Του Γιώργου Λεκάκη
Το αρχαίο ελληνικό Νερετόν – νυν Ναρντο[1] είναι δήμος και πόλη στην επαρχία Λυκείου [νυν Λέτσε] στην Απουλία της Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας, στην δυτική ακτή του Ιωνίου Πελάγους του Σαλέντο, στην Σαλεντιανή Ελλάδα, με θέα στον κόλπο του Τάραντα, στον 40ό παράλληλο [40°10′47″N 18°02′00″E].
Το όνομά της πόλεως προκύπτει από την ελληνική ρίζα νερ- (> νερό[*], κλπ.) γι’ αυτό και ένας πίδακας νερού είναι ένα στοιχείο που απεικονίζεται επίσης στο έμβλημα της πόλεως (παραπάνω φωτ.), που ξεπηδά αφού ένας εστεμμένος (κρητικός) ταύρος πάτησε το σημείο με το πόδι του. Από κάτω γράφει: «Tauro non bovi» («ταύρος, όχι βους») – άκρως δηλωτικόν καταγωγής. Ακράδαντη απόδειξη του ότι οι μινωίτες Κρήτες έφεραν το νερό στην περιοχή…
Ως πόλη ιδρύθηκε από τους Μεσσαπίους Κρήτες, επισήμως τον 11ο αιώνα π.Χ. Αναφέρεται στον αρχαίο χάρτη του Σολέτο. (Οι Ρωμαίοι εμφανίζονται εδώ το… 269 π.Χ.).
Στα σπήλαια του κόλπου Ουλούτσι έχουν ανακαλυφθεί και βραχογραφίες και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα, 50.000 χρόνων, που υποδηλώνουν ότι είναι οι πρώτες εκδηλώσεις εικαστικών τεχνών, που υπάρχουν στην Ευρώπη, κατά την μέση και ανώτερη παλαιολιθική περίοδο.
Μια διάσημη σπηλιά από αυτές, η Σπηλιά της Λέα, ανακαλύφθηκε την δεκαετία του 1970, αλλά έχει ερευνηθεί συστηματικά μόνον τα τελευταία χρόνια. Αυτό το σπήλαιο παραμένει ένα ανέγγιχτο περιβάλλον, ιδανικό για την εφαρμογή σύγχρονων αναλυτικών μεθοδολογιών, από την αρχή της ανασκαφής του. Η ανεξερεύνητη κατάστασή του, σε συνδυασμό με την εγγύτητά του με άλλες σημαντικές παλαιολιθικές θέσεις, όπως η Σπηλιά του Καβάλο και η Σπηλιά-Ριπάρο ντι Ουλούτσο C, το καθιστούν μια πολλά υποσχόμενη θέση για την κατανόηση της παλαιολιθικής εποχής στην Ιταλία.
Τα πρώτα αποτελέσματα από τα πρώτα τέσσερα χρόνια ερευνών στη Σπηλιά της Λέα έφεραν στο φως ανθρώπινες ασχολίες, πριν από 22.000 χρόνια, τόσο στην Άνω Παλαιολιθική, όσο και στην Εποχή του Χαλκού.
Νέα επιστημονική εργασία σκοπεύει στην παρουσίαση της Σπηλιάς της Λέα, για πρώτη φορά, εστιάζοντας σε προκαταρκτικές πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες σχηματισμού της θέσεως, τα χαρακτηριστικά της στρωματογραφικής διαδοχής και την δημιουργία σχετικών και απόλυτων χρονολογιών, σύμφωνα με τα αρχικά αποτελέσματα ενός ολοκληρωμένου προγράμματος χρονολόγησης με ραδιοάνθρακα AMS. Κεντρικό στοιχείο αυτής της έρευνας είναι επίσης η ανάλυση της κεραμικής και των λιθινων αντικειμένων, καθώς και η ταφονομική και ταξινομική αξιολόγηση των λειψάνων μακροθηλαστικών.
