Του Γιώργου Λεκάκη
Μια έκθεση με τίτλο “Thracian gold from Bulgaria. The legend become alive” («Θρακικός χρυσός από την Βουλγαρία – Ο θρύλος ξαναζωντανεύει») γίνεται στο Ιστορικό Μουσείο της Μόσχας στην Ρωσία.
- Από τις 30 Σεπτεμβρίου έως τις 30 Νοεμβρίου 2013. Πρόκειται για μια κοινή έκθεση ιστορικών θησαυρών από την αρχαιότητα των βουλγαρικών κρατικών και ιδιωτικών μουσείων: Εθνικό Μουσείο Ιστορίας, Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλιππούπολης, Ιστορικό Μουσείο Ρούζε, Ιστορικό Μουσείο Λόβετς, Ίδρυμα Θράκης και Συλλογή V. Bojkov και Μουσείο του Ιδρύματος Arete-Fol. Τα εκθέματα που θα παρουσιαστούν είναι 317, ένα σημαντικό μέρος των οποίων – 127 αντικείμενα – ανήκουν στην μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή της Βουλγαρίας (“The Vassil Bojkov Collection”): τελετουργικά αγγεία και κοσμήματα, από την λατρεία του Διονύσου, τους μύθους του Ορφέα και των Αμαζόνων, κ.ά. Η επιλογή των εκθεμάτων έγινε από τους καθ. I. Marazov, V. Inkova, καθώς και από δύο ειδικούς από το Εθνικό Μουσείο Ιστορίας: El. Penkova και dr. L. Konova. Μια ιστορία για τους Θράκες, τις πεποιθήσεις και τις τελετουργίες τους…
Θυμίζω ότι το Ιστορικό Μουσείο της Μόσχας ιδρύθηκε από σλαβόφιλους το 1872 και ευρίσκεται πάνω στην Κόκκινη Πλατεία.
Εκεί, ανάμεσα σε πολλά άλλα, εκτίθεται αυτό το πανέμορφο ασημένιο λεκανάκι (μπωλ), επιχρυσωμένο, με χρυσή παράσταση στο κέντρο του, πτερωτού αλόγου (Πηγάσου – κορινθιακό σύμβολο) και ελαφιού. Το εύρημα προέρχεται από τον απίστευτο αρχαίο θρακικό «Θησαυρό του Borovo». και χρονολογείται στις αρχές του 4ου αι. π.Χ.
Επίσης, εκτίθενται διάφορα κράνη «θρακικού τύπου», που προσομοιάζουν με τον φρυγικό πίλο, της ιδίας εποχής.
Και διάφορα κτερίσματα, όπως κοσμήματα, αγαλμάτια και αγαλματίδια, χρυσά, που ευρέθησαν σε αρχαίους θρακικούς βεβαίως τάφους, στο σημερινό έδαφος της Βουλγαρίας.
- Θέματα σχετικά με τον Θράκα Ιππέα / Θρακιώτη ηγεμόνα, πολεμιστή, με διακριτικά, οπλισμό και τελετουργικά αγγεία. Ο στρατιωτικός οπλισμός παρουσιάζεται από ξίφη, θηκάρια, κράνη, πανοπλίες κ.ά. Τα δύο από τα τρία εκτιθέμενα ξίφη προέρχονται από την συλλογή Bojkov – ένα πρώιμο χάλκινο ξίφος με επίχρυση λαβή από τον 11ο – 10ο αι. π.Χ. και ένα ξίφος Sica από τον 4ο αιώνα π.Χ. με μια μοναδική εξαίσια λαβή, με την μορφή ενός καλπάζοντος αλόγου με χάλκινα ένθετα ηνία. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης: “ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΠΛΑ”.
Ο επιθετικός οπλισμός ολοκληρώνεται με χρυσή και ασημένια θήκη, που χρονολογείται στο β΄ μισό του 4ου αιώνα π.Χ. Τα δύο από τα τρία κράνη που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι από την συλλογή Bojkov. Το ένα από αυτά είναι χάλκινο κράνος με πλαστική διακόσμηση – προστατευτικό μάγουλων και εφαρμογές από τον 4ο αιώνα π.Χ., και το άλλο είναι από το β΄ μισό του 4ου αιώνα π.Χ. κατασκευασμένο με περισσότερες από 2 000 “πλαστικά” σιδερένια ελάσματα, στερεωμένα σε δέρμα. Στην έκθεση και χάλκινη πανοπλία που χρονολογείται από τον 5ο – 4ο αιώνα π.Χ., οι λαβρεις (κρητικοί πελεκεις) της οποίας, εξ άλλου, από σίδηρο, μαρτυρούν την αριστοκρατική ιδιότητα του ηγεμόνα. Η συλλογή Bojkov είναι αυτή με τον μεγαλύτερο αριθμό ρυτών στον κόσμο – ένα από τα πιο αριστοκρατικά τελετουργικά αντικείμενα του ηγεμόνα. Συμμετέχει σε αυτήν την έκθεση με 10 από αυτά, φτιαγμένα από ασήμι και χρυσό, με κεφάλια αλόγου, ελαφιού, τράγου, κενταύρων και κριού. Τα τελετουργικά αγγεία συμπληρώνονται με μια χρυσή φιάλη του 6ου αιώνα π.Χ. και ένα κύπελλο σε σχήμα κεφαλής κριαριού, ασήμι με επιχρύσωση – 3ος έως 1ος αι. π.Χ.
