Του Γιώργου Λεκάκη
Το ορυκτό κάλλαϊς (βλ. Πλίνιος, N.H. > λατινικά callaina > kallait > αργότερα γνωστό ως τυρκουάζ – στην Χερσόνησο του Σινά βρίσκεται σε ψαμμίτες του κατώτερου ανθρακοφόρου κύκλου, οι οποίοι επικαλύπτονται από ροές βασάλτη και ασβεστόλιθο του ανώτερου ανθρακοφόρου κύκλου. Χρησιμοποιείται στην Αίγυπτο τουλάχιστον από την Πρώτη Δυναστεία (3000 π.Χ.). Εξορυσσόταν στην Χερσόνησο του Σινά γι’ αυτό και από αρχαιοτάτων χρόνων είναι σημαντική για τους Αιγυπτίους. Η ΝΔ. ακτή του Σινά ήταν γνωστή και ως η “Χώρα του Τυρκουάζ” από τους ιθαγενείς Μονίτου. Υπάρχουν 6 ορυχεία στην Χερσόνησο, όλα στην νοτιοδυτική ακτή, έκτασης 650 τ.χλμ. Τα δύο πιο σημαντικά από αυτά τα ορυχεία, από ιστορική άποψη, είναι το Σεραμπίτ ελ-Καντίμ και το Γουάντι Μαγκάρε – ίσως τα αρχαιότερα γνωστά ορυχεία. Το πρώτο ορυχείο ευρίσκεται περίπου 4 χλμ. από έναν αρχαίο ναό αφιερωμένο στην θεά Αθωρ. Τα κοιτάσματα εκμεταλλεύονταν και οι Βεδουίνοι. Το χρώμα του ορυκτού του Σινά είναι συνήθως πιο πράσινο, από αυτό του ιρανικού. Αλλά θεωρείται αρκετά πιο ανθεκτικό. Συχνάκις αναφέρεται ως «αιγυπτιακό τυρκουάζ». Είναι συνήθως πιο ημιδιαφανές και η επιφανειακή του δομή είναι γεμάτη με σκούρους μπλε δίσκους, που δεν παρατηρούνται σε αυτό το υλικό από άλλες τοποθεσίες.
Μια αιγυπτιακή αρχαιολογική αποστολή, στην τοποθεσία Wadi Al-Nasb επίσης στην νότια Χερσόνησο του Σινά απεκάλυψε ένα σημαντικό αρχαίο κέντρο μεταλλουργίας (παραπάνω φωτ.).
Σε όλην την αιγυπτιακή ιστορία, η περιοχή ήταν γνωστή ως βασική πηγή χαλκού και του ορυκτού καλλαϊνού. Αλλά η νέα αρχαιολογική εργασία αποκάλυψε εγκαταστάσεις που υποδηλώνουν ότι, στην περιοχή γινόταν επίσης τήξη και επεξεργασία μεταλλεύματος χαλκού σε μεγάλη κλίμακα. Τα εργαστήρια, τα πλινθώματα χαλκού, διαφορετικών σχημάτων και μεγεθών, και οι σωλήνες τήξης, που αποκαλύφθηκαν παρέχουν σαφείς ενδείξεις ενός προηγμένου και καλά οργανωμένου συστήματος τήξης και χύτευσης χαλκού, πριν από την μεταφορά του στην κοιλάδα του Νείλου, για χρήση του στην χειροτεχνία, στα στρατιωτικά εργαλεία και την διοίκηση.
Η ομάδα ανακάλυψε δεκάδες χάλκινα πλινθώματα, χωνευτήρια, κεφαλές σωλήνων και τα θεμέλια ενός μεγάλου εργαστηρίου με φούρνους τήξης. Ενώ τα στοιχεία δείχνουν ότι η τοποθεσία ήταν ενεργή από το Παλαιό Βασίλειο έως την Ύστερη Περίοδο, κατά την διάρκεια του Νέου Βασιλείου, μεταξύ του 16ου και του 11ου αιώνα π.Χ., εξελίχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα εξόρυξης στην Αίγυπτο.
ΠΗΓΗ: «Ancient copper smelting workshop unearthed in South Sinai», Ahram, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 14.9.2025.
αρχαιο Σινα πηγη χαλκου καλλαινου αρχαια τηξη επεξεργασια μεταλλευματος χαλκος Λεκακης Serabit el-Khadim Wadi Maghareh, ορυκτο καλλαις Πλινιος, λατινικα καλλαινα callaina καλλαι kallait ετυμολογια τυρκουαζ μεταλλευμα αιγυπτιακο αρχαιολογια γοαντι αλ νασμπ Wadi Al Nasb νοτια Χερσονησος αρχαιο κεντρο μεταλλουργιας αιγυπτιακη ιστορια, πηγες τιρκουαζ εγκατασταση εργαστηριο πλινθωμα σχημα μεγεθος σωληνα τηξης προηγμενο καλα οργανωμενο συστημα χυτευση μεταφορα κοιλαδα του Νειλου ποταμος νειλος χειροτεχνια, στρατιωτικα εργαλεια διοικηση ανακαλυψη χαλκινο πλινθωματα, χωνευτηρια, κεφαλη θεμελια φουρνος Παλαιο Βασιλειο υστερη Περιοδος, Νεο 16ος 11ος αιωνα πΧ εξορυξη ψαμμιτης κατωτερος ανθρακοφορος κυκλος ροη βασαλτης ασβεστολιθος ανωτερος Πρωτη Δυναστεια 4η χιλιετια 3000 5.000 χρονια πριν χρονων Χωρα του Τυρκουαζ ιθαγενεις Μονιτου monitu ορυχεια νοτιοδυτικη ορυχειο Σεραμπιτ ελ Καντιμ γουαντι Μαγκαρε αρχαιοτερο αρχαιος ναος θεα Αθωρ κοιτασμα εκμεταλλευση Βεδουινοι χρωμα πρασινο, ιραν ιρανικο ανθεκτικο αιγυπτιακο τυρκουαζ ημιδιαφανες σκουρο μπλε δισκος
