Οι Μακεδόνες σέβονται και τιμούν τους νεκρούς τους, εφοδιάζοντάς τους για το ταξείδι χωρίς γυρισμό με πλούσια δώρα τα καλύτερα ρούχα, τα κοσμήματα, τα όπλα τους, όλα τα απαραίτητα για την τουαλέτα τους. Έτσι η αχανής νεκρόπολη γίνεται μια εξαιρετικά πολύτιμη πηγή γνώσης για την καθημερινή ζωή και την μόδα στην βασιλική μητρόπολη.
Τα πλούσια ευρήματα από τους συνήθως ασύλητους τάφους της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου δίνουν μια αρκετά πλήρη εικόνα της γυναικείας αμφίεσης τους τέσσερις πρώτους αιώνες της τελευταίας προχριστιανικής χιλιετίας.
Τα κοσμήματα, φτιαγμένα σχεδόν πάντα από μπρούντζο, ένα κράμα χαλκού που με το ζεστό κιτρινωπό χρώμα του θυμίζει χρυσάφι, είναι αρκετά πλούσια και βαρειά με χαρακτηριστικές γεωμετρικές φόρμες. Ανάλογα, ωστόσο πολύ πιο λιτά και συγκρατημένα από εκείνα των Βαλκανίων και της Ιταλικής χερσονήσου, βρίσκουν παράλληλα στην Ήπειρο, την Πελοπόννησο, αλλά και στην δυτική Κρήτη. Κυρίαρχο ένδυμα στα χρόνια αυτό είναι ο χονδρός μάλλινος πέπλος, ένα λιτό φόρεμα που πορπώνεται στους ώμους με απλές περόνες, τόσο μεγάλες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σαν φονικά όπλα, ή με βαρειές χάλκινες πόρπες. Οι τελευταίες, τοξωτές στην αρχή, γίνονται αργότερα οκτώσχημες, ενσωματώνοντας το εξαιρετικά αγαπητό στην πρωτογεωμετρική περίοδο θέμα των ομόκεντρων κύκλων. Απλά, βαρειά, συχνά πολύσπειρα βραχιόλια στολίζουν τα μπράτσα. Τα δακτυλίδια είναι χονδροί, απλοί, πεπλατυσμένοι κρίκοι και τα φορούν, διπλά και τριπλά, άντρες και γυναίκες. Υπάρχουν όμως και πιο λεπτά από σύρμα που σχηματίζει οκτώσχημες σπείρες. Συνηθισμένα είναι τα περιλαίμια από χοντρό στριφτό σύρμα που συνοδεύονται και από περιδέραια με χάλκινες χάντρες. Πολύ πιο εντυπωσιακά και σίγουρα ακόμη πιο πολύτιμα είναι τα περιδέραια με χάντρες από καρνεόλη, τον λαμπερό πορτοκαλοκόκκινο ημιπολύτιμο λίθο, που για τους Αιγύπτιους ήταν η πέτρα της ζωής. Οι χάντρες από καρνεόλη όπως και οι σπάνιες οφθαλμωτές χάντρες από μπλε και άσπρη υαλόμαζα έρχονται στις Αιγές από μέρη μακρινά και είναι περιζήτητες όχι μόνον για την ομορφιά, αλλά και για τις μαγικές τους ιδιότητες που συμπληρώνουν εκείνες των διάφορων φυλακτών που τα φορούν σαν μενταγιόν.
