Το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπος Κυκλάδων, είναι το πιο ενεργό όλης της Μεσογείου – του Ά. Τσελέντη

Του καθηγητή Άκη Τσελέντη

Η ενημέρωση για το σεισμικό δυναμικό μιας περιοχής των πολιτικών είναι μια καυτή πατάτα στα χέρια τους. Εμένα δεν με νοιάζει αν καούν, αλλά με ενδιαφέρει να μην καεί τρώγοντάς την ο πολίτης.

Λίγα λόγια για να μάθετε για τα ηφαίστεια της Σαντορίνης:

Τους τελευταίους δύο μήνες παρακολουθούν μια «ήπια» σεισμική-ηφαιστειακή δραστηριότητα στον ευρύτερο χώρο των τρων κυρίων ηφαιστειακών κέντρων της Σαντορίνης: στην Νέα Καμένη και στον Κολούμπο, γεγονός το οποίο προκαλεί ανησυχία στους κατοίκους.

Τα Χριστιαννα που είναι και το αρχαιότερο μαζί με την υποθαλάσσια καλδέρα που ανακαλύφθηκε από ερευνητικές γεωτρήσεις δεν παρουσιάζει σεισμικότητα.

Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτά τα ηφαίστεια είναι ενεργά και έχουν δώσει ηφαιστειακές εκρήξεις στο παρελθόν.

Ο Κολούμπος ή το Κολούμπο είναι ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο σε απόσταση 6,5 χλμ. ΒΑ. της Σαντορίνης, το οποίο ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου. Έγινε γνωστό μετά από μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη στις 27 Σεπτεμβρίου 1650.[1] Από την λάβα σχηματίστηκε μικρή νησίδα, η οποία, όμως, εξ αιτίας των θαλασσίων κυμάτων, γρήγορα κατέρρευσε σε ύφαλο. Από την κατάρρευση αυτή προκλήθηκε τσουνάμι, το οποίο προκάλεσε ζημιές μέχρι και σε απόσταση 150 χλμ. Σήμερα έχει ύψος 280 μ. (σε σχέση με τον περιβάλλοντα θαλάσσιο πυθμένα) και βρίσκεται περίπου 18 μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο κρατήρας του έχει διάμετρο περίπου 3 χλμ. και βάθος 512 μ. Σε μεγάλη έκταση γύρω από το ηφαίστειο έχουν εντοπιστεί υδροθερμικά φρέατα από τα οποία αναβλύζει καυτό νερό, έως και 220^οC, με διαλυμένα μεταλλικά στοιχεία και τα οποία φιλοξενούν ένα σπάνιο οικοσύστημα από νηματοειδή βακτήρια.

Ένας συνεχώς αυξανόμενος όγκος μάγματος συσσωρεύεται στον μαγματικό θάλαμο, σε βάθος περίπου 3 χλμ. κάτω από το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπος. Η παρουσία αυτού του μαγματικού θαλάμου αναδεικνύει την πιθανότητα μιας μελλοντικής έκρηξης.

Πρόκειται το πιο ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο όλης της Μεσογείου να παρακολουθείται συνεχώς σε πραγματικό χρόνο. Αυτό αναφερόταν σε ανακοίνωση της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης (AGU) το 2023.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το μάγμα στον θάλαμο έχει την τάση, σε βάθος χρόνου, να φθάσει ξανά σε παρόμοιο όγκο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, μετά την τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου, ο μαγματικός θάλαμος μεγαλώνει με μέσο ρυθμό περίπου 4.000.000 κυβ. μ. τον χρόνο. Ο συνολικός όγκος που έχει συσσωρευθεί στο “ρεζερβουάρ” μάγματος (μαγματικό θάλαμο) κάτω από τον Κολούμπο, υπολογίζεται σε τουλάχιστον 1,4 κυβ. χλμ.

