Η αρχαία ελληνική επιγραφή από ναό της Κω, που πουλήθηκε στην Ελβετία και τώρα είναι στις ΗΠΑ! – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Το 1983 το J. P. Getty έλαβε την «ανώνυμη δωρεά» μιας αρχαίας ελληνικής πέτρινης επιγραφής από την Αντιμάχεια της Κω. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΚΩ, ΕΔΩ.

Πρόκειται για θραύσμα επιγραφής του 3^ου – 2^ου αιώνα π.Χ. Είναι σε μια γκρίζα μαρμάρινη πλάκα, σπασμένη από όλες τις πλευρές. Αλλά τα αρχαία ελληνικά γράμματα διακρίνονται ξεκάθαρα, εκτός από μερικές λίγες περιπτώσεις κοντά στις άκρες. Η επιγραφή έχει 18 γραμμές και είναι ένα τιμητικό διάταγμα, που ψηφίσθηκε από τον αρχαίο Δήμο της Αντιμάχειας στο νησί της Κω των Δωδεκανήσων Ελλάδας.

Θυμίζω ότι γενικώς οι αρχαίες επιγραφές είναι πολύ σημαντικές γραπτές πηγές ιστορίας. Ιδία της Κω διότι από αυτές έχουμε μάθει για την επικράτηση των Δωριέων (Ηρακλειδών) στο νησί, πιθανότατα μετά τον Τρωικό εμφύλιο των Ελλήνων πόλεμο, με αφίξεις που έγιναν κατά κύματα (στην Κω και γενικότερα στα Δωδεκάνησα). Αυτό επιβεβαιώνεται από την επικρατούσα δωρική διάλεκτο. Αλλά μαθαίνουμε και για το αρχαίο κωακό εορτολόγιο, το πολιτικό σύστημα, το μηνολόγιο, κ.ά.

Η κλεμμένη επιγραφή δημοσιεύθηκε[1] και βρέθηκε ότι είχε παρατηρηθεί εντοιχισμένη στους τοίχους του ξωκκλησού της Αγίας Μαρίνας, 7,5 χλμ. ΝΑ. της Αντιμάχειας, όπου είχε παρατηρηθεί πρώτη φορά από τον M. Dubois[2] το 1883 και εν συνεχεία από τον W. R. Paton[3], το 1891, ο οποίος έκανε κάποιες διορθώσεις στο κείμενο του Dubois λέγοντας ότι «είναι πιθανόν η πέτρα να ανήκει στην  αρχαία Αλάσαρνα» – νυν Καρδάμαινα / Καρδάμενα, όπου έκειτο περίφημος ναός του Απόλλωνος!

Η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, καθώς και ο περιβάλλων χώρος της, είναι κτισμένη με αρχαίο δομικό υλικό.

Ο… «ανώνυμος δωρητής» της επιγραφής ήταν ο Stefan Hornak, ο οποίος την είχε αποκτήσει το 1983, από την Galleria Serodine SA στην Ascona της Ελβετίας! Ο Χόρνακ ήταν ένας από τους ανθρώπους εκείνους, που αναγνωρίστηκαν ως «σημαντικός δωρητής του Γκεττύ», δωρίζοντας αντικείμενα αξίας 869.800 δολλαρίων![4]

Τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλά:

• Πότε και από ποιον / ποιους αποκολλήθηκε η επιγραφή από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας;
• Πότε και πώς εξήχθη η επιγραφή από την νήσο Κω και τα ελληνικά σύνορα και έφτασε στην Ελβετία;
• Με ποια «δικαιολογητικά» έγινε η εξαγωγή της από την Ελλάδα και η αγορά και η μεταπώλησή της στο “πλυντήριο” που λέγεται Ελβετία;
• Με ποια δικαιολογητικά και παραστατικά την παρέλαβε το Γκεττύ;
• Τι κάνουν οι Κώοι για να την φέρουν πίσω;

Εκτός των ανωτέρων εγκλημάτων, η αρχαία ελληνική επιγραφή ΔΕΝ εκτίθεται κιόλας, αυτήν την στιγμή, στο μουσείο! Οπότε οι σύγχρονοι απόγονοι του γραφέα της και οι μόνοι νόμιμοι κληρονόμοι της δεν πρόκειται να την δουν ποτέ… Το αρχαίο τιμητικό ψήφισμα των Κώων, δεν περιποιεί τιμή για τους σύγχρονους Δωδεκανησίους…

ΠΗΓΗ: Μουσείο Γκεττύ. Looting Matters, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 27.11.2019.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Βλ. J. Walsh “Acquisitions / 1983”, The J. Paul Getty Museum Journal, 12, 1984, 239, αρ. 37. Ο Walsh σημείωσε ότι η επιγραφή θα δημοσιευόταν από τον Dirk Obbink.

[2] Βλ. «Inscriptions des Sporades», στο Bulletin de Correspondance Hellénique (Bull. Hell.), 9. 7,  481 – 482, αρ. 4, 1883.

[3] Paton W. R. και Hicks E. L. «Topics Inscriptions, Greek – Cos (Island)», εκδ. Oxford Clarendon Press, 271 – 272, αρ. 383, 1891.

[4] Βλ. G. Norman και Th. Hoving «Spectrum: The fine art of taxavention», The Times, 13.2.1987.

αρχαια ελληνικη επιγραφη ιερος ναος νησος νησι Κως, πωληση Ελβετια ΗΠΑ Λεκακης αρχαιοκαπηλια ελληνικες επιγραφες ιν Κω, 1983 Getty ανωνυμη δωρεα αρχαιες ελλαδα πετρινη Αντιμαχεια θραυσμα 3^ος – 2^ος αιωνας πΧ γκριζα μαρμαρινη πλακα, μαρμαρο ελληνικα γραμματα ελληνικο γραμμα τιμητικο διαταγμα, αρχαιος Δημος Αντιμαχειας Δωδεκανησα Ελλαδας εντοιχισμενη τοιχος εκκλησια Αγιας Μαρινας, ντιμπουα Dubois πατον Paton διορθωση κειμενο πετρα Χαλασαρνα αλασαρνα ανωνυμος δωρητης 1983, Galleria Serodine SA ασκονα Ascona Ελβετια Χορνακ Γκεττυ Γκεττι Γκετυ Γκετι αντικειμενα αποκολληση εξαγωγη ελληνικα συνορα δικαιολογητικα αγορα μεταπωληση δικαιολογητικο παραστατικα αρχαιοι Κωοι επαναπατρισμος εγκλημα μουσειο κληρονομια ψηφισμα Δωδεκανησιοι νοτιες σποραδες Sporades γραπτη πηγες ιστορια Δωριεις Ηρακλειδεις Τρωικο εμφυλιο Ελληνων πολεμος, τροια δωρικη διαλεκτος κωακο εορτολογιο, πολιτικο συστημα, μηνολογιο, κλεμμενη Καρδαμαινα / Καρδαμενα, Απολλωνος Απολλωνα θεος Απολλων Απολλωνας ξωκλησι  ξωκκλησι