Τα μοναδικά χρυσά κοσμήματα της εποχής ήταν οι σφηκωτήρες από λεπτό σύρμα, που συγκρατούσαν τους πλοκάμους των μαλλιών. Ιδιαίτερα δημοφιλείς είναι οι βαρειές ορειχάλκινες «σύριγγες», που σαν μπούκλες ξανθών μαλλιών πλαισίωναν με την ζεστή, χρυσαφένια λάμψη τους τα πρόσωπα, στερεωμένες με μεγάλα μπρούντζινα κουμπιά στα διαδήματα που ήταν φτιαγμένο από δέρμα ή νήμα. Μια ψηλή κυλινδρική χάλκινη κορώνα, στολισμένη με ηλιακά σύμβολα, μας δίνει μια εικόνα των εντυπωσιακών πόλων, που φορούσαν οι βασίλισσες – ιέρειες της εποχής. «Βαθύζωστες» σαν τις γυναίκες του έπους, οι γυναίκες των Μακεδόνων έσφιγγαν την μέση τους με εντυπωσιακές δερμάτινες ζώνες στολισμένες με χάλκινα κουμπιά και μεγάλα ομφάλια
Το 274 / 273 π.Χ. οι Γαλάτες του Πύρρου λεηλάτησαν την νεκρόπολη των Αιγών με αποτέλεσμα πολλά από τα πολύτιμα κτερίσματα των ταφών των αρχαϊκών και των κλασσικών χρόνων να έχουν χαθεί. Αυτό που έμειναν είναι σχετικά λίγο, όμως τα ευρήματα από την γύρω περιοχή και κυρίως απεικονίσεις στα επιτύμβια και τα αναθηματικά ανάγλυφα, τα αγάλματα και τις τοιχογραφίες συμπληρώνουν την εικόνα. Παρά τον συντηρητισμό της μακεδονικής κοινωνίας, στα αρχαϊκά χρόνια η μόδα αλλάζει, τα σχήματα και οι μορφές εξελίσσονται και νέα υλικά κερδίζουν έδαφος. Τα περιδέραια με τις χάλκινες χάντρες και οι βαριές οκτώσχημες πόρπες σιγά-σιγά εξαφανίζονται
Στην θέση τους επιστρέφουν οι περόνες, απλές ή διπλές, συνήθως σιδερένιες ή ασημένιες, σπανιότερα χάλκινες ή χρυσές. Οι μεγάλες περόνες που βρίσκονται στις ταφές των Τημενιδών και των εταιρων τεκμηριώνουν την παρουσία χλαμύδων, καθώς η ενδυμασία των Μακεδόνων τείνει να αποκτήσει την τυπική μορφή της ένας ζωσμένος χιτώνας, ένα απλό μάλλινο φόρεμα, συνήθως με μανίκια, που έφτανε περίπου έως τα γόνατα, χλαμύδα, μια αρκετά βαρειά μάλλινη κάπα που πορπώνεται στο στήθος ή στον ώμο, δερμάτινες μπότες ή ψηλά σαντάλια και μια τραγιάσκα από δέρμα ή τσόχα, η περίφημη μακεδονική καυσία.
Αλλαγές παρατηρούνται και στην ενδυμασία των γυναικών. Οι μικρές χριστές, ασημένιες ή χάλκινες τοξωτές πόρπες που βρίσκονται στους ώμους και τα μπράτσα των νεκρών δείχνουν πως οι λεπτοϋφασμένοι κωνικοί χιτώνες με τα μανίκια γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς, ενώ και οι παραδοσιακοί μάλλινοι πέπλοι που πιάνονταν στους ώμους με μικρές ασημένιες περόνες έγιναν πιο λεπτοί. Συχνά τα δύο φορέματα φοριούνται μαζί το ένα πάνω από το άλλο, αλλά το συνηθισμένο πανωφόρι ήταν τα μάτια, ένα μεγάλο ορθογώνιο κομμάτι ύφασμα που τύλιγε ολόκληρο το σώμα και μπορούσε να καλύπτει και το κεφάλι.
Τα κοσμήματα, πάντα αγαπητά, έγιναν πιο περίτεχνα και λιγότερο ογκώδη. Τα ενώτια / σκουλαρίκια εμφανίζονται στις Αιγές τον 7ο αι. π.Χ. και γίνονται γρήγορα δημοφιλή, τα βαρύτιμα χρυσά, ταινιωτά με απλή έκτυπη εξαιρετικά περίτεχνη συρματερή και κοκκιδωτή διακόσμηση, προορίζονται για τις κυρίες της αυλής. Πιο συνηθισμένα και πολύ πιο λιτά είναι τα σκουλαρίκια σε σχήμα. Ω. με κεφάλια φιδιών για απολήξεις στην αρχή και μπουμπούκια λωτού αργότερα, συνήθως ασημένια και σπανιότερα χρυσά.
