Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου το 1827, όταν ο “συμμαχικός” στόλος Βρετανών, Γάλλων και Ρώσων κατατρόπωσε τον αντίστοιχο τουρκοαιγυπτιακό, αποτέλεσε σημείο καμπής στην Ελληνική Επανάσταση, αφού άνοιξε τον δρόμο για την αναγνώριση από τις Μεγάλες Δυνάμεις, αρχικώς, της αυτονομίας της Ελλάδας.
Η ναυμαχία, όμως, έχει και μια άλλη ιστορία, αυτή της ανέλκυσης του θησαυρού, που βρίσκονταν στα βυθισμένα τουρκοαιγυπτιακά πλοία. Τα πλοία του τουρκοαιγυπτιακού στόλου έφεραν τιμαλφή και χρυσές τουρκικές λίρες, για την μισθοδοσία του τουρκοαιγυπτιακού στρατού και στόλου. Ήδη, αμέσως μετά την ναυμαχία, οι Γάλλοι του στρατηγού Μαιζών έκαναν τις πρώτες… έρευνες στα βυθισμένα πλοία. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης “Αρχαια και συγχρονα ναυαγια των ελληνικων θαλασσων”.
Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος άρχισε να ασχολείται με τον θησαυρό του Ναυαρίνου, σχεδόν αμέσως με την σύστασή του: Στις 20.12.1831. Αναφορά του γραμματέως των Ναυτικών, Γ. Γλαράκη, προς την Ε΄ Εθνοσυνέλευση αναφέρονται τα λείψανα του τουρκοαιγυπτιακού στόλου, που βρίσκονται στον βυθό του όρμου Ναυαρίνου. Ο Γλαράκης βεβαιώνει ότι μέχρι το 1830 οι Γάλλοι εκμεταλλεύθηκαν τα ναυάγια αυτά… Μετά το 1830 – καθώς γράφει ο Γλαράκης – την εξερεύνηση των ναυαγίων συνέχισε επί Καποδίστρια το ελληνικό δημόσιο. Μάλιστα ωφελήθηκε περίπου 50.000 φοίνικες μέχρι τις 31.8.1831, χωρίς να διευκρινίζεται εάν πρόκειται περί ευρέσεως νομισμάτων ή πολύτιμων αντικειμένων.
Το 1840 το ελληνικό κράτος χορήγησε άδεια ανελκύσεως των θησαυρών του Ναυαρινου. Άρχισαν να παραχωρούνται διαδοχικώς άδειες ανελκύσεως, διότι όσοι αναλάμβαναν αποσύρονταν, είτε λόγω αδυναμίας, είτε λόγω απογοήτευσης.
Η πρώτη επίσημη μαρτυρία για τον θησαυρό που έκρυβαν τα αμπάρια των τουρκοαιγυπτιακών πλοίων, προέρχεται από τον Γάλλο ντε Ραμόν[1]. Σε γράμμα του προς τα παιδιά του (1867), ανέφερε πως είχε στα χέρια του σημειώσεις και κατάλογο χρηματικών ποσών του ναυάρχου του αιγυπτιακού στόλου στο Ναυαρίνο, Μουχαρέμ μπέη, ο οποίος είχε συνταχεί μάλιστα τρεις μόλις ημέρες πριν την ναυμαχία του Ναβαρίνου. Συμφώνως με αυτά, στο αμπάρι της ναυαρχίδας ή σε πλοίο συνοδείας της, βρισκόταν το ποσόν των 2.000.000 λιρών, για την μισθοδοσία πληρωμάτων των πλοίων καθώς και των στρατευμάτων. Το συνολικό ποσόν συμπληρωνόταν από:
- 50 σάκκους με διάφορα χρυσά νομίσματα και
- 30.000 χρυσές τουρκικές λίρες.
Η ναυαρχίδα του αιγυπτιακού στόλου, σύμφωνα με έκθεση του Κόδριγκτον προς το αγγλικό ναυαρχείο, ανατινάχτηκε και βυθίστηκε σε βάθος 46 μ. Το συνολικό ποσόν, ανεξαρτήτως νομισμάτων, υπολογίζεται περίπου σε 5.000.000 χρυσές τουρκικές λίρες, τα οποίο βρισκόταν στην τουρκική ναυαρχίδα και άλλες 5.000.000 στην αιγυπτιακή ναυαρχίδα και στα υπόλοιπα πλοία του στόλου.
