ΚΑΝΟΝΕΣ της ΚΑΔΜΗΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ, της ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Γραμμική Γραφή Α ήταν σε γενικευμένη χρήση από τους μινωίτες (= Κρήτες Έλληνες της μινωικής εποχής). Από αυτήν υπάρχουν σήμερα περί τα 1.420 ευρήματα, εκ των οποίων όμως ολόκληρες λέξεις περιέχουν μόνο τα 150.

Η Γραμμική Γραφή Β (14^ος π.Χ. αι.) αποκρυπτογραφήθηκε το 1953.

Αυτή έδωσε την θέση της στην γραμματική και την γραφή του Κάδμου και των Δωριέων (13^ος π.Χ. αι.). Ο Ηρόδοτος είναι σαφής: «Είδον και αυτός Καδμήια γράμματα εν τω ιρώ του Απόλλωνος του Ισμηνίου εν Θήβησι τήσι Βοιωτών, επί τρίποσι τισί εγκεκολαμμένα, τα πολλά όμοια εόντα τοίσι Ιωνικοίσι. Ο μεν δη εις των τριπόδων επίγραμμα έχει “Αμφιτρύων μ’ ανέθηκ’ ενάρων από Τηλεβοάων” Ταύτα ηλικίην είη αν κατά Λάιον τον Λαβδάκου του Πολυδώρου του Κάδμου» («Ιστορίες», Ε, 59). τα είδε κι ο ίδιος, λοιπόν, ο Ηρόδοτος τα γράμματα του Κάδμου. Την εκστρατεία του Αμφιτρύωνα εναντίον των Τηλεβοέων επιβεβαιώνει και ο Απολλόδωρος («Βιβλιοθήκη», β. Β, IV 6,7). Λέει ο καθηγητής Απ. Αρβανιτόπουλος: «Η γουν Κάδμου γραμματική επί τε των Τρωικών ησκείτο ως Δίκτυς εν ταις Εφημερίσι φησί, και μέχρι των Ευκλείδου του μετά ταύτα άρξαντος διέμεινε χρόνων» («Επιγραφική», τ. 1, έκδ. 1937). Και συνεχίζει στο σύγγραμμά του προς τους φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών: «Παρεδέχοντο δε οι αρχαίοι συγγραφείς συνεχή και αδιάπτωτον την χρήσιν του προευκλειδείου ελληνικού αλφαβήτου εν γένει επί 9 σχεδόν αιώνας, ήτοι από του 1300 π.Χ. περίπου, μέχρι του 403 π.Χ. ωνόμαζον δε το πανελλήνιον τούτο αλφάβητον “Κάδμου γραμματικήν”».

Υπάρχουν εκατοντάδες λέξεις, οι οποίες είναι αναλλοίωτες, από την εποχή της Γραμμικής γραφής Β΄ έως σήμερα. Ενδεικτικώς:

• αγορά < akoro > akorodamo (σύνθετη λέξη) < δημοτική αγορά, ο λαοσυνάκτης > αγοραία < akoraja.
• Αιγεύς, Αιγεας, Αιγαιο < aikeu (διφθογγος ευ!)
• Αθήνα / Αθηνά < atana > δωρικά Αθάνα
• αλεκτρύων (= κόκκορας) < akuturuwo και arekaturuwo = ΑλκτρυFο.
• άνακτι (τω) = wanakete (δοτικη πτωση).
• άνεμος < anemo – η ασιγμη καταληξη -ο έγινε -ος.
• γανα > γυνη < wana > woman (αγγλ.), χινα (Χαβαη Ειρηνικού), όνα (γιαπωνεζικα)
• Διόνυσος < diwonuso
• έρημος < eremo.
• ζωή < zowa = ζωά (δωρ.).
• θείο < teojo
• καίσαρ < qasireu = βασιλεύς, κλπ.
• κούρος < kowo > κόρFος
• κριθή < kirita.
• Κυδωνία < Κudonija.
• Λακεδαιμονιος < rakedaminijo,
• Λητώ < Rato > Λατώ (κρητ. δωρ.).
• μινθη, μέντα < mita
• ξύλο < kusuro[1]
• Όδρυς / Όθρυς (αρχαία πόλη της Κρήτης) < oduruwo / uduruwo > ΟδρυFo.
• Ορέστης < Oreta.
• πότνια < potinija
• ράπτης < rapte – η κατάληξη -ε έγινε -ης
• σύκο < suza > σούκο (Κεφαλονιά)
• σφάγανα = μαχαίρια (> σφάζω) < pakana.
• τέμενος < temeno.
• τοξοτης < tokosota (κλητική!),
• τρι (αριθμητικό), τρια < tiri.
• τρίπους, τρίποδας < tiripo.
• Τρωας < torowo – εδώ βλέπουμε την παναρχαια ελληνικη κατάληξη -owo, -οβο [ow = ω], την οποία πολλοί σε τοπωνύμια την θεωρούν… σλαβική!

