Η Σκύλλα, που ερωτεύθηκε τον πολιορκητή της πατρίδας της – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Σκύλλα (λατ. Scylla ) ήταν κόρη του Νίσου, βασιλιά των Μεγάρων Αττικής και της Αβρώτας / Αβρώτης[1], αδελφή της Ιφινόης και Ευρυνόμης. Μεγάλωσε με την παραμάνα της, την Κάρμη.

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΣΚΥΛΛΑΣ, ΕΔΩ.

Ο πατέρας της, Νίσος, έφερε μια χρυσή ή μωβ ή κόκκινη τρίχα στο άσπρο κεφάλι του, η οποία τον συνέδεε με την ζωή, τον καθιστούσε αήττητο και την πόλη του άπαρτη![2] Οι Μοίρες είχαν προβλέψει ότι η πόλη δεν θα πέσει, όσο ο Νίσος κρατάει αυτές τις τρίχες των μαλλιών του!

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΜΕΓΑΡΩΝ, ΕΔΩ.

Όταν οι Μινωίτες Κρήτες είχαν εισέλθει στον Σαρωνικό, με σκοπό να κατακυριεύσουν την Αττική, ζητώντας εκδίκηση για τον θάνατο του Ανδρόγεω, γιου του βασιλιά Μίνωα, με επί κεφαλής τον ίδιο τον Μίνωα, πολιορκούσαν τα Μέγαρα. Γιατί εκεί ήταν ο Πολύειδος, που είχε αναστήσει τον γιο του Μίνωα, Γλαύκο.

Το κορίτσι συνήθιζε να σκαρφαλώνει σε έναν πύργο στα τείχη της πόλης των Μεγαρων, για να τα κτυπήσει με πέτρες, και να ακούει τις μελωδίες που έβγαιναν από αυτά. Διότι ο θεός Απόλλων, είχε τοποθετήσει την λύρα του σε αυτά τα τείχη, και οι θεϊκοί ήχοι που αυτή εξέπεμπε, είχαν παραμείνει φυλακισμένοι εκεί! Έτσι, ο πύργος μετετράπη σε… λιθόφωνο! – ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης «Μουσικης Μύησις».

Εκείνη μόλις είδε έφιππο τον… επί κεφαλής των κατακτητών της πατρίδας της, τον Μίνωα… τον ερωτεύτηκε, αλλά υποκινούμενη από την Ήρα… Αυτός για να την κερδίσει, την διέφθειρε χαρίζοντάς της χρυσά κρητικά περιδέραια… Η Σκύλλα μάλιστα ευχήθηκε να μην είχε πατέρα για να μπορέσει να κυνηγήσει το ερωτικό πάθος της… Ο λαός μας λέει “πρόσεχε τι εύχεσαι”…

Μετά από έξι ημέρες πολιορκίας και μαχών, καμμία από τις δύο πλευρές δεν είχε ακόμη πετύχει την νίκη. Η Σκύλλα, παρακολουθούσε τις μάχες από τον προαναφερόμενο μουσικό πύργο του κάστρου (παραπάνω φωτ.)… και ποθούσε ο πόλεμος να τελειώσει γρήγορα, για να συνευρεθεί με τον αγαπημένο της…

Και ενώ ήξερε πως η πόλη, η βασιλεία και η ζωή του πατέρα της, Νίσου, κρεμόταν από μια τρίχα – έκτοτε παροιμιώδης[3] φράση στα χείλη των Ελλήνων έως σήμερα – εισήλθε νύκτωρ στην κρεβατοκάμαρά του και του την έκοψε (παραπάνω φωτ.)… Έτσι αυτός πέθανε και ο Ζευς τον μεταμόρφωσαν σε κιτρινόφτερο θαλασσαετό / ψαραετό (κυνηγό των ερωδιών)… Τα Μέγαρα έπεσαν στους Κρήτες… Στην ουσία, η Σκύλλα εσκότωσε τον πατέρα της, κόβοντάς του τα μαλλιά και αυτή ήταν η υπαίτιος της κατακτήσεως της πατρίδας της από τους Κρήτες… Έκτοτε έμεινε κάθε κακιά γυναίκα να την λέμε Σκύλλα – καμμιά λοιπόν σχέση με την σκυλίτσα…

