Γύρω από το Πάπιγκο και ιδιαίτερα στα βουνά Γκαμήλα και Αστράκα βρίσκονται εντυπωσιακά σπήλαια και βάραθρα, όπως:
- η «Προβατίνα»[1], βάθους 408 μ., ένα από τα μεγαλύτερα κατακόρυφα βάραθρα του κόσμου! Το βάραθρο δημιουργήθηκε από συνδυασμένη δράση νερού και πάγου[2]. Χαρακτηριστικό είναι, ότι σε βάθος 180 μ. υπάρχει ένα μικρό πατάρι με πάγους, που δε λιώνουν ποτέ. Υπάρχει, επίσης, μια και μοναδική αίθουσα με μια μικρή λιμνούλα και αναμνηστικές πλακέττες από ελληνικές και ξένες αποστολές, που κρέμονται στα τοιχώματα. Συγκεκριμένα το βάραθρο εντοπίστηκε για πρώτη φορά από Άγγλους σπηλαιολόγους, το 1965 (Cambridge University Caving Club). Πρώτος δοκίμασε να κατέβει με ανεμόσκαλες ο Άγγλος J. Eyre (το 1966), ο οποίος έφτασε σε βάθος 156 μ., οπού και του τελείωσαν οι ανεμόσκαλες. Την επόμενη χρονιά, οι Άγγλοι στρατιώτες χρησιμοποίησαν μηχανοκίνητο βαρούλκο και καλάθι με συρματόσκοινο για την κατάβαση σ’ αυτό. Η προσπάθειά τους έγινε σε δύο φάσεις, πρώτα, μέχρι το βάθος των -177 μ. το καλοκαίρι του 1967 και τέλος μέχρι τον πάτο του σπηλαίου (-408), το 1968. Πρώτοι σπηλαιολόγοι που επανέλαβαν την προσπάθεια με καθαρά σπηλαιολογικές τεχνικές ήταν οι Γάλλοι P. Sombardier και F. Poggia, το 1976. Έκτοτε πολλές αποστολές έχουν κατέβει στο σπήλαιο, τόσο ξένες όσο και ελληνικές. Πρώτος Έλληνας που κατέβηκε ήταν ο Κ. Ζούπης, ιδρυτικό μέλος του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο), μέλος τότε της ΕΣΕ. Πολλές ακόμη ελληνικές και ακόμη περισσότερες ξένες αποστολές επισκέπτονται κάθε χρόνο το μεγαλειώδες βάραθρο. Το 1998, ο ΣΕΛΑΣ δοκίμασε να συνεχίσει την εξερεύνηση και επιχείρησε μια αναρρίχηση η οποία δεν απέδωσε μεγαλύτερο βάθος, έδωσε όμως μερικές μικρές αίθουσες ακόμη.
- Το «Χάσμα του Έπους», κλιμακωτό βάραθρο, βάθους 451 μ. Ο τρόπος δημιουργίας του είναι διαφορετικός από εκείνον της Προβατίνας. Κυρίαρχο στοιχείο είναι το νερό, αφού το σπήλαιο λειτουργεί σαν καταβόθρα και αποστραγγίζει τα νερά από το οροπέδιο. Υπάρχουν δύο διαφορετικές διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει κανείς, το Έπος I, με βάθος 451 μ. και το Έπος ΙΙ, με βάθος 340 μ.
- η «Τρύπα της Νύφης», συνολικού βάθους 340 μ.. Το σπήλαιο αυτό λειτουργεί σαν καταβόθρα όπως και το Έπος, αφού συλλέγει τα νερά της περιοχής. Αποτελείται από τρία μεγάλα βάραθρα p150 μ., p50 μ, p120 μ. Και δύο μικρά p10 μ. και p10 μ., που στο τέλος τους είναι τόσο στενά, που δε χωράς να περάσεις,
- η «Γκαϊλότρυπα», βάθους 200 μ.
- η «Τρύπα του Ορνιου», ανακαλύφθηκε προσφάτως, από Γάλλους σπηλαιολόγους και σπηλαιολόγους του ΣΕΛΑΣ, Βάραθρο, βάθους 610 μ. Η εξερεύνησή του συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
ΠΗΓΗ: ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ, ΓΕΩΠΑΡΚΟ ΒΙΚΟΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.6.2025.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης “ΗΠΕΙΡΟΣ, η γωνιά που πέτρωσε στο 5”.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] «Το σπηλαιοβάραθρο της προβατίνας εχει περίπου 40 μ. διάμετρο ανοίγματος. Το βίντσι που χρησιμοποίησαν οι Άγγλοι το βρήκαμε κοντά στην είσοδο κατά την πρώτη επίσκεψη μας (πριν 27 χρόνια περίπου). Η προσέγγιση του σπηλαιοβαραθρου γίνεται απο το κλασσικό μονοπάτι που ανεβαίνει απο Μικρό Πάπιγκο προς καταφύγιο Αστράκας, κάπου εχει διασταύρωση για Χάσμα Έπους συνεχίζει σε ανηφορικό μονοπάτι και κανει δεξιά κοντά στην διασταύρωση για κορυφή Αστράκα» – Πληροφορία: Α. Καραμάνος (και παραπάνω φωτογραφία).
[2] Στα παλιά χρόνια, οι άνθρωποι κατέβαιναν σε αυτά και μάζευαν πάγο, για τα μαντεμενια οικιακά ψυγεία. Τα πωλούσαν στα χωριά 2 δραχμές το κομμάτι. Το ίδιο έκαναν και στην Κρήτη σε αντίστοιχα σπήλαια με άλυωτο πάγο.
ΒΑΡΑΘΡΟ Παπιγκο ζαγοροχωριων ιωαννινων ηπειρου, ζαγοροχωρια ιωαννινα ηπειρος ζαγοριου ζαγορι ορος βουνο Γκαμηλα Αστρακα, μεγαλυτερα κατακορυφα βαραθρα του κοσμου ΣΠΗΛΑΙΟΒΑΡΑΘΡΑ μεγαλυτερο κατακορυφο βουνα σπηλαιοβαραθρα, Προβατινα βαθους νερο παγος παγοι λιωνουν ποτε μοναδικη αιθουσα λιμνη λιμνουλα αναμνηστικη πλακετα τοιχωμα πρωτη φορα Αγγλοι σπηλαιολογο ι 1965 καιμπριτζ Cambridge University Caving Club ανεμοσκαλα Αγγλος 1966 στρατιωτες μηχανοκινητο βαρουλκο καλαθι συρματοσκοινο συρματοσχοινο καταβαση σπηλαιολογος σπηλαιολογια Γαλλοι πρωτος ελληνας Ζουπης, Σπηλαιολογικος Ελληνικος Εξερευνητικος Ομιλος ΣΠΕΛΕΟ ΕΣΕ μεγαλειωδες ΣΕΛΑΣ αναρριχηση αιθουσες χασμα του επους κλιμακωτο καταβοθρα νερα οροπεδιο διαδρομη επος τρυπα της Νυφης νυφη στενο Γκαιλοτρυπα τρυπα του Ορνιου ορνιο ορνεο Γαλλος εξερευνηση διαμετρος βιντσι μονοπατι Μικρο καταφυγιο παγετωνας μαντεμενιο οικιακο ψυγειο μαντεμι δραχμη Κρητη αλυωτος αλιωτος