• υιός, γιος (< ujo),
• Φαιστός < paito,
• φοινίκιο (κόκκινο, πορφυρούν) > ponikijo (γραμμικη Β, μυκηναϊκή),
• χρυσό < kuruso, κ.ά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Το παραδοσιακό γαμήλιο κανίσκι της Κρήτης βρέθηκε σε Γραμμική Β γραφή σε ανασκαφή στα Χανιά – του Μ. Τσικριτσή.

ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΔΜΗΙΑΣ / ΚΑΔΜΕΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ

• Το τελικό σύμφωνο (v, s, p) παραλείπεται. Ο Όμηρος έχει πολλά άσιγμα. Τα είχε η πελασγική, τα διατηρούν ακόμη οι βορειοηπειρώτες Έλληνες. Ακόμα και σήμερα. Λέμε: Πέλαγος, αλλά και πέλαγο… Τραγουδά ο Μ. Χατζιδακις: «Το πέλαγο είναι βαθύ»… Λέμε δάσος, αλλά και δάσο… Τραγουδά ο ποιητής:

Έπεφτε βαθειά σιωπή στο παλιό μας δάσο,

τρέξε να σε πιάσω, μου ’χες πρωτοπεί… (Λευτ. Παπαδοπουλος)

• Όταν ένα φωνήεν είναι πριν από ένα σύμφωνο και το ίδιο φωνήεν είναι και μετά από αυτό τότε δεν προφέρεται την πρώτη φορά. Π. χ. tiri = τρι (αριθμητικό), kuruso = χρυσό(ς), kusuro[1] = ξύλο, potinija = πότνια, kirita = κριθά(ν) = κριθή(ν), tokosota (= «τοξότα» κλητική!), torowo = τρώας κλπ. (Ακόμα και σήμερα λέμε εφέτος, αλλά και φέτος).
• Το Δ αντιστοιχεί στο σύμβολο D, το οποίο διαβάζεται ντ. (Ακόμα και σήμερα λέμε ένδυμα και ενδύομαι, αλλά και ντύμα και ντύνομαι, κλπ. Το ίδιο ισχύει και στους Άγγλους: Η δική μας δίαιτα έγινε diet, κλπ.).
• Το Δ τίθεται στο Γ. Λ.χ. Da > δα > γα = γη. Δήμητρα < Γη + μήτηρ, μήτρα.
• Το μακρό ε τίθεται ως α – ενώ στην ιωνική ως η.
• Το Η (αρχικό δασύ πνεύμα) συνήθως δεν γραφόταν. Π.χ. amo > άρμο = άρμα.
• To Θ τίθεται όπου παλαιά το ΤΗ / Τ. Λ.χ. η προευκλείδια ΑΤΗΕΝΑ μετευκλείδια έγινε ΑΘΗΝΑ. (Ακόμα και σήμερα οι Αγγλοι για να προφέρουν το Θ το σχηματίζουν με το ΤΗ. Λ.χ. birthday, both, κλπ.). Πολλές φορές μπαίνει και στην θέση του Τ. Π.χ. θίθημι > τίθημι. (Ακόμα και σήμερα λέμε θέτω, αλλά και τίθεμαι, κλπ.)
• Τα Κ, Γ, Χ εναλλάσσονται. (Ακόμα και σήμερα λέμε κτίζω και χτίζω, νύκτα και νύχτα, χαρακτήρας και χαραχτήρας, κλπ.). Ετσι το aikeu > Αιγεύς,  Αιγεας, Αιγαιο, κλπ.

