Μια αρχαία ΑΘΗΝΑΪΚΗ  ΠΥΞΙΔΑ, στην… Πολωνία!

Της Μιράντας Σκηνίτη

Αυτή αθηναϊκή πυξίδα (τύπου «Type IV», όπως λέγεται) είναι του 4^ου π.Χ. αιώνα.

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΠΥΞΙΔΩΝ, ΕΔΩ.

Η κεραμική αθηναϊκή  πυξίδα (κυλιχνίδα[1]) από αττικό εργαστήριο σπανίζει στην αττική αγγειογραφία, λόγω του ότι το θέμα της ζωγραφιστής παράστασης δεν έχει διακοσμητικό χαρακτήρα.

Η ανθρώπινη παλάμη με τα λεπτά δάκτυλα παραπέμπει σε χέρι γυναικός, που δείχνει στην ιδιοκτήτρια, πώς ανοίγει το καπάκι (πώμα) της πυξίδας, όπου φύλαγε τα κοσμήματά της, άλλα μπιχλιμπίδια και καλλυντικά. Πρόκειται για έναν πρακτικό οδηγό, σαν τα αντίστοιχα σύμβολα που υπάρχουν σήμερα σε πολλές συσκευασίες προϊόντων, για το πώς ανοίγουν με ευκολία.

Θα μπορούσε όμως και με χιούμορ να σημαίνει «μην βάζετε χέρι» στα πολύτιμα ψιμύθιά μου, που λαμπρύνουν την παρουσία μου, «μακριά»!

Ευρίσκεται στην Πολωνία, μετά την «μεταφορά» του αντικειμένου το έτος 1941 – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης: “Αρχαιοκαπηλιες των Γερμανων στην Ελλαδα επι Κατοχης” – από το κάστρο Gołuchów[2], στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βαρσοβίας (αρ. ευρ. 142352) και είναι σε αρίστη κατάσταση.

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΠΟΛΩΝΙΑΣ, ΕΔΩ.

Η πυξίδα αποτελούσε μέρος της «προίκας» κάποιας Αθηναίας στην αρχαιότητα, όμως δεν γνωρίζουμε την τοποθεσία όπου εντοπίσθηκε πριν… «ταξειδέψει»… στην Ευρώπη στον καιρό του Πολέμου….

ΠΗΓΗ: Αρχαιολογικό Μουσείο Βαρσοβίας στην Πολωνία. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 13.10.2025.

ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκακη:

[1] κυλίχνη, ἡ = μικρὰ κύλιξ, ποτηράκι, ἀγγεῖον ὀψοφόρον, πινάκιον διὰ φαγητόν, · κιβώτιον – ὑποκορ. κυλίχνιον (τό), κυλιχνίς (ἡ). – ΠΗΓΗ: Ἀλκαῖος, 31. Ἀντιφ. ἐν «Τραματίᾳ» 2. Ἀριστοφ. Ἱππ. 906 και αποσπ. 423. Ἀχαιὸς παρ’ Ἀθην. 480F. Γαλην. Λεξ. Ἡσύχ.

[2] Το Κάστρο Γκόλουτσοφ (Zamek w Gołuchowie) ευρίσκεται στο χωριό Γκόλουτσοφ, κοντά στον ποταμό Τρζέμνα, στις εκβολές του Πρόσνα, στο Βοϊβοδάτο της Μεγάλης Πολωνίας, στην νυν έκταση της Πολωνίας. Είναι της πρώιμης Αναγέννησης. Εκτίσθη το 1550 – 1560 για τον Ρ. Λέστσινσκι. Είναι τετράγωνο και χρησιμοποιήθηκε ως αμυντικό οχυρό και κατοικία. Το 1853, αν και μερικώς ερειπωμένο, αγοράστηκε από τον Κόμη Τ. Ντζιαλίνσκι, για τον γιο του Κόμη Γ. Καντέγκα Ντζιαλίνσκι(*) και την σύζυγό του, Πριγκήπισσα Ιζ. Τσαρτόρισκα. Ανακατασκευάστηκε μεταξύ 1872-1885, με σχέδιο του Εζέν Βιολέτ-λε-Ντικ σε συνεργασία με τους Μ. Ουραντού και Ζ. Γκοργκολέφσκι Περιβάλλεται από ένα πάρκο 158 εκταρίων – το μεγαλύτερο στο Βοϊβοδάτο της Μεγάλης Πολωνίας, σχεδιασμένο από τον Ά. Κουμπαζέφσκι. Το πιο εντυπωσιακό δένδρο είναι μια αγγλική υπεραιωνόβια βελανιδιά, αυτοφυής στην πολωνική χλωρίδα, γνωστή ως “Jan”, ένα δένδρο είναι μοναδικό, ιδιόμορφο, και περιφέρεια 5,40 μ. και ύψος 25 μ. (το 2014). Το 1939, το ιδιωτικό μουσείο που βρισκόταν στο κάστρο λεηλατήθηκε από τους ναζί Γερμανούς. ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης: “Αρχαιοκαπηλιες των Γερμανων στην Ελλαδα επι Κατοχης”. Μέρη της συλλογής ανακτήθηκαν στην συνέχεια, στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, και επαναπατρίσθηκαν(**). Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το κάστρο έγινε παράρτημα του Εθνικού Μουσείου στο Πόζναν. Η συλλογή του περιλαμβάνει και μέρος μιας συλλογής αρχαίων ελληνικών αγγείων, που “απέκτησε” ο Γ. Ντζιαλίνσκι(*), από “ανασκαφές”(;) στην Νόλα, την Καπούη και την Νεάπολη Καμπανίας Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας (τα λεγόμενα σήμερα “αγγεία Gołuchów”). Το 2016, το κάστρο αγοράστηκε από το Πολωνικό Κρατικό Ταμείο από το Ίδρυμα Πρίγκηπος Τσαρτόρισκι για 20 εκατομμύρια PLN. – ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”, 5.3.2015.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Kr. Borkowski, R. Tomusiak, P. Zarzyński “Δένδρα της Πολωνίας”, 2016.
• “Zamek w Gołuchowie – kawałek Francji w Wielkopolsce”. onet.pl, 2.3.2015.

