Του συγγραφέα Κωνσταντίνου Σπίνου, Kspin.gr@gmail.com
Στις 6 Ιανουαρίου 1449 στέφθηκε στην Μητρόπολη του Μυστρά «Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων και βασιλεύς των Ελλήνων» ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, ο τελευταίος αυτοκράτωρ του Βυζαντίου, που έδωσε την ζωή του αυτοπροαιρέτως, για να υπερασπίσει την περικαλλή και ένδοξη πατρίδα. Οι Ιστορικοί της εποχής του το παρουσιάζουν ως γενναίο, αποφασιστικό, σώφρονα, φιλόπατρι, ευσεβή, μετριοπαθή, μορφωμένο, που ενέπνεε θαυμασμό και αγάπη σε όλους τους υπηκόους του. Με το παράδειγμά του αποτέλεσε την τραγικότερη μορφή της αλώσεως, όπου πολέμησε ως νέος Αχιλλέας και πέθανε ως νέος Λεωνίδας. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και ο Λεωνίδας ανέτρεψαν το κατεστημένο. Δοξάστηκαν και υμνήθηκαν παγκοσμίως παρ’ ότι ηττήθηκαν! Ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή της μεγαλοπρεπούς αυτής προσωπικότητας που είπε το δεύτερο «μολων λαβε» και υπέγραψε κυριολεκτικά με το αίμα του την έννοια ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ . Ο Θεός να αναπαύσει τις ψυχές των συμπολεμιστών του και των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης που χάθηκαν κατά την Άλωση
Την 28η Μαΐου του 1453 παραμονή της Αλώσεως, ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ήταν απελπισμένος από την έκβαση της πολιορκίας, που μέχρι τότε οι επιθέσεις του κατέληγαν σε μεγάλο φιάσκο με εκατοντάδες νεκρούς στρατιώτες του. Ήδη άρχισε να πιστεύει ότι δεν θα μπορέσει να αλώσει την Κωνσταντινούπολη. Επί πλέον φοβόταν, γιατί είχε περάσει και αρκετός καιρός από την ημέρα που άρχισε την πολιορκία, μην τυχόν και έρθουν ενισχύσεις από την Δύση. Αυτό βέβαια το διέδιδαν με επιτυχία οι πράκτορες του Βυζαντίου.
Στο στρατιωτικό συμβούλιο που διέταξε, οι στρατηγοί του προτείναν να λύσουν την πολιορκία, να ανασυγκροτηθούν και να επανέλθουν με περισσότερο στρατό και νέα όπλα. Ο μόνος που εναντιώθηκε ήταν ο Ζαγανός Πασάς (δυστυχώς Ελληνικής καταγωγής) και ζήτησε από τον Μωάμεθ να επιτεθούν άλλη μια φορά με όλες τους τις δυνάμεις. Έτσι και έγινε. Ο Σουλτάνος διέταξε όλους να καταλάβουν τις τελικές τους θέσεις. Τούρκοι στρατιώτες μετέφεραν όλη νύχτα μεγάλες σκάλες προκειμένου να χρησιμοποιηθούν την επομένη για αναρρίχηση στα τείχη. Επίσης μετέφεραν πολλά πλέγματα από φρύγανα και λυγαριές για να προστατευθούν εκείνοι που θα ανέβαιναν στις σκάλες. Στο μεταξύ τα ταμπούρλα και οι ζουρνάδες έπαιζαν ακατάπαυστα εμψυχώνοντας τους πολεμιστές. Ταυτόχρονα συνεχίζονταν με αμείωτη σφοδρότητα οι βολές των μεγάλων πυροβόλων ενώ ο τουρκικός στόλος που ναυλοχούσε στο Διπλοκιόνιο ετοιμαζόταν να λάβει μέρος στην γενική επίθεση.
ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΘΕΣΗ
29 Μάιου 1453: Περίπου στις 1.30 το βράδυ της 28 προς 29 αρχίζει η μεγάλη επίθεση προς τα τείχη από τρία σημεία ταυτόχρονα. Ο σουλτάνος για να κουράσει τους αμυνόμενους, έστειλε όσα ρεμάλια του είχαν απομείνει, από τους άτακτους Βασιβουζούκους, από άγριους τυχοδιώκτες, ληστές και δολοφόνους, εξαγριωμένα ασκέρια, και όλα εκείνα τα αποβράσματα που είχανε ενταχθεί στον στρατό του για μια ευκαιρία εύκολης λαφυραγωγίας. Μια ώρα κράτησε η μάχη και αποκρούσθηκε.