Στην Γραμμικη Β γραφη qasireu = βασιλεύς > καίσαρ, καιζερ, τσάρος, σαρος, σεριφης, κλπ. (q > β, r > λ). Αλλά και pasireu > πασας, Πασαρων, κ.ά.

Καταληξη -eu > -ευς. Εδώ ξαναβλέπουμε τον δίφθογγο ευ.

• Το γράμμα q έγινε κ ή β ή π (βλ. παραπάνω λεζάντα).
• Τα Τ, Δ, Θ εναλλάσσονται. Λ.χ. teojo = θείο, atana > Αθάνα > Athena > Αθήνη, Αθένα, Αθήνα. Ακόμα: kirita = κριθά(ν) = κριθή(ν).
• Πριν από το Τ πολλές φορές για ευφωνικούς κυρίως λόγους προστίθετο το Σ. Π.χ. Oreta > Ορέστα(ς) = Ορέστης, paito > Φαιστό(ς), θάλαττα > θάλασσα, κλπ. (Και σήμερα λέμε δαμάτωρ και δαμαστής, κλπ.).
• Τα Π, Β, Φ εναλλάσσονται. Λ.χ. Paito = Φαιστό(ς). (Ακόμα και σήμερα. Λέμε: πταίω – φταίω, Πλέμπα, αλλά και φλέβα, κλπ.).

akorodamo < αγορά + δάμος / δήμος = αγορόδαμος, λαοσυνάκτης.

• Το R τίθεται στην θέση του L και αντιστρόφως. Λ.χ. Rato = Λατώ (η θεά Λητώ). (Ακόμα και σήμερα. Λέμε: Αδερφός, αλλά και αδελφός, αρμυρός και αλμυρός, κλπ.). Το ρ αντί για το λ είναι και μια από τις αντικαταστάσεις που κάνει ασυναίσθητα ο άνθρωπος ως μωρό: Τώλα (αντί για τώρα), κυλία (αντί για κυρία) κλπ. Κάτι που διατήρησε η προφορά των Ηλείων.

wanakete = (τω) άνακτι > στον άνακτα. Εδώ βρίσκουμε και την δοτική πτώση. Επειδή wana = γυνή, εξάγουμε το συμπέρασμα ότι οι πρώτες αυτές κοινωνίες είχαν γυναίκα για πολιτικό ηγέτη και το κοινωνικό σύστημα ήταν μητριαρχικό.

• Το W γίνεται Φ ή Β και αργότερα μεταγράφεται σε F, το οποίο με την σειρά αργότερα απαλείφθηκε κι έμεινε μόνον ως αριθμητικό. Αν πριν το W υπάρχει το φωνήεν o μικρό, τότε το W παραλείπεται και το ο μικρό γίνεται ου ή/και ω μέγα. Λ.χ. kowo > κόρFο(ς) > κούρος, zowa = ζωά > ζωή. Οι Άγγλοι διαβάζουν το w ως ου (π.χ. Walter = Ουόλτερ, κλπ.). Αντίθετα οι Γερμανοί ως β (π.χ. Walter = Βάλτερ, κλπ.).

rakedaminijo / rakeminijo = Λακεδαιμονιος. Εδώ βρίσκουμε και το δεύτερο συνθετικό minijo = μινίας, μινύας > μινύες, οι ικανοί μεταλλεργατες, ορυκτες (> αγγλ. mine, mina = ορυχείο).

Από τα παραπάνω εξάγεται εύκολα το συμπέρασμα ότι η αγγλική (και η γερμανική και η γαλλική) λειτουργεί με αυτούς τους πανάρχαιους ελληνικούς γραμματικούς κανόνες και νόμους, που ελάχιστα εξέλιξε στους αιώνες που πέρασαν. Τούτο μας οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα, όπως ότι οι Ελληνες ταξίδεψαν και έφτασαν στις αγγλικές νήσους, στις οποίες και δίδαξαν τα γράμματα και τη γραφή από την εποχή της Γραμμικής Β’, τουλάχιστον…

ΤΡΟΠΕΣ (ενδεικτικά παραδείγματα)

• Τροπή του α σε ω:

πατρίδα > πατρίδω (Κύπρου).

• Τροπή του β σε φ:

κόττυβος > κότσυφος, κοτσυφι.