Ακολουθούν διακριτικά για μια αριστοκρατική παράσταση – χρυσό στεφάνι από το β΄ μισό του 4ου αιώνα π.Χ. (ένα από τα τρία στεφάνια της έκθεσης), δυο χρυσά βραχιόλια, από τα τέλη του 6ου – αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., νεκρική χρυσή μάσκα από το α΄ μισό του 5ο αιώνα π.Χ. κ.ά.
- Ο δεύτερος θεματικός κύκλος της έκθεσης σχετίζεται με τη σημασία του αλόγου στην χώρα των «αλογόφιλων» Θρακών, όπου η κατοχή ενός αλόγου αποτελούσε δείγμα μιας υπέρτατης κοινωνικής τάξεως και δύναμης. Το ιερό ζώο του ηγεμόνα, η ευσεβής φρουρά και η αχώριστη ίλη του, που τον συνοδεύει στο τελευταίο του επίγειο προσκύνημα και τον οδηγεί στην αθανασία στον κόσμο της αιωνιότητας. Φορέας της συμβολικής σημασίας και της μαγικής λειτουργίας του αλόγου και του ιδιοκτήτη του, είναι η διακόσμηση των πολεμικών αλόγων, ιδίως τα στοιχεία του κεφαλιού, που στεφανώνουν το πιο ιερό μέρος του αλόγου – το κεφάλι, κεντρικό σημείο της πνευματικής του ενέργειας και δύναμης. Ως θεϊκή ένδειξη για την απόκτηση εξουσίας, τα ίδια τα πολεμικά αλόγων υπόκεινται σε ταφή-θησαυρό. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στην έκθεση περιλαμβάνονται επτά σύνολα και μεμονωμένες εφαρμογές σε πολεμικά άλογα, το συγκεκριμένο στυλ και η κατασκευή των οποίων αντικατοπτρίζουν τον θρακικό τύπο διακόσμησης ηνίων αλόγων. Πέντε σχεδόν ολοκληρωμένα σύνολα της έκθεσης, δύο από τα οποία περιέχουν τις βασικές σημασιολογικά σημαντικές εφαρμογές, καθώς και μια σειρά από ξεχωριστές, προέρχονται από το Μουσείο Β. Μποζκόφ.
- Το τρίτο θέμα σχετίζεται με τον Ορφέα και αποτελείται εξ ολοκλήρου από αντικείμενα από τη συλλογή V. Bojkov. Το όνομα Ορφέας είναι και ένδειξη θανάτου, αλλά ως πέρασμα δι’ αυτού στην Αιωνιότητα – ο τελικός στόχος της ύπαρξης του ανθρώπου. Του αποδίδεται την η πατρότητα των κοσμογονιών και των θεογονιών, εκτός από την επίσημη ολυμπιακή θρησκευτική ιδέα, και της δόμησης του Σύμπαντος. Η θρακική καταγωγή του ποιητή-τραγουδιστή παραμένει συγκριτικά συνεπής ανά τους αιώνες, και ονομάζεται ορφισμός μια θρησκευτικοφιλοσοφική διδασκαλία, βασισμένη στην αθανασία της ψυχής.Σύμφωνα με τον καθηγητή A. Fol, η εικόνα-ιδέα Ορφέας είναι η πιο φωτεινή μεταφορά της θρακικής πίστης στην αθανασία. Η εμφάνιση του μουσικού, δασκάλου, διαφωτιστή Ορφέα σε αντικείμενα-σημάδια στο θρακικό περιβάλλον, πιθανώς, προσδιορίζει την αναγωγή του ιδιοκτήτη τους στον κύκλο των ορφικών, αφιερωμένων σε αυτήν την πεποίθηση-γνώση, που βίωσαν και αυτοί, μέσω του θανάτου και της αναγέννησης / ανάστασης του Δασκάλου. Σε ένα ρυτό με ασημένιο κεφάλι τράγου, με επιχρύσωση του τέλους του 5ου αιώνα π.Χ., στην ζωφόρο του οποίου απεικονίζεται σκηνή της δολοφονίας του Ορφέα (εξαγριωμένες γυναίκες του επιτίθενται και από τις δύο πλευρές). Ακολουθεί ένας εξαίσιος κάνθαρος από ασήμι με επιχρύσωση με δύο διαφορετικές ιστορίες, που απεικονίζονται στις δύο πλευρές του, που χρονολογούνται στο τελευταίο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. και κύλικες από ασήμι με επιχρύσωση από το 430 – 425 π.Χ.