Οι σεισμικές δονήσεις μέσα στην καλδέρα της Σαντορίνης εντοπίζονται στο ρήγμα της Καμένης (Kameni line) (παρόμοια σεισμό-ηφαιστειακή ανησυχία με το 2011-2012 χωρίς να καταλήξει σε έκρηξη)

Προς το παρόν ΔΕΝ ΒΛΕΠΩ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ όπως ορθώς συμπέρανε η πολύ έμπειρη επιτροπή που εξέτασε το φαινόμενο στην πολιτική προστασία. Βέβαια η Σαντορίνη του 2025 δεν είναι εκείνη του 1939 και του 1950.

Επί πλέον προσωπικά θα πρότεινα τα ακόλουθα ΕΠΙ ΠΛΕΟΝ μέτρα:

1. Ενημέρωση των κατοίκων των γειτονικών νησιών για τις προφυλάξεις που πρέπει να παίρνουν στην περίπτωση που ενημερωθούν για τσουνάμι.
2. Ενίσχυση του δικτύου ανίχνευσης τσουνάμι στην ευρύτερη περιοχή.
3. Επειδή λίγο πριν και κατά την διάρκεια ηφαιστειακών εκρήξεων έχουμε έκκληση υδρόθειου (στο παρελθόν υπήρχαν πολλά θύματα), να εγκατασταθούν συσκευές μέτρησης υδρόθειου.
4. Να γίνονται επί πλέον παρατηρήσεις εκτός των σεισμολογικών πχ δορυφορική μέτρηση μικρομετατωπίσεων, μέτρηση ραδωνίου, σεισμικό θόρυβο.
5. Τοποθέτηση ΒΑΝ στην Αμοργό. (Σιγά μη βάλετε αφού το έχετε θάψει)

(**) Οι σεισμοί είναι τεκτονικοί και ΦΥΣΙΚΑ ΕΧΟΥΝ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ (π.χ. άνοδος μάγματος που αλλάζει το καθεστώς τάσεων κλπ.).

Αρχικώς δεν χρειάζεται πανικός γιατί ο πανικός είναι ο μεγαλύτερος φονιάς ΑΛΛΑ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΕΠΙΔΕΙΝΩΝΕΤΑΙ

Μετά τους νέους σεισμούς που έγιναν νομίζω ότι πρέπει τόσον η πολιτεία (η οποία κάνει αυτό που πρέπει) όσο και οι κάτοικοι να είναι πολυ προσεκτικοί. Η Εθνική Επιτροπή Σεισμικού Κινδύνου είναι στελεχωμένη με διεθνούς επιπέδου έμπειρους επιστήμονες και να ακούτε τις ανακοινώσεις της,

Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ είναι από το τσουνάμι. Δυστυχώς η γειτνίαση των υποθαλάσσιων ρηγμάτων της περιοχής δεν αφήνει αρκετό χρόνο για να φτάσουν οι ειδοποιήσεις από το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι και το χρονικό περιθώριο μεταξύ της ειδοποίησης και της άφιξης του τσουνάμι είναι πολύ μικρό.

Πρέπει οι κάτοικοι με το που παρατηρήσουν απόσυρση των υδάτων να απομακρυνθούν άμεσα από τις ακτές και να καταφύγουν σε ψηλότερα τοπογραφικά μέρη.

Για να γνωρίζουμε το ιστορικό:

Ο βυθός του Αιγαίου ανάμεσα στη Σαντορίνη και στην Αμοργό κρύβει συνολικά πέντε μεγάλα ρήγματα μήκους άνω των 20 χλμ. το καθ’ ένα, τα οποία μπορούν να δώσουν σεισμούς μεγέθους 6,5 έως 7,3 βαθμών.

Το ρήγμα που έδωσε τον καταστροφικό σεισμό του 1956, στην Αμοργό τον Ιούλιο του 1956 συνέβη στην Αμοργό ο μεγαλύτερος σεισμός στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα, ενώ τον διαδέχθηκε το μεγαλύτερο τσουνάμι των τελευταίων δύο αιώνων στην Μεσόγειο.

Να ακούτε τις οδηγίες ΜΟΝΟ ΤΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟ ΡΑΔΙΟ ΑΡΒΥΛΑ.

Το πλέον πιθανό είναι σιγά σιγά το φαινόμενο να εκτονωθεί αλλά οφείλουμε να τα γνωρίζουμε.