• Τροπή του γ σε θ:

Πελαγούσα > Πελαθούσα (κύπρος).

• Τροπή του γ σε κ:

γάτα > κάττα (κυπριακά, κρητικά) > αγγλ. cat

• Τροπή του δ σε ζ:

Δεν θέλω > ζε σέλω (οι Ηλείοι μιλούσαν όπως τα μωρά παιδιά).

• Τροπή του δ σε θ:

oduruwo / uduruwo > Όθρυς. 

• Τροπή του δ / th σε θκ / thk:

Παιδιά > παιθκιά και Μυλούδια > Μυλούθκια (Κύπρου).

• Τροπή του δ σε θ:

Κάλυδνος > Κάλυμνος

• Τροπή του δ σε θρ:

κλεις, κλειδι > κλείθρο.

• Τροπή του ε σε α:

Εγγόνι > αγγόνι (Κύπρου).

• Τροπή του ε σε η:

eremo > έρημος.

• Τροπή του ε σε ι:

εκκλησία > ικκλησία (Σάμου)

• Τροπή του ε σε ο:

Περπατώ > πορπατώ (Κάσου Δωδεκανήσων), κλπ.

ερμηνεύω / ερμηνεία > ορμηνεύω / ορμήνεια (Κεφαληνία, κ.α.).

• Τροπή του ζ σε δ:

ζω, ζώω > δώω (κρητ.).

• Τροπή του ζ σε κ:

Suza (μυκηναϊκή λέξις) > συκο (αττική).

• Τροπή του ζ σε ττ:

Αρμόζω > αρμόττω (αττική).

• Τροπή του η σε αι:

ημίθεος > αιμίθεος (αιολ.).

• Τροπή του θ σε β:

Θήβα > Φήβα (Ηπειρώτες).

• Τροπή του θ σε ζ:

πρήθω > πρήζω.

• Τροπή του θ σε ξ:

πρήθω > πρήζω > πρήξιμο.

• Τροπή του θ σε σ:

Ρυθμός > ρυσμός (ιωνική διάλεκτος).

Δεν θέλω > ζε σέλω (οι Ηλείοι μιλούσαν όπως τα μωρά παιδιά).

Αθηνά > Ασηνά (Καλασιανή).

• Τροπή του θ σε τ:

Θείος > τείος (φρύγες). θίθημι > τίθημι.

• Τροπή του θ σε φ:

Θήβα > Φήβα (Ηπειρώτες).

• Τροπή του ι σε α:

ίππος > άππαρος, αππάρα (κυπριακά).

• Τροπή του κ σε γ:

akoraja > αγοραία.

• Τροπή του κ σε λ:

akuturuwo / arekaturuwo / ΑλκτρυFο > αλεκτρύων.

• Τροπή του κ σε τζ:

Και > τζαι (Κύπρου).

• Τροπή του κ σε τσ (τσιτακισμός). Ο γνωστός τσιτακισμός των Κρητών. Απαντάται σε όποια μέρη οι Κρήτες είχαν μεγάλη επίδραση:

δοκάρι < δοτσί (Φαρασα Καππαδοκιας)

Θυαμης > Τσιαμης, Τσαμης κλπ. (Θεσπρωτια Ηπείρου)

• Τροπή του κ σε χ:

κοχλίας (σαλιγκάρι) > χοχλίας, χοχλιός (κρητικά).

• Τροπή του μ σε ρ:

Μήθυμνα > Ρέθυμνα (Κρήτες).

• Τροπή του ο σε ε:

Κρόμμυον, κρομμύδι (Σινασού Καππαδοκίας) > κρεμμύδι, κλπ.

• Τροπή του ο σε ου:

δήμαρχος > δήμαρχους (Σάμου)

• Τροπή του δασυνόμενου ο (< Fo, hο) σε ω:

Horus < Ωρος, όριο > ώρος [επιγρ. SIG685.59].

• Τροπή του δασυνόμενου ο (< Fo, hο) σε ου:

οριο > ούρος (ιωνικά – GDI5518 και 5493b25), Δημόκρ. 4, Ηρόδ. (5ος αι. πΧ), και Θήρα Κυκλάδων (IG12(3).436).

• Τροπή του π σε κ:

πώ > κώ (ιων.). οποίος > οκοίος (Ηράκλ.).