Ακολούθησε το δεύτερο κύμα επίθεσης από επαγγελματίες μισθοφόρους που τους είχε τάξει χρυσάφια, πλούτη, πιλάφια, αγοράκια και κοριτσάκια. Αυτοί στερέωσαν σκάλες και άρχισαν να ανεβαίνουν τα τείχη. Οι υπερασπιστές της πόλης με αρχηγό τον Ιουστινιάνι ήταν και πάλι εκεί ρίξανε τις σκάλες κάτω τους πετσοκόψαν και τους έστειλαν από εκεί που ήρθανε.
Οι επιτιθέμενοι άρχισαν να σκέπτονται και πάλι την υποχώρηση και πολλοί από αυτούς το κάνανε. Γύριζαν την πλάτη στον εχθρό και φεύγανε. Για να αντιμετώπιση ο Μωάμεθ την υποχώρηση είχε βάλει τους τσαούσηδες. Όποιος υποχωρούσε τον κτυπούσαν με μαστίγια και τον γύριζαν πίσω στην μάχη. Όσοι δεν υπάκουαν τους εκτελούσαν. Βλέποντας όμως ότι τίποτα δεν μπορούσε να ρίξει τα τείχη μετά από μάχη διαρκείας 2 ωρών, ο ίδιος ο Μωάμεθ διέταξε την υποχώρηση. Οι αμυνόμενοι ήταν πλέον εξαντλημένοι άυπνοι κατάκοποι και χωρίς δυνάμεις. Όταν τους είδαν να υποχωρούν αναθάρρησαν. Μάλιστα ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος βλέποντας τους πολιορκητές να υποχωρούν και να μην έχουν όρεξη για μάχη αναφώνησε: «Βλέπω τον εχθρό να υποχωρεί άτακτα ο Θεός είναι μαζί μας, η νίκη είναι δικιά μας». Μέσα στην γενική αποτυχία των άτακτων και των μισθοφόρων ο Μωάμεθ έστειλε τα επίλεκτα τμήματά του τα οποία δεν ήταν άλλοι από τους Γενίτσαρους.
Ένα βλήμα του πυροβολικού ρίχνει ένα κομμάτι του τείχους, απ όπου εισέρχονται εντός της Πόλης 300 περίπου Γενίτσαροι. Δεν άργησαν οι αμυνόμενοι να τους στείλουν στον προφήτη τους να τρώνε όσο πιλάφι θέλουνε και να κάνουν παρέα με τις παρθένες του παραδείσου. Ο Σουλτάνος βλέποντας ότι και τα επίλεκτα τμήματα του να καταποντίζονται αφήνιασε και διέταξε γενική επίθεση (ίσως η τελευταία) ακόμα και τους σωματοφύλακές του και τις εφεδρείες του. Η κατάσταση ήταν πλέον φρικτή. Τα κανόνια εκτόξευαν βλήματα 250 κιλών και δημιουργούσαν ρήγματα. Αμέσως οι αμυνόμενοι έτρεχαν και τα επισκεύαζαν. Άλλοι σκαρφάλωναν με σκάλες στα τείχη. Και αυτούς τους απέκρουαν. Οι τσαούσηδες με τα βούρδουλα στα χέρια κτυπούσαν όσους ήθελαν να υποχωρήσουν. Παρά ταύτα τίποτα δεν μπορούσαν να πετύχουν. Η πόλη παρέμενε απόρθητη.
Είχε αρχίσει ήδη να ξημερώνει και τότε οι επιτιθέμενοι μια μικρή πύλη ανοιχτή που οδηγούσε σε ένα στάδιο. Το στάδιο ονομαζόταν κέρκος ( από εκεί βγήκε η λέξη κερκίδα) και από εκεί η πύλη ονομάστηκε Κερκόπορτα.