To 1921 ελληνικό Δημόσιο παραχώρησε το δικαίωμα ανέλκυσης των πλοίων του τουρκοαιγυπτιακού στόλου, που βυθίστηκαν κατά την διάρκεια της ναυμαχίας του Ναυαρίνου, σε έναν Άγγλο επιχειρηματία. Αργότερα, το δικαίωμα αυτό μεταβιβάσθηκε από τον επιχειρηματία στην βρετανική εταιρεία «Navarino Recovery» Ltd, η οποία άρχισε τις εργασίες εξεύρευνσης του βυθού και της ανέλκυσης των ναυαγίων, μέσω της εταιρείας «Navarino Salvors» Ltd (ναυαγοσωστική εταιρεία Γλασκώβης) και μετά μέσω του δικού της πλοίου “La Nina”.Από την βρετανική εταιρεία η αξία του θησαυρού υπολογιζόταν σε 10.000.000 λίρες Αγγλίας.[2]
To 1925 οι εργασίες ανέλκυσης σταμάτησαν, αφού η σύμβαση θεωρήθηκε άκυρη από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους. Το ελληνικό κράτος κήρυξε διεθνή διαγωνισμό για την εκχώρηση του δικαιώματος ανέλκυσης, με την Navarino Recovery Ltd να ακολουθεί την νομική οδό, θεωρώντας έγκυρη την σύμβαση του 1921 και ως η μόνη που έχει το αποκλειστικό δικαίωμα ανέλκυσης.
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
Τῶν ἀνελκυσθέντων ἀντικειμένων ἀπὸ τῆς Ναυαγοσωστικής Εταιρίας Ναυαρίνο Σάλβορς λτδ, ἐν σχέσει πρὸς τὰ ἀνελκυσθέντα ἀπὸ τοῦ άτμοπλοίου «Λανίνα» τῆς Ναυαγοσωστικής Εταιρίας Ocean Salvage & Co ὅπερ εἶχε ἐνοικιάσει η Εταιρία Ναυαρίνο Ρεκόβερι λτδ.
Α – τὰ ἀπὸ τῆς Ναυαρίνο Σάλβορς λτδ, ανελκυσθέντα:
- Πήλινα αγγεία. (είδος φρουτιέρας, αιγυπτιακὴ υδρία, υδρια ελαίου, εξ υδρίαι διαφόρων μεγεθών, δύο πινάκια, δοχεῖον βουτύρου, χύτρα τεθραυσμένη, πίπαι.
- Είδη σιδηρά, σφαίραι διαφόρων μεγεθῶν, ἀπὸ δύο ὀκάδας μέχρι εξήκοντα δύο εκάστη, ἐν όλω 1.400 σφαίραι, καρφία σιδηρά, σιδηραί περόναι, στεφάναι, τεμάχια ἐκ χυτοσιδήρου, δύο καλύμματα χύτρας,
- Είδη ορειχάλκινα: τεμάχιον τηλεβόλου περόναι, καρφία, τεμάχια σωλήνος, ελάσματα πλοίων, αγγεία, δοχεία ημικατεργασμένα μια πέτρα μεγάλη, σινίον, τρεις πιστόλες, σταθμὰ τῶν 100 δραμμίων.
- Ξύλα: τεμάχια ξύλου διαφόρων μεγεθών, τρεῖς τροχοί τηλεβόλου, δύο τροχαλίας με βάσεις ἐκ μπρούντζου, 15 ξύλινοι ροδέλες διαφόρων μεγεθών, μία τροχαλία.
Τα αντικείμενα ταῦτα ἔχουσι τοποθετηθῇ εἰς τὴν ἐπὶ τούτῳ ἀποθήκην Γ. Μπούκουρα ἐν τῇ πόλει τῆς Πύλου και ησφαλίσθησαν δια δύο κλείθρων, ων τὸ ἐν παραμένει εἰς χεῖρας τοῦ ἀντιπροσώπου της Ναυαγοσωστικής Εταιρίας «Ναυαρίνο Σάλβορς λτδ, τὸ δὲ ἕτερον παρέλαβε ο οικονομικός Έφορος Πυλίας ως αντίπρόσωπος του Δημοσίου.
Β – τὰ ὑπὸ τῆς Ναυαρίνο Ρεκόβερι ανελκυσθέντα διὰ τῆς “Λανίνας”:
- Πήλινα: Εν πήλινον δοχεῖον, ἕτερον ήμικατεστραμμένον.
- Είδη σιδηρά: Δύο σφαίρες σιδηραι παλαιοῦ τηλεβόλου, σίδηρον λέμβου, μετά τεσσάρων αγκίστρων.
- Ορειχάλκινα: τεμάχιον ορειχαλκίνου τηλεβόλου.
- Δοχείον χαλκούν ημικατεστραμμένον.
- Ξύλα: τρία τεμάχια ξύλινα κατεστραμμένα τελείως.
