Του Γιώργου Λεκάκη
Οι λίθινες αιχμές όπλων, οι οποίες βρίσκονται περιστασιακώς σε θέσεις Νεάντερταλ της Μέσης Παλαιολιθικής, εποχής είναι μεγάλες και δεν διαφέρουν σε μέγεθος, σχήμα ή τύπο από εκείνες που χρησιμοποιούνταν σε άλλες δραστηριότητες (κρεωκοπία, συλλογή φυτών, κ.ά.).
Στο ίδιο σύνολο διαφόρων τύπων βλημάτων, μερικά από τα οποία είναι μικρολιθικά και σχεδιασμένα αποκλειστικά γι’ αυτόν τον σκοπό, έχει τεκμηριωθεί μόνο σε θέσεις των Σύγχρονων Ανθρώπων.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι αιχμές ελαφρών βλημάτων, οι οποίες ήταν βασικό στοιχείο στις λίθινες «βιομηχανίες» της Άνω Παλαιολιθικής εποχής, υπήρχαν στα στάδια διαμόρφωσής τους. Ωστόσο, παραμένουν στο περιθώριο στις συζητήσεις σχετικά με την μετάβαση από την Μέση στην Άνω Παλαιολιθική εποχή.
Νέα έρευνα παρουσιάζει αρχικά ευρήματα μιας αναζήτησης για αιχμές όπλων, στα αρχαιότερα στρώματα του βραχώδους καταφυγίου Obi-Rakhmat, στους δυτικούς πρόποδες των βουνών Tian Shan[2] – αρχαία ελληνικά Ασπίσια Όρη – στο ΒΑ. Ουζμπεκιστάν, που χρονολογούνται πριν από 80.000 χρόνια.
Η λίθινη βιομηχανία αυτού του τόπου αποτελεί μέρος της συνέχειας της Πρώιμης Μέσης Παλαιολιθικής εποχής της Λεβαντίνης, αλλά με αρκετά καινοτόμα χαρακτηριστικά. Αυτή η τοποθεσία, έχει αποδώσει σε διάστημα 10 μ. αποθέσεις Πλειστοκαινου, που καλύπτουν 40,000 χρόνια, μια λίθινη «βιομηχανία», που χαρακτηρίζεται:
- από την συστηματική παραγωγή λεπίδων[1]
- μαζί με μικρότερα κομμάτια από συγκλίνοντες ή κεντρομόλους πυρήνες Levallois, και
- ελάσματα λεπίδων από πυρήνες γλυφής και άλλους μικρούς πυρήνες.
Αναγνωρίζονται τρεις τύποι οπλισμού βληματων, σε μια επιλογή από 20:
- ρετουσαρισμένες αιχμές,
- ελάσματα λεπίδων και, πιο συγκεκριμένα,
- μη ρετουσαρισμένες τριγωνικές μικροαιχμές, που προηγουμένως είχαν περάσει απαρατήρητες λόγω της αποσπασματικής τους κατάστασης.
Σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές του σχεδιασμού κυνηγετικών όπλων, αυτές οι μικροαιχμές είναι πολύ στενές για να έχουν τοποθετηθεί σε οτιδήποτε άλλο, εκτός από βελόνες, που ομοιάζουν με βέλη. Μοιάζουν με τους οπλισμούς που περιγράφονται σε έναν πρωτοποριακό οικισμό από τον Homo Sapiens στην κοιλάδα του Ροδανού, στην Γαλλία, αλλά 25,000 χρόνια αργότερα…
ΠΗΓΗ: H. Plisson, κ.ά. «Arrow heads at Obi-Rakhmat (Uzbekistan) 80 ka ago?», https://doi.org/10.1371/journal.pone.0328390, Plos One, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.8.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] κανονικές, χοντρές, στενές από μονοπολικούς και διπολικούς υποπρισματικούς και στενής όψης πυρήνες, λεπτές και φαρδειές λεπίδες από πυρήνες τύπου Levallois με επίπεδη όψη.
[2] Η Τιεν Σαν, ή Τένγκρι Ταγκ ή Τενγκίρ-Του, είναι ένα μεγάλο σύστημα οροσειρών στην Κεντρική Ασία. Η υψηλότερη κορυφή είναι η Τζενγκίς Τσοκούσου (7.439 μ.) και βρίσκεται στο Κιργιστάν. Αλλά το χαμηλότερο σημείο της βρίσκεται στην κοιλότητα Τουρπάν, η οποία είναι 154 μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας! Τα όρη αναφέρονται και ως Xiongnu Qilian / Qílián [Xiongnu = ουρανός]. Σε απόδοση Ουράνια ή Παραδεισένια ή Βουνά των Θεών. Σε υψόμετρο 2.070 μ. ευρίσκεται η λίμνη Σαϊράμ!
Ίσως η πατρίδα των Yuezhi.
Διαθέτει σημαντικά δάση ερυθρελάτης Σρενκ (Picea schrenkiana) σε υψόμετρα άνω των 2.000 μ.! Οι χαμηλότερες πλαγιές έχουν μοναδικά φυσικά δάση από άγριες καρυδιες και μηλιες. Θεωρείται πατρίδα της τουλίπας. Το φυτό από εδώ μέσω του Δρόμου του Μεταξιού, έγινε σύμβολο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρόγονοι σημαντικών δένδρων ευδοκιμούσαν στην περιοχή, μεταξύ των οποίων: βερυκοκκια (Prunus armeniaca), αχλαδια (Pyrus spp.), ροδια (Punica granatum), συκια (Ficus), κερασια (Prunus avium), μουρια (Morus), κ.ά. Αλλά και το γλυκομηλο. Ο καρπός του πιθανότατα τότε θα έμοιαζε με ένα μικροσκοπικό, μακρύκοκκο, πικρό μήλο, κάτι σαν το Malus baccata, το σιβηρικό μήλο. Άλλα φυτά: αρτεμισία, εφέδρα, ξηροφυτικό γρασίδι (των γενών Φεστούκα και Στίπα – θάμνοι έως υψόμετρο 2.700 μ.!) λειμώνες, θαμνοι τριανταφυλλιές, βερβερίδες, αγιόκλημα δαση κωνοφορων (Picea schrenkiana), λεύκες, βετούλες, ιτιές, σόρβοι, κ.ά. – ΠΗΓΗ: Tian Shan montane steppe and meadows, WWF.