Τώρα ποιος την άφησε ανοιχτή ή αν κάποιος την άνοιξε επίτηδες έχουν λεχθεί και έχουν γραφεί πολλά. Από εκεί άρχισαν να εισέρχονται εντός της πόλεως τμήματα Γενιτσάρων και έτσι η άμυνα βρέθηκε περικυκλωμένη. Ένας από αυτούς κατάφερε να ανεβεί επάνω στα τείχη και το πρώτο πράγμα που έκανε ήτανε να κατεβάσει την αυτοκρατορική σημαία και να ανεβάσει το λάβαρο του σουλτάνου. Τόσο ψηλά που φαινότανε από όλο το μήκος των τειχών. Κραυγή απελπισίας ακούστηκε σε όλη την γραμμή άμυνας. Η πόλις εάλω. Νόμιζαν ότι η πόλη έπεσε χωρίς να έχει πέσει ακόμα. Ένα ένα τα αυτοκρατορικά λάβαρα κατεβαίνανε και στην θέση τους έμπαινα τα λάβαρα του σουλτάνου. Ταυτόχρονα άρχισε να εισρέει κόσμος από την Κερκόπορτα και η μάχες γενικεύτηκαν σε όλο το μήκος των τειχών ιδιαίτερα στην πύλη του Άγιου Ρωμανού και στην πύλη της Αδριανούπολης, όπου οι αδελφοί Μποκιάρδοι αντιμετώπιζαν τους Γενιτσάρους με επιτυχία. Ο Αυτοκράτορας έφιππος μαχόταν στην πρώτη γραμμή, Δυστυχώς όμως ο αρχηγός της Άμυνας ο Ιουστινιάνης τραυματίσθηκε σοβαρά, και επειδή έχασε πολύ αίμα λιποθύμησε. Οι υπασπιστές του τον μετέφεραν στο πλοίο απ’ όπου απέπλευσε για Χίο. Δεν υπήρχε τούρκικος στόλος να τους σταματήσει γιατί οι ναύτες βλέποντας ότι η πόλη θα πέσει άφησαν τα πλοία τους και πήγαν μέσα για να μην χάσουν τα λάφυρα.
Η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΛΩΣΗ της ΠΟΛΗΣ, ΕΔΩ.
Τελικά η πόλη εάλω και για τους ηττημένους δεν υπήρξε κανένας οίκτος. Οι Τουρκομογγόλοι ενθυμούμενοι και την καταγωγή τους επί τρεις μέρες σφάζανε αδιακρίτως, έκαιγαν, κατέστρεφαν, εβίαζαν κοπέλλες και αγόρια όπως τους υποσχέθηκε ο μανιακός αρχηγός τους. Την ίδια τύχη είχαν όσοι προσέφυγαν στην Αγία Σοφία. Οι εκκλησίες και τα μοναστήρια λεηλατήθηκαν και βεβηλώθηκαν. Ολόκληρη η πόλη ερημώθηκε και καταστράφηκε. Τέτοιες ήταν οι επί τρεις ημέρες σφαγές, καταστροφές και ιεροσυλίες, ώστε ο χρονογράφος Φραντζής δεν είναι υπερβολή όταν γράφει ότι: «σε ολόκληρη την Κωνσταντινούπολη δεν φαινόταν σπιθαμή χώμα, από τις σωρούς των νεκρών»!
Ο βασιλιάς μαχόταν και έμεινε μόνος Κανείς δεν ξέρει πως χάθηκε. Η παράδοση αναφέρει ότι μονός και περικυκλωμένος αναφώνησε «Δεν υπάρχει ένας χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;». Άλλοι λένε ότι την ώρα που έλεγε αυτά τα λόγια κάποιος τον σκότωσε με το γιαταγάνι του και εν συνεχεία του έκοψε το κεφάλι και το παρουσίασε στον Μωάμεθ για να πάρει χρήματα. Άλλοι λένε ότι δείλιασε και έφυγε. Το σίγουρο είναι ένα. Ότι από τις 29 Μαΐου 1453 ο Παλαιολόγος πέρασε στην αιωνιότητα και έγινε μύθος δίπλα στον Θεμιστοκλή στον Λεωνίδα στον Μέγα Αλέξανδρο.
Πάνω στα τείχη δεν είχαν μείνει πλέον πολεμιστές εκτός από τους ναύτες της Κρήτης, που πολεμούσαν ως το μεσημέρι επάνω στον πύργο του Βασιλείου του Λέοντος και του Αλεξίου. Αυτοί δεν θέλησαν να παραδοθούν επιλέγοντας να πεθάνουν πολεμώντας. Στο μεταξύ κάποιος Τούρκος ειδοποίησε τον Σουλτάνο για την ηρωική τους άμυνα και αυτός συμφώνησε να τους επιτραπεί να φύγουν ανενόχλητοι με τα πλοία τους.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.5.2025.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», εκδ. Εκδοτική Αθηνών.