Οἰκτρῶς ἐπίσης απέτυχεν ή Ναυαγοσωστική Εταιρία “Αγκυρα” της Γενούης, ως και ο Γάλλος Γκερενι καὶ ἄλλοι εργολάβοι, οἵτινες κατὰ διαφόρους εποχὰς ἐπεχείρησαν νὰ ἀνελκύσωσι τὰ λείψανα της Αρμάδας.
Ακριβής συνοπτική κατάστασις ἐκ τοῦ εἰς χεῖρας μου επισήμου Πρωτοκόλλου καταμετρήσεως των από της Ναυαγοσωστικής Εταιρίας Ναυαρίνο Σάλβορς λτδ. ανελκυσθέντων ὡς καὶ τῶν ὑπὸ τῆς Ναυαγοσωστικής Εταιρίας Ocean Salvaze & Co ανελκυσθέντων.
Εν Πειραιεῖ τῇ 8η Φεβρουαρίου 1926
Τα επόμενα χρόνια άρχισε ένας κυκεώνας δικαστηρίων σε Αγγλία και Ελλάδα ανάμεσα στις δύο βρετανικές εταιρείες και το Ελληνικό Δημόσιο. Η ανέλκυση του θησαυρού μετετράπη σε χρηματιστηριακό σκάνδαλο στην Αγγλία, αφού οι μέτοχοι των δύο εταιρειών έχασαν τα λεφτά τους.
Το 1977 ο Γάλλος Ζ. Κουστώ εξερεύνησε 13 μήνες(!) τον βυθό του κόλπου του Ναυαρίνου, εντόπισε 5 πλοία από τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο, αλλά δεν βρήκε κάποιον θησαυρο λόγω και του λασπώδους βυθού.[3]
Στο αρχείο του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού υπάρχουν τα τεκμήρια, που αφορούν την νομική διαμάχη ανάμεσα στις δύο βρετανικές εταιρείες και το ελληνικό κράτος. Στο Τμήμα ΓΑΚ Μεσσηνίας υπάρχει φάκελλος του αρχείου της Κτηματικής Υπηρεσίας Καλαμάτας με τίτλο «ΑΝΕΛΚΥΣΗ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΤΟΥΡΚΟΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΣΤΟΝ ΟΡΜΟ ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ ΠΥΛΙΑΣ» της περιόδου 1923 – 1939 που αφορά το ίδιο θέμα.
Πάντως η υπόθεση του θησαυρού του Ναβαρίνου, θεωρητικά, βρίσκεται ακόμη σε ανοικτή εκκρεμότητα…
ΠΗΓΗ: ΓΑΚ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 21.9.2025. Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλάδος περιηγησις». Γ. Λεκάκης «Καποδίστριας». Γ. Λεκακης “Αρχαια και συγχρονα ναυαγια των ελληνικων θαλασσων”.
Σχετικά:
- Αρχειομνημων.
- “Οι θησαυροί του Ναβαρίνου”, Πεμπτουσία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] αξιωματικός του γαλλικού στόλου, στο πλοίο «Sirin». Είτα αντιπρόσωπος της γαλλικής κυβέρνησης στην Κωνσταντινούπολη.
[2] Η άδεια στον Άγγλο Τζ. Κιθ, έλεγε εντός δύο χρόνων να αρχίσουν οι εργασίες. Ο Κιθ, λόγω ελλείψεως χρημάτων, πούλησε την άδεια σε άλλον, ο οποίος έστειλε συνεργείο δυτών και άρχισε τις εργασίες εντός της προθεσμίας. Ο νέος επί κεφαλής, μετά από έρευνα σε έγγραφα και πήγες, πείστηκε απολύτως για την ύπαρξη του θησαυρού. Γι΄ αυτό συνεστήθη η “Navarino Salesforce ltd”, η οποία παραχώρησε την άδεια στην “Navarino Recovery ltd”, με την οποία άρχισε και το μεγάλο παιγνίδι του χρηματιστηρίου στο Λονδίνο. Η νέα εταιρεία έδωσε μεγάλη δημοσιότητα στο γεγονός της ανελκύσεως. Υποσχέθηκε αμύθητα ποσά στους μετόχους. Στο τέλος, έγινε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα του αγγλικού χρηματιστηρίου… οι μέτοχοι δεν πήραν ούτε σελίνι.
[3] Κατά την αναφορά του, βρήκε και πολύ παλαιότερα ναυάγια. Επισήμανε ότι δεν ήταν δυνατόν, στον λασπώδη βυθό του Ναυαρίνου, να αναζητηθούν με βάσιμες πιθανότητες πολύτιμα αντικείμενα και, πολύ περισσότερο, νομίσματα.