Υπάρχουν επίσης λεμβόσχημα, ασημένια, ακόμη και χάλκινα, αλλά και απλοί, ασημένιοι κρίκοι. Τα περίαπτα, συνήθως χρυσό, είναι μικροσκοπικό και έχουν μορφή διπλού πέλεκυ, αμφορίσκου, πυραμίδας, λεοντοκεφαλής ή βελανιδιού. Τα κολιέ έχουν χάντρες από χρυσό, κεχριμπάρι υαλόμαζα ελεφαντόδοντο, φαγεντιανή ή και επιχρυσωμένο πηλό. Υπάρχουν λεπτά χάλκινα βραχιόλια-βέργες που φοριούνται πολλά μαζί, αλλά και πιο ογκώδη ασημένια και χρυσά που απολήγουν σε κεφάλια φιδιών, όπως και οι πολλαπλές ασημένιες αλυσίδες που θηλυκώνονταν στο φόρεμα επάνω από το στήθος. Τα δαχτυλίδια που φοριούνται από άνδρες και γυναίκες, απλοί χάλκινοι, ασημένιοι ή χρυσοί κρίκοι στα αρχαϊκά χρόνια, θα αποκτήσουν σφενδόνες με έγκοιλες παραστάσεις στα κλασικά και φτιαγμένα από χρυσό, ασήμι, χαλκό ή σίδερο, θα χρησιμεύουν σαν προσωπικές σφραγίδες.
Τα εκπληκτικά επιτεύγματα της μακεδονικής χρυσοχοΐας της εποχής του Φιλίππου Β’ και του Μεγαλέξανδρου είναι ορατά στους θησαυρούς των βασιλικών τάφων.
Άλλωστε εδώ βρέθηκαν μερικά από τα πιο πολύτιμα χρυσά στεφάνια, αλλά και το περίτεχνο διάδημα της Μήδας, της συζύγου που συντρόφευσε τον Φίλιππο Β’ στον τάφο, το οποίο είναι ένα από τα πιο ωραία και το πολύτιμα κοσμήματα του αρχαίου κόσμου τον απόηχο αυτής της τέχνης αναγνωρίζουμε στα κοσμήματα της ελληνιστικής εποχής, χαριτωμένα σκουλαρίκια με λιοντάρια, νίκες και ερωτιδείς, δακτυλίδια με σφραγιδόλιθους από ημιπολύτιμους λίθους, κομψές αλυσίδες από χρυσό και σάρδιο. Η περιποίηση του σώματος και η επιδίωξη της ομορφιάς, προσωπική απόλαυση και ατομική πολυτέλεια, γίνεται σύμβολο γοήτρου, μια ανάγκη που ικανοποίηση της δεν γνωρίζει σύνορα και δεν την περιορίζουν οι αποστάσεις.
Κυρίαρχο ρόλο στην περιποίηση μαλλιών και σώματος γυναικών και ανδρών έπαιξε το λάδι της ελιάς. Μαζί με αυτό στην ημερήσια διάταξη ήταν κάθε λογής πομάδες και αλοιφές, αρώματα και αρωματικά λάδια που, όπως οι πολύτιμες χάντρες, έφταναν από μακριά μέσα σε περίτεχνα μυροδοχεία, κάποια από τα οποίο συναγωνίζονταν σε αλλα το πολύτιμο περιεχόμενο τους. Απαραίτητη απόλαυση των ζωντανών το μασάζ με αρωματικό λάδι γίνεται η ύστατη φροντίδα για τους νεκρούς και απευθύνεται σε όλους με αποτέλεσμα τα μυροδοχεία (παρακάτω εικόνα) να είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικά ευρήματα της νεκρόπολης.
Τα αρτόσχημα αλάβαστρα, τα τυπικά μυκηναϊκά μυροδοχεία, βρίσκονται εδώ πριν ακόμη δημιουργηθεί η πόλη. Οι κορινθιακοί πρόβολοι και τα εξάλειπτρα κυριαρχούν στα αρχαϊκά χρόνια, μαλιστα τα δεύτερα γίνονται τόσο δημοφιλή που ντόπιες απομιμήσεις τους εξακολουθούν να κατασκευάζονται έως το τέλος του 4ου αι. π.Χ. Μαζί με αυτά συνυπάρχουν τα κομψά σημαντικά μυροδοχεία που έχουν το σχήμα ειδωλίων της Αφροδίτης, της θεάς που ορίζει την ερωτική επιθυμία και των αγαπημένων πλασμάτων της. Στα κλασσικά χρόνια η Αθήνα εκτοπίζει την Κόρινθο και κάθε είδους λήκυθοι και ληκύθια ερυθρόμορφοι και μελαμβαφείς ασκοί κατακλύζουν την αγορά της μακεδονικής μητρόπολης, ώσπου να δώσουν την θέση τους στα χαρακτηριστικά ατρακτόσχημα ελληνιστικά μυροδοχεία που βρίσκονται παντού στις αγορές της Οικουμένης. Μολονότι έχουν βρεθεί έως τώρα μόνον δύο καθρέφτες, οι γυναίκες των Αιγών ήταν αρκετά φιλάρεσκες και το μακιγιάζ δεν τους ήταν άγνωστο μικροσκοπικές τριχολαβίδες λεπτεπίλεπτα περίτεχνα εργαλεία και πυξίδες, οι πουδριέρες με το ψιμύθιο για το μεικ απ αποτελούν τυπικό εξαρτημα της γυναικείας τουαλέτας και γίνονται μεταθανάτιο γνώρισμα φύλου.