- Νικολούδης Ν. «Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης».
- Ράνσιμαν Στ. «Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως 1453».
- Σλουμπερζέ Γ. «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Πολιορκία, Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως».
- Σπυρόπουλος Π. «Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως».
29 ΜΑΙΟΥ 1943 ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΩΡΕΣ της ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑΣ ΜΑΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΠΟΛΗ 29η Σπινος 6 Ιανουαριου 1449 Ιανουαριος στεψη Μητροπολη Μυστρας λακωνια Αυτοκρατωρ των Ρωμαιων και βασιλευς των Ελληνων Κωνσταντινος ΙΑ Παλαιολογος 11ος τελευταιος αυτοκρατορας Βυζαντιο πατριδα ιστορικος γενναιος, αποφασιστικος σωφρων, φιλοπατρις, ευσεβης, μετριοπαθης, μορφωμενος, θαυμασμος αγαπη υπηκοοι παραδειγμα τραγικοτερη μορφη αλωσεως, νεος Αχιλλεας Λεωνιδας ανατροπη Δοξα υμνος ηττα μεγαλοπρεπης Κωνσταντινουπολης αλωση αλωσις 28 28η σουλτανος Μωαμεθ Β απελπισια πολιορκια επιθεση φιασκο νεκροι στρατιωτες Κωνσταντινουπολις Δυση πρακτορας Βυζαντιο στρατιωτικο συμβουλιο στρατηγος ανασυγκροτηση στρατος οπλα Ζαγανος Πασας Ελληνικη καταγωγη δυναμεις διαταγη Τουρκοι στρατιωτης σκαλα τειχη πλεγμα φρυγανα λυγαρια προστασια ταμπουρλο ζουρνας πολεμιστης βολη πυροβολο τουρκικος στολος Διπλοκιονιο τειχος αμυνα ρεμαλι ατακτοι Βασιβουζουκοι Βασιβουζουκος αγριος τυχοδιωκτης, ληστης δολοφονος, εξαγριωμενο ασκερι αποβρασμα λαφυραγωγια μαχη επαγγελματιας μισθοφορος χρυσος πλουτη, πιλαφι αγορακια κοριτσακια Ιουστινιανης Ιουστινιανι υποχωρηση φυγη τσαουσηδεςτσαουσης μαστιγιο υπακοη εκτελεση πολιορκητες εχθρος ατακτα Θεος νικη αποτυχια μισθοφοροι επελεκτα τμηματα Γενιτσαροι βλημα πυροβολικο Γενιτσαρος προφητης παρθενα παραδεισος σωματοφυλακας εφεδρεια κανονι βληματα ρηγμα επισκευη τσαους βουρδουλας απορθητη πυλη σταδιο κερκος κερκιδα Κερκοπορτα ανοιχτη αυτοκρατορικη σημαια λαβαρο γραμμη αμυνας εαλω αυτοκρατορικα λαβαρα μαχες αγιου Ρωμανου Αδριανουπολης, αδελφοι Μποκιαρδοι αγιος Ρωμανος Αδριανουπολη, Μποκιαρδος εφιππος αρχηγος αμυνας τραυμα λιποθυμια υπασπιστης πλοιο νησος νησι Χιος τουρκικο οικτος τουρκομογγολοι σφαγη καψιμο καταστροφη βιασμος κοπελλα αγορι μανιακος ιν ιερος ναος Αγιας Σοφιας Αγια Σοφια εκκλησια μοναστηρι λεηλασια βεβηλωση ερημος σφαγες, καταστροφες ιεροσυλια χρονογραφος Φραντζης νεκρος βασιλευς παραδοση χριστιανος κεφαλι αποκεφαλισμος γιαταγανι χρηματα μυθος Θεμιστοκλης Μεγας Αλεξανδρος ναυτες Κρητης, κρητη ναυτικοι κρητες κρητικοι πυργος Βασιλειου του Λεοντος Αλεξιου Βασιλειο Λεοντας λεων Αλεξιος παραδοση Τουρκος ηρωικη πλοιαηρωας ηρωες Νικολουδης ρανσιμαν σλουμπερζε Σπυροπουλος
