H πειραματική κατασκευή στα Μάλια, είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ του ερευνητικού προγράμματος TiMMA για την χρήση του ξύλου στην Μινωική και Μυκηναϊκή αρχιτεκτονική (S. Rougier-Blanc, Ελ. Τσακανίκα) σε συνεργασία με τους: E. Μαραγκουδάκη, P. Bacoup, V. Loescher, N. Αποστόλου, N. Δαρουκάκη και ενός προγράμματος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας για την Μινωική αρχιτεκτονική από πηλό (M. Lorenzon και M. Pomadère), σε συνεργασία με μέλη της οργάνωσης Πηλοίκο, καθώς και με εθελοντές, κυρίως μεταπτυχιακούς φοιτητές αρχαιολόγους και αρχιτέκτονες.
Στόχος της συγκεκριμένης προσπάθειας ήταν η κατασκευή ενός πειραματικού κτηρίου, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές δόμησης της Πρωτοανακτορικής περιόδου στα Μάλια, από επιχρισμένη ωμοπλινθοδομή ενισχυμένη με οριζόντια ξύλινα στοιχεία (ξυλοδεσιές), εδραζόμενη σε βάση από αργολιθοδομή. Το δώμα κατασκευάστηκε από ξύλινες δοκούς, κλαδιά, καλάμια και στρώσεις από πατημένο χώμα (δόρωση).
Για τρεις από τους τοίχους επιλέχθηκαν διαφορετικά συστήματα οριζόντιων ξύλινων ενισχύσεων, προκειμένου να πραγματοποιηθούν πειραματισμοί, τεκμηριωμένα κυρίως από αντίστοιχα των ωμοπλινθοδομών της Συνοικίας Μ των Μαλίων και των λιθοδομών του πρώτου ανακτόρου της Φαιστού και κτηρίων του Ακρωτηρίου Θήρας, μέσω δημοσιεύσεων και επί τόπου παρατηρήσεων.
Στον τέταρτο τοίχο κατασκευάστηκαν και τοποθετήθηκαν τα τρισδιάστατα ξύλινα πλαίσια πόρτας και παραθύρου, καθώς και το ξύλινο θυρόφυλλο, βασισμένα σε αρχαιολογικά δεδομένα από την Υπόστηλη Κρύπτη στα Μάλια και τα νεοανακτορικά κτήρια στο Ακρωτήρι, θέσεις, που διασώζουν πολύτιμες πληροφορίες για αντίστοιχες ξύλινες κατασκευές.
Ανακατασκευασμένα μεταλλικά εργαλεία ξυλουργικής (από την Ε. Μαραγκουδάκη), όπως πελέκεις, σκέπαρνα, πριόνια, σμίλες και μεταλλικές σφύρες, καθώς και ξύλινα εργαλεία, όπως ματσόλες διαφόρων μεγεθών και σφήνες, χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των ξύλινων μελών του κτηρίου. Τα εργαλεία κατασκευάστηκαν από κράμα χαλκού μέσης περιεκτικότητας σε κασσίτερο, σύμφωνα με τα πρότυπα της Υστεροελλαδικής περιόδου της ηπειρωτικής Ελλάδας, και εφαρμόστηκαν σε τεχνικές κατασκευής της 2ης χιλιετίας π.Χ. Η πειραματική χρήση τους επέτρεψε τη συστηματική παρατήρηση των κινήσεων του χειριστή, των χρονικών απαιτήσεων κάθε εργασίας, καθώς και της σταδιακής φθοράς των εργαλείων, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για την απόδοση και την πρακτική εφαρμογή των προϊστορικών τεχνικών ξυλουργικής.
Η κατασκευή των φερόντων και μη φερόντων στοιχείων από ξύλο με τα ίδια μας τα χέρια, χρησιμοποιώντας εργαλεία της Εποχής του Χαλκού, παρείχε πολύτιμες πληροφορίες για τις συνδέσεις των ξύλων, τη διαδικασία σχεδιασμού και κατασκευής ενός μινωικού κτηρίου από ωμόπλινθους και ξύλο, καθώς και για άλλα τεχνικά ζητήματα που δεν ήταν δυνατόν να αποκτηθούν ή να κατανοηθούν με άλλον τρόπο. Η βιωματική, πειραματική αυτή προσέγγιση προσέφερε σημαντικές γνώσεις για τις τεχνικές των ξύλινων κατασκευών και για την κατανόηση της μινωικής αρχιτεκτονικής, μέσα από την χρήση του ξύλου.
ΠΗΓΗ: Ελ. Τσακανίκα (Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ) – Έλ. Μαραγκουδάκη (δρ. πειραματικής αρχαιολογίας) ομιλία «Ανακατασκευή κτηρίου από ξύλο και πλίνθους στα Μάλια: πειραματική μελέτη των ξυλουργικών τεχνικών των Μινωιτών κατά την πρωτοανακτορική περίοδο (TiMMA)», 16.5.2025, στο Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών. Διοργάνωση: Αιγεύς και Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.5.2025.
Ανακατασκευη αρχαιο κτηριο 4.000 χρόνων ξυλο πλινθος Μαλια ηρακλειου κρητης αρχαια κρητη χρονια πριν πειραματικη κατασκευη Μινωικη Μυκηναικη αρχιτεκτονικη αρχαιολογια Μινωιτες πηλος αρχαιολογος αρχιτεκτονας πειραμα τεχνικες δομησης Πρωτοανακτορικη περιοδος επιχρισμενη ωμοπλινθοδομη πλινθοδομη οριζοντια ξυλινα στοιχεια ξυλοδεσια βαση αργολιθοδομη δωμα ξυλινη δοκος, κλαδι, καλαμι στρωση πατημενο χωμα δορωση δορωσις τοιχος συστημα οριζοντιο ξυλινη ενισχυση πειραματισμος Συνοικια Μ Μαλιων λιθοδομη ανακτορο Φαιστος Ακρωτηρι Θηρα τρισδιαστατο πλαισιο πορτα παραθυρο θυροφυλλο, Υποστυλη Υποστηλη Κρυπτη νεοανακτορικο μεταλλικο εργαλεο ξυλουργικη πελεκυς, σκεπαρνο, σκεπαρνι πριονι σμιλη μεταλλικη σφυρα ξυλινα εργαλεια, ματσολα σφηνα μελος εργαλεια κραμα χαλκου χαλκος μεση περιεκτικοτητα κασσιτερος, Υστεροελλαδικη εποχη ηπειρωτικη Ελλαδα 2η χιλιετια πΧ εργασια φθορα χερια, συνδεση μινωικο ωμοπλινθος ξυλα βιωματικη τεχνικες Τσακανικα Μαραγκουδακη
