Στις προθήκες της αίθουσας Γ του Μουσείου Προϊστορικής Θήρας Κυκλάδων σκιαγραφείται η πορεία του νησιού από την Νεώτερη Νεολιθική περίοδο (4500 π.Χ.) ως τις αρχές της Υστεροκυκλαδικής Ι περιόδου (αρχές 17ου αι. π.Χ.).
Στα εκθέματα περιλαμβάνονται νεολιθική κεραμική, πρωτοκυκλαδικά μαρμάρινα ειδώλια και αγγεία από νεκροταφείο στην περιοχή των Φηρών και από το Ακρωτήρι. Επίσης, πρωτοκυκλαδική κεραμική που περιλαμβάνει και ενδιαφέροντα ευρήματα της μετάβασης από την ΠΚ ΙΙΙ περίοδο (Ομάδα Καστριού) από τις νησίδες των Χριστιανών και από το Ακρωτήρι (3300 – 2000 π.Χ.), μεσοκυκλαδική κεραμική με μια σειρά από εντυπωσιακές πτηνόμορφες πρόχοι, πολλές από τις οποίες είναι διακοσμημένες με χελιδόνια, από τον Φτέλλο, τον Άγιο Ιωάννη Ελεήμονα, το Μεγαλοχώρι και το Ακρωτήρι (20ός – 18ος αι. π.Χ.) και δείγματα της πρώιμης κυκλαδικής χαλκοτεχνίας από τις δύο τελευταίες θέσεις.
Οι χάρτες και οι χρονολογικοί πίνακες σε συνδυασμό με τα ίδια τα εκθέματα, βοηθούν τον επισκέπτη να κατανοήσει την σταδιακή ανάπτυξη της Θήρας σε σημαντικό αιγαιακό κέντρο, την σχέση της με άλλες περιοχές ήδη από αυτή την πολύ πρώιμη περίοδο, και την τεχνολογική εξέλιξη των πολιτισμών του Αιγαίου γενικότερα. – ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, αρχαιολόγος Μ. Μαρθάρη.
Το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας είναι μοναδικό στο είδος του Περιφερειακό Μουσείο. Φιλοξενεί ευρήματα που προέρχονται από τις ανασκαφές της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας στο Ακρωτήρι, από τις παλαιές ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην θέση Ποταμός[1], από τις ανασκαφές της ΚΑ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων σε διάφορες θέσεις της Θήρας, από περισυλλογές και παραδόσεις. Με την έκθεση γίνεται μια προσπάθεια να σκιαγραφηθεί η πορεία της Θήρας στους Προϊστορικούς χρόνους μέσω επιλεγμένων ευρημάτων από τις χιλιάδες που υπάρχουν στις αποθήκες, μια πορεία δυναμική και δημιουργική που κατέστησε το νοτιότερο νησί των Κυκλάδων ένα από τα σπουδαιότερα αιγαιακά κέντρα κατά τον 18ο και 17ο αιώνα π.Χ.
Το Μουσείο μπορεί να θεωρηθεί ως προέκταση του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου, αφού στεγάζει τις τοιχογραφίες αλλά και τα κινητά ευρήματα του αστικού αυτού κέντρου στην περίοδο της μεγάλης ακμής του (17ος αι. π.Χ.). Παράλληλα φιλοξενεί ευρήματα από πολλές άλλες θέσεις της Θήρας που χρονολογούνται από την 5η χιλιετία π.Χ. (Νεώτερη Νεολιθική περίοδος) ως τον 17ο αι. π.Χ. και δείχνουν το πέρασμα των ποικίλων πολιτισμών από το Αιγαίο σε μια μακρά περίοδο της προϊστορίας. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι όλα τα εκθέματα είναι σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης.
Η μόνιμη έκθεση του μουσείου στεγάζεται στο δεύτερο όροφο του κτηρίου (τρίτη στάθμη), εμβαδού 600 τ.μ., ενώ ο πρώτος όροφος (δεύτερη στάθμη) στεγάζει περιοδικές εκθέσεις, που παρέχουν τη δυνατότητα να ανακυκλώνεται το πολυπληθές υλικό των αποθηκών που καταλαμβάνουν το ισόγειο του κτηρίου (πρώτη στάθμη).