Τα παιδιά ακολουθούν την μόδα των μεγάλων. Το αγοράκια ντυμένα με κοντούς χιτώνες και χλαμύδες, μποτάκια και σκουφάκια, απεικονίζονται συχνά μαζί με τα σκυλάκια που τα συντρόφευαν στα παιχνίδια.
Τα κοριτσάκια, με κοσμήματα και ρούχα στον εκείνα των μαμάδων τους, διδάσκονταν την φιλαρέσκεια από τα γεννοφάσκια τους. Ειδικά για βρέφη και νήπια προορίζονταν τα μικρά κανατάκια με την εκροή που θυμίζει θηλή και χρησιμοποιούνταν σαν θηλαστρα για παραπάνω από 10 αιώνες. Γεμάτα με γάλα, υδρόμελο ή κάποιο αφέψημα, τα έδιναν στα μωρά για να χορταίνουν την πείνα ή να γλυκάνουν τους πόνους τους.
ΠΗΓΗ: «Ό,τι αγγίζει το σώμα Ρούχα, κοσμήματα, καλλυντικά, οι καθημερινές απολαύσεις της προσωπικής πολυτέλειας», ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΓΩΝ Ημαθίας. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.6.2025.
Αρχαιοι Μακεδονες αρχαιος Μακεδονας Μακεδονια αρχαια ρουχα, κοσμηματα, καλλυντικα καθημερινη απολαυση προσωπικη πολυτελεια αρχαιο Μακεδονισσα ρουχο, κοσμημα καλλυντικο αρχαιες καθημερινες απολαυσεις πολυτελες νεκρος δωρο οπλα οπλο τουαλετα αχανης νεκροπολη ζωη μοδα βασιλικη μητροπολη ευρημα ασυλητος ταφος Πρωιμη Εποχη Σιδυρου γυναικειας αμφιεση μπρουντζος, κραμα χαλκος ζεστο κιτρινωπο χρωμα χρυσαφι, πλουσια βαρεια γεωμετρικη φορμα λιτα Βαλκανια Ιταλικη χερσονησος ιταλια ηπειρος, Πελοποννησος, δυτικη Κρητη χανια χανιων ενδυμα χονδρος μαλλινος πεπλος, λιτο φορεμα πορπη ωμος περονη φονικο βαρια χαλκινη τοξωτη πρωτογεωμετρικη περιοδος ομοκεντροι κυκλοι πολυσπειρα πολυσπειρο σπειρα βραχιολι στολιδι μπρατσο δακτυλιδι χοντρος, πεπλατυσμενος κρικος αντρας γυναικα συρμα οκτωσχημες οκτωσχημη οκτωσχημο 8σχημες 8σχημη 8σχημο οκτω 8 περιλαιμιο στριφτο περιδεραιο χαντρα εντυπωσιακα πολυτιμα καρνεολης, πορτοκαλοκοκκινος ημιπολυτιμος λιθος, Αιγυπτιοι πετρα της ζωης χαντρες σπανια οφθαλμωτη οφθαλμος ματι μπλε ασπρη υαλομαζα Αιγες αιγαι βεργινα περιζητητα ομορφια μαγικες ιδιοτητες μαγεια φυλακτο μενταγιον αποτροπαικο μοναδικο χρυσο σφηκωτηρας πλοκαμος μαλλια ορειχαλκινη συριγγα μπουκλα ξανθα μαλλι χρυσαφενια λαμψη προσωπο μπρουτζος κουμπι διαδημα δερμα νημα υψηλη κυλινδρικη χαλκινο κορωνα, ηλιακα συμβολα, εικονα πολος βασιλισσα – ιερεια Βαθυζωστη γυναικες επος, δερματινη ζωνη χαλκινα ομφαλιο