Η ερωτευμένη Σκύλλα έτρεξε και να χαρισει στον Μίνωα την μωβ τρίχα (τούφα), από τα μαλλιά του Νίσου… και του εξομολογηθηκε τον έρωτά της…

Οι εκδοχές του θανάτου της:

• Ο Μίνως την περιφρόνησε για την προδοσία στην πατρίδα της και μάλιστα τρομοκρατήθηκε από την πράξη της, την πατροκτονία… Αηδιασμένος από την έλλειψη αφοσίωσης, την άφησε στα λεηλατημένα ερείπια των Μεγάρων, σκεπτόμενος πως ο προδότης θα ξαναπροδώσει… Αρνήθηκε να την νυμφευτεί και φυσικά δεν της έδωσε τα χρυσά που της είχε υποσχεθεί… Και αφού επέβαλε μια δίκαιη συνθήκη στους ηττημένους, σάλπαρε με τον στόλο του. Έτσι, η Σκύλλα πήρε ένα πλοίο και καταδίωκε τον Μίνωα, ο οποίος:
• Την συνέλαβε και την έδεσε στην πρύμνη του πλοίου του, από τα πόδια της, και έτσι πνίγηκε, ή
• την έδεσε στο πηδάλιο και την ανάγκασε να σύρεται κατά μήκος της θάλασσας πάνω στα κύματα. Ο πατέρας της, που είχε μεταμορφωθεί σε θαλασσαετό, όρμηξε πάνω της, να την βλάψει. Εκείνη άφησε το κράτημά της και, ακριβώς την στιγμή που σκεφτόταν ότι θα πέσει στην θάλασσα, συνειδητοποίησε ότι… αιωρείται στον αέρα! Η Αμφιτρίτη από οίκτο την είχε μεταμορφώσει σε θαλασσοπούλι (ciris < αρχαίο ελληνικό ρήμα κείρω = κουρεύω)[4] ή σε ψάρι (την cirida / κύρη) – για να σωθεί, ή
• ο ίδιος ο πατέρας της, ο Νίσος, λίγο πριν πεθάνει, πέταξε την κόρη του στην θάλασσα, για την προδοσία της – και δεν ήταν ο Μίνως ο φονιάς της…

Το σώμα της ξεβράστηκε στην Αργολίδα, σε ένα ακρωτήριο, που ονομάσθηκε εξ αυτής Σκύλλαιον, στην ακτή νότια της Καλαυρείας (νήσος Πόρος). Και επειδή δεν θάφτηκε, το σώμα της παρασύρθηκε από τα θαλασσοπούλια.

Η Σκύλλα ωστόσο, έγινε η ηρωίδα:

• του θεατρικού ομωνύμου έργου άγνωστου συγγραφέα («Σκύλλα»),
• του λατινικού ποιήματος «Όσπα», το οποίο αποδίδεται στον Βιργίλιο.
• της λυρικής τραγωδίας «Scylla», του Th. di Gatti σε λιμπρέτο του Duché de Vancy (1701). Και
• του ηρωικού έργου του Αλ. Πόουπ «Η αρπαγή της κλειδαριάς». Ενώ

• ο φυσιοδίφης Λινναίος έδωσε, στην μνήμη της άτυχης ερωτευμένης Σκύλλας, την επιστημονική ονομασία Passerina ciris σε ένα επτάχρωμο πουλάκι (παραπάνω φωτ.).

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνικη Μυθολογία». Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2007.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Αισχύλος «Χοηφόροι», στ. 613-622.
• Απολλόδωρος (Ψευδο) «Μυθολογική Βιβλιοθήκη», III,15,8.
• Βιργίλιος «Γεωργικά», Α,404-409. – Ψευδο-Βιργίλιος «Ψαραετός» 490-519.
• Gantz T. «Mythes de la Grèce archaique», Παρίσι, εκδ. Βερολίνο, 2004.
• Lubker F. «The Real Dictionary of Classical Antiquities», εκδ. Εταιρεία Κλασσικής Φιλολογίας και Παιδαγωγικής, Αγία Πετρούπολη, 1885.
• Οβίδιος «Μεταμορφώσεις» VIII,85-151. (παρακάτω εικονογράφηση από εκδοση του έργου του 1806).