θησαυρος του Ναυαρινου εκατομμυρια λιρες Κουστω θησαυρος του Ναβαρινου Κουστο ναυμαχια 1827, συμμαχικος στολος Βρετανοι Γαλλοι Ρωσοι τουρκοαιγυπτιακος Ελληνικη Επανασταση 1821 αναγνωριση ελλαδος Μεγαλες Δυναμεις, αυτονομια Ελλαδας ανελκυση θησαυρου βυθισμενο πλοιο τουρκοαιγυπτιακο τουρκοαιγυπτιακη βυθισμενα πλοια στολος τιμαλφη χρυση τουρκικη λιρα μισθοδοσια στρατος γαλλια στρατηγος Μαιζων μεζον πρωτες ερευνες νεοσυστατο ελληνικο κρατος 20 δεκεμβριου 1831 δεκεμβριος αναφορα γραμματεας των Ναυτικων, υπουργος Γλαρακης, Ε Εθνοσυνελευση λειψανα βυθος ορμος 19ος αιωνας μχ 1830 ναυαγια ναυαγιο εξερευνηση ναυαγιων Καποδιστριας ελληνικο δημοσιο φοινικες φοινικας 31 Αυγουστου 1831, Αυγουστος ευρεση νομισματων πολυτιμων αντικειμενων νομισματα πολυτιμα αντικειμενα 1840 ελλαδα αδεια χορηγια αδειας ανελκυσεως θησαυρων αδειες ανελκυση αποσυρση αδυναμια απογοητευση πρωτη επισημη μαρτυρια αμπαρι Γαλλος ντε Ραμον γραμμα 1867 σημειωσεις καταλογος χρηματικα ποσα ναυαρχο αιγυπτιακος μουχαρεμ μπεης, μουχαρεμπεης ναυαρχιδα συνοδειας ποσον ποσο πληρωμα στρατευμα σακκος χρυσα χρυσο χρυσες τουρκικες λιρες κυνηγι λιρων αναζητηση εκθεση Κοδριγκτον αγγλικο ναυαρχειο, ανατιναξη βαθος τουρκικη αιγυπτιακη 1921 ελληνικο Δημοσιο παραχωρηση δικαιωμα τουρκικος αγλος επιχειρηματιας μεταβιβαση βρετανικη εταιρεια Navarino Recovery Ltd, εργασιες Navarino Salvors Ltd ναυαγοσωστικη εταιρεια Γλασκωβης σκοτια La Nina βρετανια αξια θησαυρου θησαυροθηρες θησαυροθηρια 1925 συμβαση ακυρη Νομικο Συμβουλιο του Κρατους ΝΣΚ διεθνης διαγωνισμος εκχωρηση δικαιωματος δικαιωμα νομικα αποκλειστικο δικαστηριο χρηματιστηριακο σκανδαλο μετοχος 1977 κολπος λασπωδης βυθος λασπη αρχειο Πολιτικο Γραφειο του Πρωθυπουργου τεκμηριο νομικη διαμαχη ΓΑΚ Μεσσηνιας φακελος Κτηματικη Υπηρεσια Καλαματας ΠΥΛΙΑ πυλος πυλου Καλαματα Μεσσηνια ανελκυσθεντα αντικειμενα Σαλβορς ατμοπλοιο Λα νινα Ρεκοβερι πηλινα αγγεια ειδος φρουτιερα αιγυπτιακη υδρια ελαιου, πινακιο δοχειο βουτυρου, χυτρα τεθραυσμενη βουτυρο, θραυσμενη πιπα ειδη σιδηρα, σφαιρα οκα σφαιρες καρφι σιδηρο σιδερενια περονη στεφανι, χυτοσιδηρος καλυμμα ορειχαλκινο τηλεβολο σωληνας ελασμα ημικατεργασμενο πετρα σινιον σινι πιστολα, σταθμα δραμμι δραμι ξυλα ξυλο τροχος τηλεβολου, τροχαλια βαση μπρουντζος ξυλινη ροδελα αποθηκη Μπουκουρας κλειθρο κλειδι οικονομικος εφορος Πυλιας αντιπροσωπος του Δημοσιου, λανινα πηλινα ημικατεστραμμενο σιδερενιο παλαιο λεμβος αγκιστρο ορειχαλκινα ορειχαλκινο Αγκυρα Γενουα Γκερενι εργολαβοι αρμαδα καταμετρηση Πειραιας 8η 8 Φεβρουαριου 1926 Φεβρουαριος αξιωματικος γαλλικος σιριν Sirin γαλλικη κυβερνηση Κωνσταντινουπολη ελλειψη χρηματων, πωληση συνεργειο δυτης εγγραφο χρηματιστηριο Λονδινου λονδινο μετοχοι μεγαλυτερα σκανδαλα χρηματιστηριου αγγλικου χρηματιστηριου παλαιοτερο