Η πανίδα των Τιεν Σαν περιελάμβανε αρκούδες, ελάφια και αγριογούρουνα, τα οποία βοήθησαν στην εξάπλωση των σπόρων και στην επέκταση της οικολογικής ποικιλομορφίας.
Στο άμεσο γεωλογικό παρελθόν η οροσειρα προστατεύτηκε από τους παγετωνες, λόγω της προστατευτικής θερμής επιρροής των μουσωνων του Ινδικού Ωκεανού.
Το στέλεχος Y. pestis, που προκάλεσε την βουβωνική πανώλη, γνωστή ως “Μαύρος Θάνατος”, ίσως προέρχεται από την Τιεν Σαν, απ’ όπου εξαπλώθηκε κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού και σκότωσε τον μισό του πληθυσμού της Ευρώπης στα μέσα του 14ου αιώνα. – βλ. Hunt K. “DNA analysis reveals source of Black Death”, CNN, 15.6.2022.
Το τμήμα της οροσειράς στην Κίνα αποτελεί από το 2013 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Από τo 2016 ανακηρύχθηκε και το τμήμα στο Κιργιστάν, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Λεξικο παραδοσεων”.
αρχαιες αιχμες οπλων 80.000 χρονων χρονια πριν αρχαιο Ουζμπεκισταν Λεκακης αιχμη οπλου λιθινη οπλο Νεαντερταλ Μεσης Παλαιολιθικη εποχη μεγαλη μεγεθος, σχημα χρηση δραστηριοτητα κρεωκοπια, συλλογη φυτων, συνολο τυπος βλημα μικρολιθικο homo sapiens Συγχρονος Ανθρωπος ελαφρυ λιθινο βιομηχανια ανω διαμορφωση μεταβαση ευρημα αρχαιοτερο στρωμα βραχωδες καταφυγιου βραχος Obi Rakhmat, ομπι ρακματ ραχματ προποδες βουνο ταιν σαν Tian Shan, λιθινα Πρωιμη Λεβαντινης, καινοτομια χαρακτηριστικο αποθεση Πλειστοκαινο συστηματικη παραγωγη λεπιδα συγκλινοντες κεντρομολος πυρηνες Levallois, λεβαλουα λεπιδες πυρηνας γλυφη μικρος τυποι οπλισμος ρετουσαρισμενη ελασμα ρετους τριγωνικη μικροαιχμη τργωνο θεμελιωδεις αρχες σχεδιασμος κυνηγετικο οπλο κυνηγι μικροαιχμες στενες βελονα βελος πρωτοποριακος οικισμος κοιλαδα του Ροδανου ποταμος Ροδανος Γαλλια, κανονικη χοντρη στενη μονοπολικη διπολικη υποπρισματικη οψη φαρδια επιπεδη Tian Shan, Tengri Tagh Tengir Too, Central Asia Jengish Chokusu Kyrgyzstan Turpan τενγκρι Ταγκ Τενγκιρ Του, οροσειρα Κεντρικη Ασια υψηλοτερη κορυφη Τζενγκις Τσοκουσου Κιργισταν κοιλοτητα Τουρπαν, βαθυπεδο κατω από την επιφανεια της θαλασσας ξιονγκνου κιλιαν Xiongnu Qilian ουρανος γουεζι Yuezhi δασος ερυθρελατη μοναδικο φυσικο δαση αγρια καρυδια μηλια γεωλογια προστασια παγετωνας, μουσωνες Ινδικος Ωκεανος πατριδα της τουλιπας τουλιπα φυτο Τουρκια, Δρομος του Μεταξιου μεταξι συμβολο Οθωμανικη Αυτοκρατορια προγονος δενδρο βερυκοκια αχλαδι ροδι συκο κερασι μουρα βλαστηση γλυκομηλο καρπος μικροσκοπικο, μακρυκοκκο, πικρο μηλο, σιβηρικο σιβηρια πανιδα Τιενσαν αρκουδα, ελαφι αγριογουρουνο εξαπλωση σπορος οικολογια στελεχος Y. pestis, βουβωνικη πανωλη, πανωλις Μαυρος Θανατος πληθυσμος Ευρωπης ευρωπη 14ος αιωνας μχ λιμνες σε μεγαλο μεγαλυτερο υψομετρο λιμνη Σαιραμ Κινα Μνημειο Παγκοσμιας Κληρονομιας UNESCO ουνεσκο Κιργισταν, Καζακσταν φυτα αρτεμισια, εφεδρα, ξηροφυτικο γρασιδι γενος Φεστουκα Στιπα θαμνοι λειμωνας, θαμνος στεπα στεππα τριανταφυλλια, βερβεριδα, αγιοκλημα δαση κωνοφορων λευκα, βετουλα ιτια σορβος Ουρανια Παραδεισενια Βουνα των Θεων αρχαία ελληνικά Ασπισια ορη Ασπισιο Ασπισιον ορος