- Οι υπόλοιποι θεματικοί κύκλοι αναπαριστούν τους μύθους για τους Αμαζόνες, τον Διόνυσο και την πίστη των Θρακών μέσα από διάφορα ειδώλια θεοτήτων. Δεδομένου ότι οι αρχαίοι Θράκες δεν είχαν, μάλλον, γραπτά κείμενα, η ζωή και οι ιδέες τους παρουσιάζονται με εξαιρετικά έργα από χρυσό και ασήμι, λεπτομερείς ιστορίες, ζωγραφισμένες σε διάφορα φιαλίδια, στήλες, αγγεία από τερακότα κλπ. Μαζί με τα αντικείμενα που περιλαμβάνονται στην έκθεση, παρουσιάζονται και αφίσες μερικών από τα πιο σημαντικά και ενδιαφέροντα εκθέματα από την αρχαία γη της Θράκης.
Ας μη νομίσει κανείς πως πρόκειται για μη ελληνική τέχνη! Είναι σαφέστατα ελληνική, ελληνικότατη! Μόνο που δεν την αναγνωρίζουν οι αθηνο-σπουδαγμένοι εύκολα!
Πρόκειται σαφέστατα για αρχαία ελληνική τέχνη, την άγνωστη ακόμα στο ευρύ ελληνικό κοινό τέχνη της Θράκης, την οποία κάποτε πρέπει να φροντίσουμε να την μάθει… Κάποτε θα πρέπει η Αρχαιολογία και τα υπ. Πολιτισμού και Παιδείας να φωτίσουν την αρχαία Θράκη. Έχει πολλά να δώσει. Η αρχαία πολύφυλη Θράκη ανέπτυξε έναν από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους πολιτισμούς στην αρχαιότητα! Μόνο που (μάλλον) δεν τον κατέγραψε με γραπτά. Αλλά υπάρχουν τα μνημεία και τα ευρήματα. Και αυτά μιλούν. Και αυτά μαρτυρούν. Καιρός να ασχοληθούμε και να τα μελετήσουμε. Εάν τα αναδείξουμε, ίσως η Αμφίπολις να ωχριά ενώπιόν τους!..
Οι – πολλαπλώς και διαχρονικώς ευεργετηθέντες από τους Έλληνες – Ρώσοι πάντα ενδιαφέρονται για την αρχαία ελληνική τέχνη! Την βλέπουν σαν το πλέον θαυμαστό κομμάτι των εκπολιτιστών τους! Είναι κρίμα να κάνουν εκθέσεις οι Βούλγαροι (και άλλοι), με τα αρχαία ελληνικά αντικείμενα τέχνης – τα οποία δεν έχουν καμμιά σχέση με τον βουλγαρικό πολιτισμό, αφού αυτός δεν υφίστατο καν, όταν αυτά τα έργα δημιουργούνταν! – και να μην εκμεταλλεύονται τα ελληνικά μουσεία αυτήν την ρωσική φιλαρχαιοελληνική διάθεση… Είναι κρίμα να καμαρώνουν και να κερδίζουν όλοι (αρχαιοκάπηλοι, κατακτητές, άσχετοι) με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και ο πραγματικός ιδιοκτήτης και νοικοκύρης του να κάθεται σε μια γωνιά και να φοβάται και να ντρέπεται να υψώσει ανάστημα, να βροντοφωνάξει: «Φτάνει πια με την ψυχαιμορραγία μου! Αρκετό αίμα μου ήπιατε! Υπάρχω κι εγώ! Και θέλω τον αέρα και τον χώρο που μου ανήκει! Τίποτε παραπάνω, τίποτε λιγότερο!»