Η ιδέα για την ανέγερση τοπικού Μουσείου αποκλειστικά για τα ευρήματα των ανασκαφών του Ακρωτηρίου ανήκει στον ανασκαφέα του προϊστορικού οικισμού, καθηγητή Σπ. Μαρινάτο. Το οικόπεδο δωρήθηκε από το Νομίκειο Ξενοδοχείο του Ευ. Νομικού, υπό τον όρο ότι εντός πενταετίας θα κτιζόταν το Μουσείο. Τα σχέδια του κτηρίου έγιναν από τον αρχιτέκτονα Ι. Κουμανούδη και η ανέγερσή του ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Μετά από διακοπή των εργασιών για ένα διάστημα, το κτήριο ολοκληρώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οπότε το παρέλαβαν οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και ξεκίνησε η μελέτη για την έκθεση των ευρημάτων. Τότε εντοπίστηκαν και τα λειτουργικά, κυρίως, προβλήματα του κτηρίου, και συντάχθηκε προμελέτη για λογαριασμό της Αρχαιολογικής Εταιρείας από την αρχιτέκτονα Α. Κουβελά, η οποία τελικά δεν εγκρίθηκε.
Τελικά, ύστερα από αλλαγές που έγιναν με την ευθύνη και επίβλεψη των Διευθύνσεων Μελετών Μουσείων και Εκτελέσεως Έργων Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού, το κτήριο παραδόθηκε στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το 1998 – 1999. Τον Αύγουστο του 1999 διατέθηκαν στην Εφορεία και οι σχετικές πιστώσεις για την οργάνωση της έκθεσης, η οποία άρχισε αμέσως και περατώθηκε σε οκτώ μήνες. Ο δεύτερος όροφος διαμορφώθηκε κατάλληλα από την Α. Κουβελά, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός σύγχρονου μουσείου.
Σημαντική εργασία ήταν η επιστροφή στη Θήρα της πλειονότητας των ευρημάτων του Ακρωτηρίου που φιλοξενούνταν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ενώ παράλληλα έγιναν εργασίες συντήρησης αυτών και των υπολοίπων εκθεμάτων.
Το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας εγκαινιάστηκε το Μάρτιο του 2000, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κ. Στεφανόπουλο.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.6.2000.
ΣΧΟΛΙΑ Γ. Λεκάκη:
Οι πρώτες ανασκαφές στην Θηρα διεξήχθησαν από τον Γάλλο γεωλόγο F. Fouque το 1867, όταν κάποιοι εντόπιοι βρήκαν αρχαια αντικείμενα σε ένα λατομείο. Αργότερα, έγιναν οι ανασκαφές από τον Γερμανό αρχαιολόγο βαρώνο Fr. Hiller von Gaertringen, το 1895-1900, που απεκάλυψαν τα ερείπια της αρχαίας σπαρτιατικής αποικίας της Θήρας στο Μέσα Βουνό.
Το άλλο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΗΡΑΣ εκτίσθη το 1960, για να αντικαταστήσει το παλαιό μουσείο, που είχε κατασκευασθεί το 1902 και το οποίο κατεστράφη στους σεισμούς του 1956.
Συλλογές που περιλαμβάνει:
- Γλυπτά από την αρχαϊκή μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή.
- Επιγραφές από την αρχαϊκή μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή.
- Κεραμική και πήλινα ειδώλια από τη γεωμετρική μέχρι και την ελληνιστική εποχή.
[1] Στον Ποταμό έκανε ανασκαφές ο Ρ. Ζαν, υπό την αιγίδα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”.
Ευρεία σύσκεψη για την προστασία του πολιτιστικού αποθέματος των Κυκλάδων πραγματοποιήθηκε χθες υπό την Υπουργο Πολιτισμού Λ. Μενδώνη, λόγω της σεισμικής δραστηριότητας, που καταγράφεται στη Σαντορίνη.
Με την έναρξη του φαινομένου, η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, εφαρμόζοντας τις πάγιες οδηγίες για την αντιμετώπιση σεισμικής δραστηριότητας, έλαβε όλα τα αναγκαία προληπτικά μέτρα για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού. Ειδικότερα, στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας και το Αρχαιολογικό Μουσείο, τα εκθέματα έχουν αναδιαταχθεί σε χαμηλότερα ράφια, ενώ έχουν τοποθετηθεί προστατευτικά υλικά για να εξασφαλιστεί η ασφάλειά τους σε περίπτωση περαιτέρω έντασης του φαινομένου. Ιδιαίτερη μέριμνα δόθηκε στα εκθέματα που φυλάσσονται σε γυάλινες προθήκες, στα μεγάλα αγγεία και στα γλυπτά, τα οποία προστατεύθηκαν καταλλήλως για να περιοριστεί ενδεχόμενος κίνδυνος. Στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου, τα εργαστήρια και οι αποθήκες είναι τακτοποιημένες και προστατευμένες σύμφωνα με τις απαιτήσεις ασφαλείας. Αντίστοιχα μέτρα έχουν ληφθεί και για τα άλλα νησιά, στα οποία η σεισμική δραστηριότητα είναι αισθητή.