• Οππιανός «Περί αλιείας», I,129.
• Παρθένιος, φρ. 20, σχολ. στον Διονύσιο Περιηγητή
• Παυσανίας, II,34,7.
• Πλούταρχος «Quaestiones Graecae, 16».
• Ρισπέν Ζ. «Ελληνική Μυθολογία».
• Rose H. J. «Ελληνική Μυθολογία», εκδ. C. H. Beck, Μόναχο, 2022
• Roscher W. H. (επιμ.) «Comprehensive Lexicon of Greek and Roman Mythology», Λειψία 1915.
• Στράβων «Γεωγρ.» VIII,6,13.
• Υγινος «HYGINUS, FABULAE / Μύθοι».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Ήταν κόρη του βασιλιά της Ογχηστού Βοιωτίας και αδελφή του Μεγαρέα, επώνυμου ήρωα των Μεγάρων. Ήταν εξαιρετικά έξυπνη και αξιοσημείωτα διακριτική. Όταν πέθανε, οι Μεγαρείς την θρήνησαν όλοι ομόφωνα, και ο Νίσος, επιθυμώντας να εδραιωθεί για πάντα η μνήμη και η φήμη της, διέταξε όλες τις γυναίκες της πόλης να φορούν το ένδυμα που αυτή φορούσε: Και το οποίο ονομάσθηκε αφάβρωμα. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης «Ελληνικες παραδοσιακες φορεσιές». Ακόμα και ο θεός φαίνεται να ενίσχυε την φήμη αυτής της γυναίκας, γιατί συχνάκις, όταν οι Μεγαρίτισσες ήθελαν να αλλάξουν τα ρούχα τους, τις εμπόδιζε με χρησμό – ΠΗΓΗ: Πλούταρχος.

[2] Ο μύθος έχει παράλληλο με αυτόν:

• του Πτερελάου, βασιλιά των Ταφίων (στο νυν Μεγανήσι Λευκάδος, στο Ιώνιο πέλαγος) και της Κομαιθούς,
• της Πισιδίκης (πριγκήπισσας της Μήθυμνας – νυν Μόλυβος – Λέσβου),
• της Λευκοφρυΐας.
• Η ιστορία αντιγράφηκε και από πρώιμους ισλαμιστές συγγραφείς όπως ο αλ-Ταμπαρί στην ιστορία της αλ-Ναδίρα – βλ. Θ. Νέλντεκε. – ΠΗΓΗ: Α. Wirth «Η ιστορία της κόρης του βασιλιά στην πολιορκημένη πόλη», American Anthropologist, A7 (4): 367–372, doi : 10.1525/aa.1894.7.4.02a00030, 1894.

[3] Οι Έλληνες λένε «κρέμεται από μια τρίχα» ή «από μια κλωστή» για ό,τι είναι πολύ ευαίσθητο.

[4] άλλοι λένε πιθανόν σε λευκό ερωδιό ή το ομώνυμο θαλάσσιο τέρας.

