Του Γιώργου Λεκάκη
Από μια επιγραφή του 500 – 480 π.Χ., που βρέθηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών, δυστυχώς, μόνο τα πρώτα τέσσερα γράμματα του ονόματος του αναθέτη σώζονται: Ὀφσι[άδης][1] > Οψιάδης[2]) – γεγονός που καθιστά την επιγραφή αυτή μετρική και αποτελείται από ένα εξάμετρο.
Ὄφσι[ος[3] κιθ]αροιδὸς Ἀθ[ενίαι μ’ ἀ]νέθ[εκεν].
Τέσσερα θραύσματα αυτής της επιγραφής σώζονται από την βάση ενός μαρμάρινου αγάλματος. Ίσως αυτά τα θραύσματα προέρχονταν από το ίδιο μνημείο με θραύσματα μιας υπογραφής του γλύπτη Κάλλωνος από την Αίγινα[4], η οποία σκαλίστηκε από το ίδιο χέρι.
Εάν η αποκατάσταση του ονόματος Οψιάδης είναι σωστή, μπορεί επίσης να ταυτίζεται με τον αναθέτη μιας βάσης κιονοστοιχίας και ενός αγάλματος των γλύπτων Ένδοιου[5] και Φιλέργου[6] και μιας βάσης κιονοστοιχίας από τον ναό της Αρτέμιδος Βραυρωνίας, που προσφέρθηκε από κοινού με κάποιον Εόρτιο[7].
Ο Εόρτιος μπορεί επίσης να ήταν κιθαρωδός[8], λόγω του ονόματός του (Εόρτιος > εορτη, γιορτή, πανηγύρι[9]), και εάν ναι, οι «πρώτοι καρποί» (απαρχαί) που αναφέρονται σε αυτήν την επιγραφή θα μπορούσαν να προέρχονται από βραβεία σε αρχαίους μουσικούς αγώνες. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης «Μουσικής Μύησις».
ΠΗΓΗ: Raubitschek «Dedications». IG.I3.754. Βρετανική Σχολή Αθηνών. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.8.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Το όνομα Οφσιάδης δεν απαντάται σε επιγραφές.
[2] Το όνομα Οψιάδης απαντάται σε άλλες 5 επιγραφές της Αττικής, σε μία μάλιστα ως «[Ὀ]ψ̣ιάδ̣ης Ὀψιάδου ἐξ Οἴου» (SEG 26:296 Attica). Η Οιός ήταν αρχαία πόλη της Κρήτης.
[3] Το όνομα Όφσιος απαντάται και σε άλλες 7 επιγραφές, όλες εξ Αττικής:
- IG I³ 848: [․c.6․․]ας̣ κ̣αὶ [Ὄ]φσιο[ς] ἀ[ν]εθέτεν [τε͂ι Ἀθ]εναίαι ἀπαρχὲν Ὄαθεν.
- IG I³ 1229: Ὄφσιος⋮ ℎε͂ς ἀλόχο⋮ Ἀφσυνθίε ℎΕΔΕ θυγατρὸς⋮ / Οἰνάνθες⋮ θε͂κεν μνε͂μα.
- Raubitschek, DAA 160: [Ἀριστ]έ̣ας καὶ [Ὄ]φσιο[ς] ἀνεθέτεν [τε͂ι Ἀθ]εναίαι ἀπαρχὲν Ὄαθεν.
- SEG 24:60 Attica – IG I(2) 492 [DAA 7], 2 (Stavropoullos, Daux): Ὄφσ[ιος∶] Ὀφσ[ιάδες] – Raubitschek
- SEG 24:61, IG I(2) 501+616 [DAA 86], 1 (Daux): Ὄφσι[ος]
- SEG 25:59: Ὄφσιος⋮ ℎε͂ς ἀλόχο⋮ Ἀφσυνθίε ℎὲ δὲ θυγατρὸς⋮ (retr.)
Ο Όψιος απαντάται σε άλλες 5 επιγραφές της Αττικής (στην μία μάλιστα ως Αχαρνεύς) και 2 της Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας (I.Napoli I 6 Italy, incl. Magna Graecia και IGUR IV 1659 Italy, incl. Magna Graecia).
- ὄψιος (οψία, όψιον, ὀψὲ) = ὁ συμβαίνων ἢ γινόμενος εἰς περασμένην ὥραν, ἀργά, ὄψιμος, ὀψίᾳ ἐν νυκτὶ – βλ. Πινδ. Ι.4.59 (3.53). Άρα ίσως μουσικός κατάλληλος για να παίζει μουσική νωρίς το πρωί, τις λεγόμενες “μικρές ώρες”.
- ὀψία (ιων. οψίη – ἐξυπ. ὥρα), η: τὸ πρὸς τὴν ἑσπέραν μέρος τῆς ἡμέρας, ἑσπέρα, δείλη, δείλι – βλ. Ἡρόδ. 7.167. Θουκ. 8.26. Δημ. 1301. Άρα ίσως μουσικός κατάλληλος για να παίζει ειδικώς τα δειλινά. Είναι χαρακτηριστικό πως ένα από τα πιο πετυχημένα κέντρα διασκέδασης των Αθηνών, ελέγετο “Δειλινά”! Ίσως οι παραπάνω μουσικοί να είναι οι “οφσιάδες” των επιγραφών!