Χθες το πρωί κλιμάκιο του Υπουργείου Πολιτισμού, υπό τον Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού Γ. Διδασκάλου, πραγματοποίησε αυτοψία στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία της Σαντορίνης, στο πλαίσιο των συνεχών ελέγχων λόγω της συνεχιζόμενης σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή. Διαπιστώθηκε ότι τόσο τα εκθέματα όσο και οι υποδομές στο νησί, προς το παρόν, δεν έχουν υποστεί φθορές ή ζημιές. Παράλληλα, το προσωπικό παραμένει σε διαρκή επιφυλακή για τη διασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού και την άμεση αντίδραση σε οποιαδήποτε μελλοντική σεισμική δραστηριότητα.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.2.2025.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Centro universitario europeo per i beni culturali di Ravello, Ancient Buildings and Earthquakes: the Local Seismic Culture Approach, Edipuglia srl, 2005.
αρχαια Θηρα Νεολιθικη Εποχη σεισμικη καταστροφη μοναδικο Μουσειο Προιστορικης Θηρας σεισμος Προιστορια Κυκλαδων κυκλαδες νησι Νεωτερη Νεολιθικη περιοδος 6.500 χρονων χρονια πριν 4500 5η χιλιετια πΧ Υστεροκυκλαδικη Ι 17ος αιωνας κεραμικη πρωτοκυκλαδικο μαρμαρινο ειδωλιο αγγειο αρχαιο νεκροταφειο Φηρα Ακρωτηρι πρωτοκυκλαδικη κεραμικα ευρημα Ομαδα Καστριου Καστρι νησιδες Χριστιανων νησιδα μικρονησι νησακι νησιδιο βραχονησιδα Χριστιανα 5.300 3300 – 4.000 2000 μεσοκυκλαδικη πτηνομορφη προχους διακοσμηση χελιδονι Φτελλος, αγιος Ιωαννης Ελεημονας, Φτελος, αη γιαννης Ελεημων Μεγαλοχωρι 20ος – 18ος πρωιμη κυκλαδικη χαλκοτεχνια χαρτης εκθεμα αιγαιακο κεντρο, τεχνολογια πολιτισμος Αιγαιο αρχαιολογος Μαρθαρη αρχαιολογια σαντορινη Περιφερειακο ευρηματα ανασκαφη Εν Αθηναις Αρχαιολογικη Εταιρεια ανασκαφες Γερμανικο Αρχαιολογικο Ινστιτουτο dai, Ποταμος, ΚΑ Εφορεια Αρχαιοτητων περισυλλογη παραδοση εκθεση προιστορικα αποθηκη νοτιοτερο νησι αιγαιακα κεντρα 17ος αρχαιολογικος χωρος τοιχογραφια κινητα αστικο ακμη πολιτισμοι εξαιρετικη κατασταση διατηρησης υλικο αποθηκες ανασκαφεας προιστορικος οικισμος καθηγητης Μαρινατος Νομικειο Ξενοδοχειο Νομικος αρχιτεκτονας Κουμανουδης 1970 1980, Υπουργειο Πολιτισμου Αρχαιολογικη Εταιρια Κουβελα ΚΑ Εφορεια Προιστορικων και Κλασσικων Αρχαιοτητων 1998 – 1999 Εθνικο Αρχαιολογικο συντηρηση εγκαινια Μαρτιος 2000, Προεδρος της Δημοκρατιας, Στεφανοπουλος Σαντορίνη πρωτες Γαλλος γεωλογος Φουκ 19ος 1867, αντικειμενα λατομειο Γερμανος βαρωνος χιλερ Χιλλερ φον Γκερτρινγκεν, Γκαιρτρινγκεν 1895 1900, ερειπια σπαρτιατικη αποικια σπαρτη λακωνια Μεσα Βουνο Αθηνων χαλκινο θυμιατο σεισμοι 1956 συλλογη γλυπτα αρχαικη ρωμαικη επιγραφη πηλινο ειδωλιο γεωμετρικη ελληνιστικη