κυλιχνη, μικρα κυλιξ, ποτηρακι, αγγειον αγγειο οψοφορον, οψοφορο, οψοφοριο πινακιον πινακιο φαγητον, φαγητο, κιβωτιον κιβωτιο υποκοριστικο κυλιχνιον κυλιχνιο κυλιχνις αλκαιος, Αντιφων Τραματια Αριστοφανης αποσπασμα αχαιος αθηναιος Γαληνος Λεξικο ησυχιος πολωνικο Muzeum Narodowe w Poznaniu Καστρο Γκολουχουφ ζαμεκ χωριο ποταμος Τρζεμνα, εκβολες Προσνα, Βοιβοδατο της Μεγαλης Πολωνιας, Πολωνια πρωιμη Αναγεννηση 16ος αιωνας μχ 1550 – 1560 Λεστσινσκι τετραγωνο αμυντικο οχυρο κατοικια 19ος 1853, ερειπωμενο, αγορα κομης Ντζιαλινσκι, Καντεγκα πριγκηπισσα Τσαρτορισκα ανακατασκευη σχεδια λε Ντικ ντυκ Ουραντου Γκοργκολεφσκι παρκο μεγαλυτερο Βοεβοδατο Μεγαλη Πολωνια Κουμπαζεφσκι εντυπωσιακο δενδρο αγγλικη υπεραιωνοβια βελανιδια, δρυς αυτοφυης πολωνικη χλωριδα, Jan δεντρο μοναδικο ιδιομορφο, περιφερεια υψους 1939, ιδιωτικο μουσειο λεηλασια ναζι Γερμανοι  ναζισμος Γερμανια συλλογη ανακτηση 1950 1960, επαναπατρισμος κλεμμενων εργων τεχνης αρχαιων Β Παγκοσμιος Πολεμος, παραρτημα Εθνικο Μουσειο Ποζναν αρχαια ελληνικα αγγεια ανασκαφη Νολα, καπουα Καπουη Νεαπολη ναπολι Καμπανια Μεγαλη Ελλαδα Κατω Ιταλια αγγεια Goluchow Πολωνικο Κρατικο Ταμειο ιδρυμα Πριγκηπος Τσαρτορισκι πολωνικα δενδρα Γκολουτσοφ Γκολουτσοβ Γκολουτσωφ Γκολουτσωβ αρχαια ΑΘΗΝΑΙΚΗ  ΠΥΞΙΔΑ, Σκηνιτη αθηναικη  πυξιδα 4^ος πΧ κεραμικη αθηνα πυξις κυλιχνιδα αρχαιο αττικο εργαστηριο σπανια αττικη αγγειογραφια, θεμα ζωγραφιστη παρασταση διακοσμηση διακοσμητικος χαρακτηρας ζωγραφικη ανθρωπινη παλαμη λεπτα δακτυλα χερι γυναικος, γυναικας ιδιοκτητρια, πως ανοιγει το καπακι πωμα πρωτο αρχαιοτερο press button πυξιδας, φυλαξη κοσμηματα μπιχλιμπιδια καλλυντικα πρακτικος οδηγος, μανιουαλ manual συμβολο συσκευασια προιοντων, προιον προιοντα ευκολια μην βαζετε χερι πολυτιμα ψιμυθια μεταφορα αντικειμενο 1941 Castle, Αρχαιολογικο Μουσειο της Βαρσοβιας αριστη κατασταση προικα Αθηναια αρχαιοτητα, Ευρωπη Βαρσοβια