ομφαλος 3ος αιωνας 274 / 273 πΧ Γαλατες Πυρρος λεηλασια νεκροπολις Αιγων κτερισμα ταφος αρχαικα κλασσικα χρονια χρονων χαμενα ευρηματα απεικονιση επιτυμβιο αναθηματικο αναγλυφο αγαλμα τοιχογραφια συντηρητισμος μακεδονικη κοινωνια αρχαικη σχημα μορφη υλικο σιδερενια ασημενια σπανιο χρυση ταφη Τημενιδες εταιροι χλαμυδα ενδυμασια ζωσμενος χιτωνας, μαλλινο φορεμα, μανικι γονατα, χλαμυδα, μαλλινη καπα στηθος δερματινη μποτα ψηλα σανταλια σανταλι σανδαλια σανδαλι τραγιασκα τσοχα, περιφημη μακεδονικη καυσια αλλαγη χριστη νεκροι λεπτουφασμενος κωνικος χιτων μανικια παραδοσιακος μαλλινο πεπλο φορεματα πανωφορι ματια, ορθογωνιο κομματι υφασμα σωμα κεφαλι ενωτια / σκουλαρικια 7ος βαρυτιμα χρυσα ταινιωτο εκτυπη εξαιρετικα περιτεχνη συρματερη κοκκιδωτη διακοσμηση, κυρια αυλης αυλη σκουλαρικι σχημα. Ω ωμεγα ωμεγοσχημο κεφαλια φιδι οφις αποληξη μπουμπουκι λωτος ασημι σπανιοτερα λεμβοσχημο λεμβος κρικοι περιαπτο μικροσκοπικο διπλος πελεκυς, λαβρυς αμφορισκος πυραμιδα, λεοντοκεφαλη βελανιδι βαλανιδι δρυς κολις κεχριμπαρι ηλεκτρον ελεφαντοδοντο, φαγεντιανη επιχρυσωμενος πηλος βραχιολια βεργα αλυσιδα δαχτυλιδια ανδρες σφενδονη εγκοιλη παρασταση χρυσος, σιδερο, σφραγιδα επιτευγμα χρυσοχοια Φιλιππος Β Μεγας αλεξανδρος θησαυρος βασιλικοι ταφοι στεφανι περιτεχνο Μηδα συζυγος τεχνη Αμυντας ελληνιστικη λιονταρι νικη ερωτιδεις, ερως ερωτας ερωτιδευς σφραγιδολιθος σαρδιο περιποιηση επιδιωξη ατομικη συμβολα γοητρο αναγκη ικανοποιηση λαδι ελια ελαιολαδο πομαδα αλοιφη αρωμα αρωματικο ελαιο μυροδοχειο μασαζ αρτοσχημο αλαβαστρο μυκηναικο κορινθιακος προβολος κορινθος κορινθια εξαλειπτρο απομιμηση κατασκευη 4ος κομψο ειδωλιο θεα Αφροδιτη ερωτικη επιθυμια κλασσικα Αθηνα ειδος ληκυθος ληκυθιο ερυθρομορφος μελαμβαφης ασκος αγορα ατρακτοσχημο ελληνιστικο καθρεφτης, φιλαρεσκεια μακιγιαζ μικροσκοπικη τριχολαβιδα λεπτεπιλεπτο εργαλειο πυξιδα πουδριερα πουδρα ψιμυθιο μεικαπ εξαρτημα τουαλεττα μεταθανατιο γνωρισμα φυλο παιδι αγορακι αγορι κοντος μποτακι σκουφακι σκυλακι παιχνιδι σκουφος σκυλος παιγνιδι κοριτσακι βρεφος νηπιο κανατα κανατακι θηλη θηλαστρο γαλα, υδρομελο υδρομελι αφεψημα, μωρο πεινα πονος τεφροδοχος οστα εφηβος χαλκινος λεβητας ιερο ιερον ευκλεια υδρια αμφορεας 325 300 δεσποινα 5ος 495 lady og Aigai vergina