• Τροπή του π σε φ:

po–ni–ki–jo (γραμμικη Β, μυκηναϊκή) > φοινίκιο.

Αλλά και πυρ > φωτια, πταίω – φταίω, κλπ.

• Τροπή του πτ σε β:

νίπτω > νίβω, ανάπτω > ανάβω

• Τροπή του πτ σε ζ:

Νίπτω > νίζω (Ταραντίνοι Μεγάλης Ελλάδος).

• Τροπή του πτ σε σσ:

νίπτω > νίσσω (Αιολείς).

• Τροπή του πτ σε φ:

βάπτω, βαπτιζω, βάπτιση > βάφω, βαφτιζω, βάφτιση.

• Τροπή του ρ σε λ:

Αδερφός > αδελφός

Φεβρουάριος > Φλεβάρης

• Τροπή του σ σε ρ:

σίγα > ρίγα (Ησύχ.).

• Τροπή του σ σε τ:

Εσσία > εστία > τζέστιακ (καλασιανά) – τροπή της δασείας σε τζ.

Σύκο > τύκο (Βοιωτοί).

• Τροπή του τ σε θ:

kirita > κριθή.

atana > Αθήνα / Αθηνά, δωρικά Αθάνα

teojo > θείο.

Λαουτιέρης > λαουθιέρης (Αμοργός Κυκλάδων)

μάτια / μάθια (Κρήτη).

• Τροπή του τ σε σ:

Θάλαττα, Θάλασσα. Αττική, Ατσική (Λήμνου).

• Τροπή του ττ σε τσ:

κόττυβος > κότσυφος, κοτσυφι

• Τροπή του υ σε α:

Υψηλος / υψηλή > Αψηλός, αψηλή (λ.χ. Αψηλή Παναγιά Σινασού Καππαδοκίας).

• Τροπή του φ σε β:

Φίλιππος > Βίλιππος και Φέρροια (η φέρουσα ροή) > Βέρροια (Μακεδόνες).

Φορωνεύς > Βορωνεύς (Ηπειρώτες).

• Τροπή του φ σε π:

Φλέβα > πλέμπα.

• Τροπή του φ σε σ:

Φτιάχνω > σάχνω

• Τροπή του χ σε θ:

παχνί > παθνί (Σιάτιστα Κοζάνης Μακεδονίας).

• Τροπή του χ σε κ:

άρχισα > άρκισα (κυπριακά).

χοχλιάριον > κοχλιάριο (κουτάλι).

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Λεξικο παραδοσεων”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.1998.

[*] Και αυτό το λήμμα, όπως όλα του ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ανανεώνονται συνεχώς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Chadwick & Ventris “Minoan Linear A & Mycenaean Linear B”.
• Hooker J. T. «Εισαγωγή στην Γραμμική Β», εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Από αυτές τις συλλαβές οι λαϊκοί της εποχής, άφησαν τις λέξεις κόψουρο και κούτσουρο, ως συνώνυμες του τμήματος δένδρου ή ξύλου. Αλλά και καψούρα / καψούρης αυτός που καίγεται σαν κόψουρο από έρωτα! Ο λαϊκός μάγκας που μιλά αργκώ ή “δημοτικιά μαλλιαρή” και ο απαίδευτος λαός μας, που μιλά την δημοτική γλώσσα πολλές φορές μιλά πρωτοελληνικά, χωρίς να το ξέρει συνειδητά – και δυστυχώς χωρίς να το ξέρουμε κι εμείς!!!