Σκυλλα Ασβεστολιθικο γλυπτο 4ος 325 3ος αιωνας 289 πΧ Ταραντας Μεγαλη Ελλαδα Κατω Ιταλια σκυλα λατινικα Scylla Νισος, βασιλιας Μεγαρων Αττικης Αβρωτα / Αβρωτη Ιφινοη Ευρυνομη παραμανα τροφος Καρμη χρυση μωβ κοκκινη τριχα ασπρο κεφαλι χρυσες μοβ κοκκινες τριχες κεφαλη συνδεση ζωη, αηττητος πολη απαρτη Μοιρες προβλεψη μαντεια πολις ασπρα μαλλια ΜΕΓΑΡΑ αρχαιοι Μινωιτες Κρητες Σαρωνικος κολπος Αττικη εκδικηση θανατος Ανδρογεως, βασιλευς Μινωας, Μινως πολιορκια Μεγαρα Πολυιδος, Πολυειδος ανασταση Γλαυκος κοριτσι πυργος τειχη κτυπημα πετρες, πετρα πετροφωνο λιθοφωνο μελωδια θεος Απολλων, Απολλωνας λυρα τειχος θεικοι ηχοι φυλακισμενοι αρχαιαι ελληνικη μουσικη θεικος ηχος φυλακη εφιππος κατακτητης πατριδα ερωτας ερως θεα ηρα διαφθορα χρυσο κρητικο περιδεραιο ευχη πατερα ορφανη ορφανια ορφανεια κυνηγι ερωτικο παθος λαος προσεχε τι ευχεσαι εξι 6 ημερες μαχη νικη μαχες μουσικος καστρο ποθος πολεμος ερωτικη συνευρεση αγαπη βασιλεια κρεμεται απο μια τριχα κλωστη παροιμια παροιμιωδης φραση αρχαιοι Ελληνες νυκτωρ κρεβατοκαμαρα κοψιμο Ζευς μεταμορφωση κιτρινοφτερος θαλασσαετος ψαραετος κυνηγος ερωδιος Κρητικοι κατακτηση πατρις κακια κακη γυναικα σκυλος σκυλιτσα ερωτευμενη χαρισμα δωρο τουφα μαλλιων εξομολογηση θανατος περιφρονηση προδοσια τρομος πραξη πατροκτονια αηδια ελλειψη αφοσιωση λεηλασια ερειπια προδοτης προδωσια αρνηση νυμφη γαμος χρυσος υποσχεση δικαιη συνθηκη ηττημενοι ηττα μινωικος κρητικος στολος πλοιο καταδιωξη συλληψη δεσιμο πρυμνη ποδια ποδι πνιγμος πηδαλιο θαλασσα κυμα αιωρισμος Αμφιτριτη οικτος θαλασσοπουλι κιρις ciris αρχαιο ελληνικο ρημα κειρω = κουρευω ψαρι κιριδα cirida κυρη κυρις κορη φονιας σωμα Αργολιδα, ακρωτηριο Σκυλλαιον, ακρωτηρι Σκυλλαιο ακτη Καλαυρεια νησος νησι Πορος θαλασσοπουλια ηρωιδα θεατρικο εργο θεατρο αγνωστος συγγραφεας λατινικο ποιημα οσπα Βιργιλιος λυρικη τραγωδια Scylla», ντι γκατι γκαττι di Gatti λιμπρετο Duche de Vancy ντε βανσυ βανσι 1701 ηρωικο Ποουπ αρπαγη της κλειδαριας κλειδαρια φυσιοδιφης Λινναιος μνημη ατυχη ερωτευμενη επιστημονικη ονομασια πασερινα πασσερινα παζερινα Passerina ciris επταχρωμο πουλακι πουλι πτηνο 7χρωμο Ελληνικη Μυθολογια αισχυλος Χοηφοροι απολλοδωρος Ψευδοαπολλοδωρος ΨευδοΒιργιλιος Ψαραετος οβιδιος εκδοση βιβλιο 19ος αιωνας μχ 1806 οππιανος Περι αλιειας, αλιεια ψαρεμα παρθενιος, σχολια Διονυσιος Περιηγητης παυσανιας, πλουταρχος ρισπεν στραβων μυθοι Ογχηστος Βοιωτιας Βοιωτια Μεγαρεα, Μεγαρευς επωνυμος ηρωας εξαιρετικα εξυπνη διακριτικη Μεγαρεις θρηνος ομοφωνα, επιθυμια φημη διαταγη γυναικα φορεμα ενδυμα αφαβρωμα Μεγαριδες Μεγαριδα αλλαγη ρουχα χρησμος Πτερελαος, Ταφιοι ταφος Μεγανησι Λευκαδος, ιονιο Ιωνιο πελαγος Κομαιθω Πισιδικη πριγκηπισσας Μηθυμνα Λευκοφρυια Λευκοφρυδα Λευκοφρυς ιστορια αντιγραφη πρωιμοι ισλαμιστες συγγραφεις αλ Ταμπαρι Ναδιρα Νελντεκε βιρθ Wirth Μεγαριτισσα Μεγαριτισσες