[4] Ο αγαλματοποιός Κάλλων ο Αιγινήτης είχε δασκάλους τον Αγγελίωνα και τον Τεκταίο, επίσης γλύπτες (6ος αιώνα π.Χ.). Είναι γνωστοί ε[ειδή φιλοτέχνησαν ένα μεγάλο (ύψους 4 – 5 μ.) άγαλμα του θεού Απόλλωνος, στον ναό του στην Δήλο, από ξύλο με επένδυση χρυσού ελάσματος («σφυρήλατον»)! Με την σειρά τους ήταν μαθητές των αδελφών γλυπτών Δίποινου και Σκύλλη, από την Κρήτη της «Σχολής των Δαιδαλιδών». – Βλ. Παυσανίας («Κορινθιακά», 2.32.5)[*]. IG I3 753.
[*] «μαθητὴς δὲ ὁ Κάλλων ἦν Τεκταίου καὶ Ἀγγελίωνος, οἳ Δηλίοις ἐποίησαν τὸ ἄγαλμα τοῦ Ἀπόλλωνος: ὁ δὲ Ἀγγελίων καὶ Τεκταῖος παρὰ Διποίνῳ καὶ Σκύλλιδι ἐδιδάχθησαν».
[5] Σπουδαίος αρχαίος Αθηναίος γλύπτης. Το άγαλμα της θεάς Αθηνάς Αλέας στην Τεγέα Αρκαδίας ήταν δημιούργημα του Ενδοίου. Φιλοτεχνημένο από ελεφαντόδοντο. Εκλάπη και «μεταφέρθηκε» από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αύγουστο στην Ρώμη ίνα στολίσει το μουσείο του! Δικό του δημιούργημα και η ζωφόρος του Θησαυρού των Σιφνίων (525 π.Χ.) στους Δελφούς. – βλ. Παυσανίας (8.45. § 4,4 § 1 και 2,47.1).
«Ἔνδοιος∶ ἐπο[ίεσεν]. Ὀφσ[ιάδες ∶] ἀνέθεκεν ∶ ℎο Ἀ[…– τόδ’ ἄγαλμα]. – βλ. Raubitschek, DAA 7 Attica.
[6] «Ὀφσ[ιάδες ∶] ἀνέθεκεν ∶ ℎο Ἀ— — — Φίλεργ̣[ος] ἐποίεσεν. – βλ. IG I3 763 αττική.
[7] «Ἑόρτιος καὶ Ὀφσιάδες ἀνεθέτεν ἀπαρχὲν τἀθενάαι» – βλ. IG I3 740, αττική.
[8] Σχετικά με αφιερώσεις κιθαρωδών (λυράρηδων), βλ. IG I3 666. και IG I3 546.
[9] Και σήμερα απαντάται ανάμεσα στους Έλληνες το επίθετο Πανηγύρης, Πανηγυρόπουλος, κλπ.
αγνωστοι αρχαιοι ελληνες μουσικοι Οφσιαδης Εορτιος αρχαια Αιγινα, Δηλος, Κρητη, Σιφνος, Αχαρνες, Ακροπολη Αθηνων ονομα αναθετης επιγραφη 6ος 5ος αιωνας πχ 500 – 480 ακροπολις Αθηνας Οψιαδης μετρικη εξαμετρο οφσιος κιθαροιδος αθενιαι ανεθεκεν κιθαρα θραυσμα βαση μαρμαρινο αγαλμα μνημειο υπογραφη αρχαιος γλυπτης Καλλων Καλλωνας κιονοστοιχια γλυπτες ενδοις Φιλεργος ναος Αρτεμιδος Αρτεμιδας θεα Αρτεμη Αρτεμις Βραυρωνια Βραυρων Βραυρωνα αττικης αττικη κιθαρωδος εορτη, γιορτη, πανηγυρι πρωτοι καρποι απαρχαι απαρχες βραβειο μουσικοι αγωνες μουσικη μουσικος επιγραφες Αττικης, Οιος Κρητης ανεθετεν αθεναιαι απαρχεν οαθεν αλοχο αφσυνθιε ℎΕΔΕ θυγατρος οινανθες θεκεν μνεμα μνημα αριστεας οφσιαδες Αχαρνευς Αχαρναι μενιδι Μεγαλη Ελλαδα Κατω Ιταλια ναπολι νεαπολη καμπανιας καμπανια αγαλματοποιος Αιγινητης δασκαλος Αγγελιωνας Αγγελιων Τεκταιος, μεγαλο τεραστιο γιγαντιαιο αγαλμα του θεου Απολλωνος, Απολλωνα Απολλωνας θεος Απολλων ναος ξυλο επενδυση χρυσο ελασμα σφυρηλατον σφυρηλατο μαθητης αδελφοι αδελφια γλυπτες Διποινος Σκυλλης, Σχολη των Δαιδαλιδων Παυσανιας Κορινθιακα Δαιδαλιδες Δαιδαλος Δαιδαλου Δηλιοις εποιησαν σπουδαιος αρχαιος Αθηναιος γλυπτης θεα Αθηνα Αλεα Τεγεα αρκαδιας αρκαδια δημιουργημα εργο τεχνης ελεφαντοδοντο κλοπη αρχαιοκαπηλια μεταφορα Ρωμαιος αυτοκρατορας Αυγουστος Ρωμη μουσειο ζωφορος Θησαυρος Σιφνιων σιφνιοι Δελφοι εποιεσεν αφσιαδαι αφιερωση κιθαρωδοι λυρα λυραρηδες επιθετο Πανηγυρης, Πανηγυροπουλος οψιος οψια, οψιον, οψε συμβαινων γινομενος περασμενη ωρα αργα, οψιμος, νυκτα Πινδαρος πρωι μικρες ωρες οψια ιωνικα οψιη εσπερα ημερα μερα δειλη, δειλι ηροδοτος Θουκιδιδης δειλινο κεντρο διασκεδασης μπουζουκια μαγαζι Δειλινα διασκεδαση