αρχαιοι γραμματικοι ΚΑΝΟΝΕΣ καδμια καδμηια ΚΑΔΜΕΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β γραφη ετυμολογια Λεκακης καζιρευ qasireu βασιλευς καισαρ, καισαρας καιζερ, τσαρος, σαρος, σεριφης, γραμμα q β, r ρ λ καταληξη -eu > -ευς akorodamo < αγορα δαμος / δημος = αγοροδαμος, λαοσυνακτης wanakete τω ανακτι δοτικη πτωση ανακτας αναξ βανα γανα wana = γυνη, πρωτες ελληνικες κοινωνιες γυναικοκρατια γυναικα πολιτικος ηγετης μητριαρχια μητριαρχικο συστημα  Λακεδαιμονιος επιθημα minijo = μινιας, μινυας > μινυες, μεταλλεργατης, ορυκτης αγγλικα μινα mine, mina = ορυχειο λακεδαιμονα λακεδαιμων λακωνια λακωνες αρχαια μεταλλα ορυχεια Γραμμικη Γραφη Α χρηση μινωιτες ευρηματα, λεξεις 14^ος πΧ αιωνας αποκρυπτογραφηση 1953 20ος μχ Καδμου Δωριεις 13^ος Ηροδοτος Καδμηια γραμματα ιερο Απολλωνος Απολλωνα θεος απολλων Απολλωνας Ισμηνιος Ισμηνιο Ισμηνος Θηβων θηβα θηβαι αρχαιολογικο μουσειο βοιωτιας βοιωτια Βοιωτοι τριποδας εγκεκολαμμςνα, ομοια Ιωνικα ιωνικο αλφαβητο ιωνες ιωνια επιγραμμα Αμφιτρυων ανεθηκε εναρων Τηλεβοαων τηλεβοες Λαιος Λαβδακου Λαβδακος Πολυδωρος Καδμος Ιστορια γραμμα εκστρατεια Αμφιτρυωνας Απολλοδωρος Αρβανιτοπουλος Τρωικα τρωες τρωας τροια ασκηση δικτυς Εφημερις Ευκλειδης Επιγραφικη 1937 αυγγραμμα φοιτητες Φιλοσοφικη Σχολη Πανεπιστημιου Αθηνων αρχαιοι συγγραφεις συνεχης αδιαπτωτος χρησις προευκλειδιο προευκλειδειο ελληνικο αλφαβητο 1300 5ος 403 πανελληνιο λεξεις αναλλοιωτες, εποχη ανεμος ANEMO ραπτης ραφτης RAPTE ερημος EREMO τεμενος TEMENO Τρωας TOROWO τοροβο παναρχαια ελληνικη καταληξις -owo, -οβο [ow = ω], σλαβικο τοπωνυμιο σλαβικη σλαβοι υιος, γιος ujo τελικο σιγμα συμφωνο v, σ s, π p παραλειψη ομηρος ασιγμα πελασγικη, πελασγικα πελασγοι βορειοηπειρωτες αρχαιοι ελληνες πελαγος, πελαγο τραγουδι ποιητης Το πελαγο ειναι βαθυ Χατζιδακις δασος, δασο επεφτε βαθεια βαθια σιωπη Παπαδοπουλος φωνηεν συμφωνο φωνηεντα προφορα tiri τρι αριθμητικο τρια kuruso κουρουσο χρυσος, kusuro κουσουρο ξυλο, potinija ποτνια, kirita κριθαν κριθην κριθη κριθαρι TOKOSOTA τοκοσοτα τοξοτη κλητικη torowo τρωας εφετος, φετος Δ δελτα συμβολο D, ντ ενδυμα ενδυομαι, ντυμα ντυνομαι αγγλοι διαιτα γαμμα Γ. Da > δα > γα γαια γη θεα Δημητρα < Γη + μητηρ, μητρα μακρο μακρον ε ιωνικη αρχικο δασυ πνευμα δασεια αμο amo > αρμο αρμα Θ θητα  ΤΗ / Τ ταυ ΑΤΗΕΝΑ μετευκλειδια ΑΘΗΝΑ αγγλια θιθημι > τιθημι θετω, τιθεμαι, καπα Κ, χι Χ εναλλαγη κτιζω χτιζω, νυκτα νυχτα, νυξ χαρακτηρας χαραχτηρας, aikeu > Αιγευς αιγαιας συλλαβη λαικοι εποχη κοψουρο κουτσουρο, συνωνυμη τμημα δενδρου ξυλου καψουρα / καψουρης δενδρο ξυλο καψιμο ερωτα ερως λαικος μαγκας αργκω αργκο δημοτικια μαλλιαρη πρωτοελληνικα συνειδητα λαος λαικη δημοτικη γλωσσα ετυμολογια καψουρας / καψουρα διφθογγος διφθογγοι θεος διονυσος παθη τροπη συμφωνων φωνηεντων τροπες συμφωνα φωνηεντα συμφωνο φωνηεν ηρακλειτος