόμοιους λόγους γίνεται και το Έθιμο της Καμήλας στην Βόρειο Ελλάδα – ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ. – Οι παραπάνω βάρβαροι έκαναν βίαιες επιθέσεις στην Βούα (> Μπόβα, Bova) και τα παράκτια ελληνικά χωριά της Καλαβρίας: Πυρκαγιές, λεηλασίες, ολόκληρες κοινότητες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την ενδοχώρα… Η Καμηλα / Camiddu, κτισμένη από καλάμια και φωτισμένη από φωτιά, γίνεται έτσι η μορφή του εισβολέα, ένα ξένο σώμα που εισβάλλει και τελικώς εκδιώχνεται από τον χορό… Όταν το ζώο εκρήγνυται, ανάμεσα σε πυροτεχνήματα και σπίθες, δεν είναι απλώς ένα θέαμα: Είναι η ανάμνηση μιας αρχαίας απελευθέρωσης, μεταμορφωμένης σε μια τελετουργία που ακόμα και σήμερα, κάθε καλοκαίρι, αναπαριστά την νίκη επί εκείνων που προσπάθησαν να σβήσουν αυτές τις περιοχες.
Μια παράδοση, που η Βούα θεωρεί αγαπητή, ως ένδειξη του ανήκειν, και επειδή αναγνωρίζει τον εαυτό της σε αυτές τις φλόγες. Είναι μια γλώσσα που ενώνει γενεές:
- τους πρεσβύτερους που διδάσκουν πώς να φτιάχνουν το ζώο,
- τους νέους που μαθαίνουν να το κινούν,
- τα παιδιά που το παρακολουθούν σαν να είναι κάτι ξωτικό και μαγικό…
Η μουσική υπαγορεύει τις κινήσεις, τα όργανα της δημοτικής μπάντας της Bova – ηλικίας ενός αιώνος! – αλληλεπιδρούν με τα βήματα του Camiddu και η δομή αποκτά ρυθμό. Οι φωτιές εκρήγνυνται κατά μήκος του σώματος: κεφάλι, γοφοί, ώμοι, μέχρι την στροβιλιζόμενη ουρά. Κάθε λάμψη φωτός προκαλεί έναν βρυχηθμό, κάθε περιστροφή ζωντανεύει την καρδιά της πλατείας… Είναι ένα θέατρο, ταυτόχρονα αρχαϊκό και σύγχρονο, φτιαγμένο από χέρια, εφευρετικότητα και ιδρώτα.
Το πανηγυρολόγιο του Αυγούστου ξεδιπλώνεται γύρω από αυτό το έθιμο, με την Κοίμηση της Θεοτόκου και τη γιορτή του Σαν Ρόκο να σηματοδοτούν ημέρες πομπών και αναπαραστάσεων που έρχονται από μεγάλες χρονικές αποστάσεις. Το U Ballu du Camiddu φτάνει στο αποκορύφωμα της γιορτής, με ένα μείγμα αφοσίωσης και θεάματος: Το ζώο τρέχει, επαναστατεί, δαμάζεται και τελικά πεθαίνει, εν μέσω χειροκροτημάτων και αγκαλιών. Ένα τέλος που απελευθερώνει ενέργεια, σαν μια φωτεινή σφραγίδα στο καλοκαίρι της αρχαίας ελληνικής Βούας…
Όταν η τελευταία έκρηξη σβήνει, η έντονη μυρωδιά της πυρίτιδας παραμένει στον αέρα… οι πέτρες αντανακλούν ακόμα τις λάμψεις… οι φωνές δεν σταματούν ποτέ… Εκεί η Βούα ανακαλύπτει ξανά την πιο αληθινή της εικόνα: Ένα χωριό που κρατά ζωντανό έναν χορό της φωτιάς, ικανό να διασχίσει τους αιώνες και να μιλά ακόμα, σε όποιον το βλέπει, χωρίς να χρειάζεται εξήγηση…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». Γ. Λεκακης «Ταματα και αναθηματα». «“U Ballu du Camiddu”, la danza di fuoco che accende l’anima di Bova – VIDEO – Un rito antico che ogni agosto trasforma il borgo grecanico in un teatro di luce» il reggino, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.8.2025.
αναβιωση επιβιωση αρχαιου εθιμου Μπαλλος της Καμηλας αρχαιος χορος με τη φωτια, ελληνοφωνη Βουα Καλαβριας Μεγαλης Ελλαδος Λεκακης αρχαιο εθιμο μπαλος της Καμηλα φωτιες, ελληνικη Καλαβρια Μεγαλη Ελλαδα αρχαια πολη τελετουργια μεταμορφωση χωριο ελληνικες καταβολες επιρροες θεατρο φωτος Αυγουστος Ballu du Camiddu προσμονη βραδυ, μπαντα ρυθμος τυμπανο καλεσμα ανθρωποι ζωο ψυχη καλαμια ευθραυστο κινηση δυναμη, ζωη κρυμμενο αργος τρεξιμο, κτυπημα χοροι νυχτα μετατροπη σπιθα τελετη μνημη αρχαιοι εχθροι παραδοση θαλασσα υπενθυμιση απελευθερωση οθωμανικες σαρακηνικες επιδρομες οθωμανικη σαρακηνικη επιδρομη οθωμανοι σαρακηνοι πειρατες επιδρομεις καταστροφη βιαιες επιθεσεις Μποβα παρακτια χωρια Πυρκαγια λεηλασια κοινοτητα εγκαταλειψη καλαμι μορφη εισβολεας, ξενο σωμα εκρηξη πυροτεχνηματα θεαμα αναμνηση καλοκαιρι, αναπαρασταση νικη παραδοσιακος φλογα γλωσσα γενεα πρεσβυτερος διδασκαλια νεοι παιδια μουσικη κινησεις, μουσικα οργανα δημοτικη αλληλεπιδραση βηματα δομη σωμα λαμψη φωτος βρυχηθμος περιστροφη πλατεια αρχαικο συγχρονο, χειροποιητη εφευρετικοτητα πανηγυρολογιο πανηγυρι πανηγυρια Αυγουστου Κοιμηση της Θεοτοκου γιορτη Σαν Ροκο πομπη U Ballu du Camiddu γιορτες, θεαμα μυρωδια πυριτιδα φωνες χορος φωτιας, εξηγηση
