Σειρήνα και κάρα (= κεφάλι) πανάρχαιες μυκηναϊκές ελληνικές λέξεις!

Του Βασίλη Πετράκη, Studi Micenei ed Egeo-Anatolici, Nuova Serie 9 (2023): 115-136

Αυτό το άρθρο εξετάζει την ερμηνεία των μυκηναϊκών όρων se-re-mo-ka-ra-o-re (ενικός) και se-re-mo-ka-ra-a-pi (πληθυντικός), οι οποίες που ανήκουν στο τεχνικό περιγραφικό λεξιλόγιο των περίτεχνων καθισμάτων (που ονομάζονται to-no / θόρνοι)[1] στις πινακίδες Γραμμικής Β της σειράς Ta, από το ανακτορικό συγκρότημα της Πύλου (περίπου 1200 π.Χ.).

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β ΓΡΑΦΗ, ΕΔΩ.

Συζητείται η ερμηνεία του όρου ως σύνθετο των *se-re-mo και -ka-ra-:

Όσον αφορά το πρώτο συστατικό, η ερμηνεία του ως σχετιζόμενη με μια πρώιμη μορφή */Se(i)rem-/, που σχετίζεται με την μεταγενέστερη ελληνική(*) λέξη Σειρήν (Σειρήνα), η οποία προτάθηκε αρχικώς από τον H. Mühlenstein, αξιολογείται μέσω ανάλυσης εικονογραφικών στοιχείων, που υποδηλώνουν ότι, τέρατα με ανθρώπινα στοιχεία και στοιχεία πτηνών, κοντά στην μορφή των «Σειρήνων» της 1^ης χιλιετίας π.Χ., υπάρχουν στις αιγαιακές εικόνες, αν και σπάνια. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΣΕΙΡΗΝΩΝ, ΕΔΩ.

Η πρόταση ότι οι «σειρήνες» της Ύστερης Εποχής του Χαλκού θα μπορούσαν να έχουν την μορφή των τεράτων, γνωστών ως «σφίγγες», εξετάζεται επίσης κριτικά.

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΣΦΙΓΓΩΝ, ΕΔΩ.

Στην συνέχεια, το άρθρο στρέφει την προσοχή του στο δεύτερο συστατικό του όρου, το ka-ra, που συνήθως ερμηνεύεται ως /kara/ = κεφάλι (βλ. μεταγενέστερη ελληνική λέξη κάρα). Εξετάζονται μυκηναϊκές και μεταγενέστερες ελληνικές(*) μαρτυρίες για το ka-ra και άλλους όρους για «μέρη του σώματος» (π.χ. οι ανθρωπομορφικές περιγραφές χειροποίητων αντικειμένων με «κεφάλια», «πόδια» ή «αυτιά» στην Γραμμική Β και σε μεταγενέστερες ελληνικές επιγραφές). Με βάση το μεταγενέστερο ελληνικό επίθετο «σφιγγόπους» «με πόδια σφιγγός», που αναφέρεται σε κλίνες, προτείνεται ότι το ka-ra έχει την μεταφορική έννοια του «κεφαλιού» της καρέκλας (πιθανώς του άνω μέρους της πλάτης της), που σχετίζεται με μια ανθρωπομορφική αντίληψη αυτών των επίπλων.

Προτείνεται ότι το *se-re-mo-ka-ra- υποδηλώνει διακόσμηση στην οποία το *se-re-mo- τοποθετήθηκε στο «κεφάλι» (ka-ra) της καταγεγραμμένης «καρέκλας» ως to-no [θόρνο]. Αυτή η ερμηνεία επιτρέπει μια καλύτερη κατανόηση της σύνθετης λέξης se-re-mo-kara- ως ένδειξη της «διακόσμησης του «κεφαλιού» [ka-ra] «της περιγραφόμενης καρέκλας» με se-re-mo-».

Η ερμηνεία της πραγματικής μορφής του *se-re-mo- παραμένει ανοικτή.

ΠΗΓΗ: «‘Heads’ of Thrones: Once More on Mycenaean se-re-mo-ka-ra-a-pi and se-re-mo-ka-ra-o-re», Αιγεύς, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.10.2025.

(*) Ο γράφων αναφέρει συνέχεια «μεταγενέστερη ελληνική» ενώ και η προγενέστερη είναι επίσης ελληνική! Ίσως να θέλει να πει μεταγενέστερη ελληνική κλασσικών χρόνων, σε αντιδιαστολή με την προγενέστερη πρωτο-ελληνική και όχι προ-ελληνική, και φυσικά όχι… αλλοδαπή λέξη… Εάν τα μυκηναϊκά δεν ήταν ελληνικά, δεν θα μπορούσε κανείς να τα αποδώσει, με χρήση της ελληνικής γλώσσης, σε όποια εποχή της.

[1] θόρνος = άκανθα. – ΠΗΓΗ: Ευρ, Κυκλ. 394. Σοφ. Fragm. Πλατων Republic 616A).

• μυκ. tono, toronowoko, ta-ra-nu > θρόνος / θράνος / θρήνυς < ρ. θράω = κάθομαι, καθίζω, κάθισμα, στήριγμα, στηρίζομαι > έδρα > θρανίο, κλπ. – ΠΗΓΗ: Ομ. Οδ. 1.145 > αγγλ. throne, γαλλ. Trone, ισπ. trono, Tronos, κλπ.

Σειρηνα καρα κεφαλι παναρχαιες μυκηναικες ελληνικες λεξεις Figurina bronzo forma sirena santuario Paestum VI secolo aC Museo Archeologico Nazionale di Paestum, Capaccio, Salerno, Campania, Italia, χαλκινο ειδωλιο ιερο ποσειδωνια 6ος αιωνας πΧ Εθνικό Αρχαιολογικο Μουσειο καπατσιο Capaccio, σαλερνο Salerno, καμπανια μεγαλη ελλαδα κατω νοτια ιταλια