…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Αρχαιος θρακικος χρυσος, Βουλγαρια Μοσχα Λεκακης εκθεση Thracian gold from Bulgaria. The legend become alive Θρακη χρυσο θρυλος Ιστορικο Μουσειο Μοσχας μοσχα Ρωσια Ιστορια ιδρυση σλαβοφιλοι 19ος αιωνας μχ 1872 Κοκκινη Πλατεια αρχαιο πανεμορφο ασημενιο λεκανακι λεκανη μπωλ επιχρυσωμενο, χρυση παρασταση πτερωτο αλογο Πηγασος κορινθια ελαφι ευρημα Θησαυρος μποροβο Borovo 4ος πΧ κρανος θρακικου τυπου φρυγικος πιλος, φρυγια κτερισματα, κοσμαμα αγαλματιο αγαλματιδιο χρυσα, θρακικη ταφος, ελληνικη τεχνη ελλαδα ελληνικοτατη αγνωστη ελληνικο αρχαιολογια υπουργειο Πολιτισμου Παιδειας πολυφυλη πολιτισμος αρχαιοτητα γραπτα μνημειο ευρηματα Αμφιπολις αμφιπολη σερρων σερρες μακεδονιας μακεδονια ευεργεσια αρχαιοι Ελληνες Ρωσοι εκπολιτισμος Βουλγαροι αντικειμενο βουλγαρικος εργα ελληνικα μουσεια ρωσικη φιλαρχαιοελληνικη αρχαιοκαπηλια κατακτητες, ψυχαιμορραγια Ορφεας αντικειμενο συλλογη Bojkov ονομα Ορφευς θανατος περασμα Αιωνιοτητα τελικος στοχος υπαρξη ανθρωπος κοσμογονια θεογονια ολυμπιακη θρησκευτικη ιδεα, ολυμπος ολυμπιοι θεοι δομηση Συμπαντος συμπαν καταγωγη ποιητης τραγουδιστης ορφισμος θρησκευτικοφιλοσοφικη διδασκαλια, αθανασια ψυχης ψυχη θρησκεια φιλοσοφια φολ Fol, εικονα ιδεα φωτεινη μεταφορα πιστη μουσικος δασκαλος, διαφωτιστης Ορφεα σημαδι ιδιοκτητης κυκλο ορφικος ορφικοι πεποιθηση γνωση, αναγεννηση ανασταση διδασκαλος ρυτο ασημενιο κεφαλι τραγος επιχρυσωση 5ος ζωφορος δολοφονια εξαγριωμενες γυναικες μαιναδες επιθεση εξαισιος κανθαρος ασημι κυλικας 430 – 425 μυθος Αμαζονες, θεος Διονυσος ειδωλιο θεοτητα γραπτα κειμενα, ζωη εικονοιδεα ζωγραφικη φιαλιδιο, στηλη αγγειο τερακοτα αφισα εκθεμα διακριτικα αριστοκρατια στεφανι 4ος χρυσα βραχιολι 6ος νεκρικο μασκα προσωπειο αλογο αλογοφιλια κοινωνια ταξη δυναμη ιερο ζωο ηγεμων φρουρα κοορτα συμβολο μαγεια λειτουργια ιππος διακοσμηση πολεμικο κεφαλη ιεροζωο πνευματικη ενεργεια θεικη ενδειξη εξουσια πολεμος ταφη εφαρμογη κατασκευη θρακικος τυπος ηνιο Μποζκοφ Μποζκωφ επιθετικος οπλισμος χρυση ασημενια θηκη, κρανη χαλκινο πλαστικη προστατευτικο μαγουλο ελασμα σιδηρος δερμα χαλκινη πανοπλια λαβρυς πελεκυς σιδερο ηγεμονας περισσοτερα ρυτα κοσμο τελετουργια κενταυρος κριος φιαλη 6ος κυπελλο σχημα κριαρι 3ος Θρακας Ιππεας / Θρακιωτης θραξ πολεμιστης διακριτικο οπλισμος στρατιωτικος ξιφος θηκαριο πρωιμο επιχρυση λαβη 11ος – 10ος σικα ιλη Sica μοναδικη μορφη καλπασμος χαλκινα ενθετα ηνια σλαβοι 2013 Εθνικο Ιστοριας, Αρχαιολογικο Φιλιππουπολης, Φιλιππουπολη Φιλιππουπολις Ρουζε, Λοβετς, ιδρυμα Ιδρυμα Arete Fol μεγαλυτερη ιδιωτικη λατρεια πεποιθηση State Historical Museum Moscow Bulgaria museums National Museum of History, Regional Archeological Museum Plovdiv, Regional Historical Museum Rouse, Regional Historical Museum Lovech, Thrace Foundation κρητη κρητικος