(Οι χάρτες είναι από την έρευνα Nomikou et al., 2018)

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.2.2025.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ-ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:

[1] Η εποχή είναι γνωστή στους Κυκλαδίτες ως “ο καιρός του Μεγάλου Κακού”. Είχε 50-70 νεκρούς ανθρώπους, πάρα πολλά ζώα και απώλειες σε καλλιέργειες. Γι’ αυτό εκτίσθη ο ΙΝ Παναγία του Καλού. Υπάρχουν γραπτές διηγήσεις, (από Καισάριο Δαπόντε, τον Γάλλο ιερωμένο Francois Richard, κ.ά.).

Το νησίδιο κείται στον 36ο παράλληλο [36°31′00″N 25°29′30″E].

Το νησαίο σύμπλεγμα Χριστιάνα – Σαντορίνη – Κολούμπο σχηματίστηκε περίπου πριν 700.000 – 360.000 χρόνια, όταν εμφανίστηκαν μικρότερα ηφαίστεια κατά μήκος ολόκληρου του ηφαιστειακού πεδίου. Οι δύο κορυφαίες ηφαιστειακές μονάδες του Κολούμπο σχηματίσθηκαν παράλληλα με τους κύκλους έκρηξης της Σαντορίνης, τα τελευταία 360.000 χρόνια.

– ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”.

υποθαλασσιο ηφαιστειο Κολουμπος Κυκλαδων, ενεργο Μεσογειου υποθαλασσια ηφαιστεια Κυκλαδες ενεργα Μεσογειος Τσελεντης σεισμικο δυναμικο θηρας Σαντορινης ηπια σεισμικη ηφαιστειακη δραστηριοτητα ηφαιστειακο κεντρο θηρα Σαντορινη Ιος Νεα Καμενη Κολουμπο, ανησυχια κατοικοι Χριστιαννα Χριστιανα αναφη αρχαιοτερο καλδερα καλντερα ερευνητικη γεωτρησ σεισμικοτητα εκρηξη Ηφαιστειακο τοξο Νοτιο Αιγαιο 27 Σεπτεμβριου 1650 Σεπτεμβριος 17ος αιωνας μχ λαβα μικρη νησιδα, μικρονησι νησακι ανυδρος θαλασσια κυματα υφαλος καταρρευση τσουναμι, ζημιες περιβαλλον θαλασσιος πυθμενας θαλασσα κρατηρας υδροθερμικο φρεαρ καυτο νερο διαλυμενα μεταλλικα στοιχεια σπανιο οικοσυστημα νηματοειδη βακτηρια διαλυμενο μεταλλικο στοιχειο σπανια οικοσυστηματα νηματοειδες βακτηριο γεωφυσικη μαγμα μαγματικος θαλαμος, Αμερικανικη ενωση AGU 2023 σεισμικες δονησεις ρηγμα Kameni line 2011 2012 φαινομενο πολιτικη προστασια 2025 1939 1950 νησια προφυλαξη δικτυο ανιχνευσης κυματοσυρμος εκκληση υδροθειο θυματα συσκευη μετρησης υδροθειου δορυφορικη μετρηση μικρομετατωπιση ραδωνιο θορυβος ΒΑΝ Αμοργος τεκτονικος ανοδος πανικος ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ Εθνικη Επιτροπη Σεισμικου Κινδυνου ρηγματα αποσυρση υδατων ακτη βυθος Αιγαιου πεντε 5 καταστροφικος Ιουλιος 1956 20ος μεγαλυτερο  νομικος χαρτες χαρτης anafi santorini thera amorgos cyclades Κυκλαδιτες καιρος του Μεγαλου Κακου μεγαλο κακο νεκροι ανθρωποι νεκρα ζωα απωλειες καλλιεργεια ΙΝ ιερος ναος εκκλησια Παναγια του Καλου Δαποντες, Γαλλος ιερωμενος ρισαρ Richard, νησιδιο 36ος παραλληλος νησαιο συμπλεγμα παλαιολιθικη εποχη 700.000 – 360.000 χρονια πριν πεδιο κλιμακα ριχτερ κλιμακας