Η μελέτη της λιθοτεχνίας από την παλαιολιθική αποθέση ανέδειξε την παραγωγή λεπίδων και αιχμών με «ώμους», σε υψηλής ποιότητος πυριτόλιθο, οι οποίες τυπολογικά και τεχνολογικά υποδεικνύουν μια προηγμένη φάση της Πρώιμης Επιγραβετιανής Περιόδου. Αυτή η απόδοση επιβεβαιώνεται από την χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα μεταξύ 21.821 – 18.281 χρόνων πριν από σήμερα, ευθυγραμμιζόμενη με το χρονοδιάγραμμα για την Πρώιμη Επιγραβετιανή Περιοδο στην Ιταλία. Κατά την παλαιολιθική κατοίκηση, η συσσώρευση μεγάλων θηλαστικών αποκάλυψε μια αφθονία ιπποειδών και μεγάλων βοοειδών, μαζί με αρκετά λείψανα σαρκοφάγων, λεπορίδων (είδος κουνελιού), χελωνών και πτηνών. Η ταφονομική ανάλυση ανέδειξε την εμφάνιση σημαδιών σφαγής, αλλά και κάποια δραστηριότητα σαρκοφάγων.
ΠΗΓΗ: G. Marciani, κ.ά. «Grotta della Lea, a new Early Epigravettian site in southern Italy (Uluzzo Bay)», Journal of Archaeological Science: Reports, Volume 63, Μάιος 2025, 105064. Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.5.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Naretòn > λατινικά: Neritum / Neretum > νυν ιταλικά: Nardò / Ναρντό / Ναρδώ. Σχετικό και το όρος Νήριτος της Ιθάκης. Ο Νήριτος ήταν Ιθακήσιος, υιός του Πτερελάου και αδελφός του Ίθακου και του Πολύκτορος, δημιουργός κτιστής βρύσης[*], κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού, από την οποία υδρεύονταν οι κάτοικοι της Ιθάκης! – Ομ. «Οδύσσεια», ρ, 207.
αρχαια εργαλεια 22.000 χρονων σπηλια Μεγαλη Ελλαδα Ιθακη, Κρητη εργαλειο 20.000 χρονια πριν σπηλαιο αρχαιο ελληνικο Νερετον δημος πολη επαρχια Λυκειο Λετσε Απουλια Μεγαλης Ελλαδος / Κατω Ιταλια ακτη Ιωνιο ιονιο Πελαγος Σαλεντο, Σαλεντιανη Ελλαδα, κολπος Ταραντα, Ταραντας 40ος παραλληλος ονομα ετυμολογια ελληνικη ριζα νερ- νερο πιδακας νερου στοιχειο απεικονιση εμβλημα εστεμμενος κρητικος ταυρος ποδι Tauro non bovi βους βοδι καταγωγη μινωιτες Κρητες ιδρυση Μεσσαπιοι Κρητες, 11ος αιωνας πΧ αρχαιος χαρτης Σολετο Ρωμαιοι 3ος 269 σπηλαια Ουλουτσι τοιχογραφια αρχαιολογια ευρημα 50.000 πρωτη εκδηλωση εικαστικων τεχνων Ευρωπη, μεση ανωτερη παλαιολιθικη εποχη περιοδος Λεα, 1970, ερευνα συστηματικη ανεγγιχτο περιβαλλον, ιδανικο μεθοδολογια ανασκαφη ανεξερευνητο παλαιολιθικες θεσεις, Καβαλο αλογου Ριπαρο ντι Ουλουτσο C, ασχολια 22.000 ανω Χαλκου πρωτη φορα στρωματογραφια χρονολογηση ραδιοανθρακας AMS κεραμικη λιθινα αντικειμενα ταφονομικη ταξινομικη λειψανα μακροθηλαστικα λιθοτεχνια αποθεση παραγωγη λεπιδα αιχμη με ωμο υψηλη ποιοτητα πυριτολιθος, Πρωιμη Επιγραβετιανη ραδιενεργος ανθρακας 21.821 – 18.281 γραβετια κατοικηση, μεγαλο θηλαστικο ιπποειδη ιππος αλογο μεγαλα βοοειδη σαρκοφαγο λεποριδες κουνελι χελωνα πτηνο ταφονομια σημαδι σφαγη σαρκοφαγα νερετον Nareton > λατινικα νεριτουμ Neritum / νερετουμ Neretum ιταλικα Nardo / Ναρντω / Ναρδω ορος Νηριτος Ιθακης Ιθακησιος, Πτερελαος ιθακος Πολυκτορας, Πολυκτωρ δημιουργος κτιστη βρυση, κρηνη πρωτευουσα νησι υδρευση κατοικοι Ομηρου Οδυσσεια
