Του Γιώργου Λεκάκη
Η διδακτορική διατριβή με ερευνητικό αντικείμενο την διερεύνηση της δραστηριότητας και της τεχνολογικής συμπεριφοράς των ομάδων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που έζησαν κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο (περίπου πριν 100.000 χρόνια) στην ΒΔ. Ελλάδα του Στ. Λιγκοβανλή με τίτλο «Ανθρώπινη δραστηριότητα και τεχνολογική συμπεριφορά κατά την Μέση και την Ανώτερη Παλαιολιθική εποχή στην βορειοδυτική Ελλάδα: οι μαρτυρίες των λιθοτεχνιών λαξευμένου λίθου από το Μεγάλο Καρβουνάρι[3], την Μολόνδρα και το Ελευθεροχώρι»[1] Θεσπρωτίας, κρίθηκε, εγκριθηκε και εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης[2], το 2014. Αποτελείται από xxviii + 462 σελ. με εικόνες, φωτογραφίες, χάρτες, πίνακες, γραφήματατα.
Κάτι τέτοιο επιχειρείται μέσα από την συγκριτική τεχνολογική και τυπολογική μελέτη τριών συνόλων τεχνέργων λαξευμένου λίθου της Μέσης και της Πρώιμης Ανώτερης Παλαιολιθικής Εποχής, που προέρχονται από τους υπαίθριους χώρους χρήσης:
- Μεγάλο Καρβουνάρι[3] (τομέας 34, μελετήθηκαν 1.601 λίθινα τέχνεργα),
- Μολόνδρα (1.132 λίθινα τέχνεργα) και
- Ελευθεροχώρι (3.615 λίθινα τέχνεργα)
στον νομό Θεσπρωτίας. Σε συνεκτίμηση με την γεωλογική, τοπογραφική και παλαιοπεριβαλλοντική συνάφεια των χώρων αυτών.
Η μελέτη αρθρώνεται σε 9 κεφάλαια:
Στο Κεφάλαιο 1 ανατρέχουμε την ιστορία, αλλά και τα βασικά συμπεράσματα που έχουν προκύψει από την μέχρι σήμερα διερεύνηση των υπαίθριων θέσεων της Παλαιολιθικής Εποχής στην βορειοδυτική Ελλάδα, επισημαίνοντας ταυτόχρονα τα ερευνητικά ζητήματα που παραμένουν ανοιχτά.
Στο Κεφάλαιο 2 παρουσιάζεται η μεθοδολογία συλλογής των εμπειρικών δεδομένων, καθώς και οι ειδικότεροι στόχοι της.
Στα Κεφάλαια 3, 4 & 5 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της μελέτης της παλαιογεωγραφίας και των χαρακτηριστικών του υλικού πολιτισμού κάθε θέσης.
Στο Κεφάλαιο 6 οι μαρτυρίες για τον υλικό πολιτισμό, τα υποκείμενα της δράσης και τον χώρο στον οποίο αυτά δραστηριοποιήθηκαν, συγκρίνονται συγχρονικά και διαχρονικά και προτείνονται ερμηνείες για την εξήγηση των ομοιοτήτων και των διαφορών που προκύπτουν.
Στο Κεφάλαιο 7 τα ευρήματα της μελέτης αντιπαραβάλλονται με και εντάσσονται στην υπάρχουσα εικόνα για τις «οικιστικές» και τεχνολογικές επιλογές των ανθρωπίδων κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο στην βορειοδυτική Ελλάδα, ενώ
στο Κεφάλαιο 8 συζητούνται βασικά σημεία των συμπερασμάτων που προκύπτουν από την διαδικασία αυτή, με αναφορά στα δεδομένα για την Μέση και την Πρώιμη Ανώτερη Παλαιολιθική Εποχή στην νότια και νοτιοανατολική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, γίνονται επίσης υποθέσεις για το είδος και τον χαρακτήρα της καθ’ αυτής ανθρώπινης δραστηριότητας, κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο στην περιοχή της βορειοδυτικής Ελλάδας.
Στο Κεφάλαιο 9 ανακεφαλαιώνονται τα συμπεράσματά της μελέτης.
Η παρούσα έρευνα αυξάνει τις μαρτυρίες για την Παλαιολιθική Εποχή όχι μόνον στην βορειοδυτική Ελλάδα, αλλά και στην νότια Βαλκανική. Εμπλουτίζει τα δεδομένα για τον υλικό πολιτισμό κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο στην Ήπειρο και αναθεωρεί αρκετές από τις παλαιότερες αντιλήψεις για το είδος της ανθρώπινης δραστηριότητας, και την χρονοπολιτισμική της διάσταση. Ταυτόχρονα ανοίγει αρκετά ζητήματα για διερεύνηση στο μέλλον και τονίζει την ερμηνευτική αξία των υπαίθριων χώρων χρήσης μέσω της προσεκτικής διερεύνησής τους, της σωστής διαχείρισης και ενδελεχούς μελέτης του αρχαιολογικού αποθέματός τους.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.5.2015.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] «Human activity and technological behavior during the Middle and Upper Palaeolithic in Northwestern Greece: the evidence from the lithic assemblages of Megalo Karvounari, Molondra and Eleftherochori» Thespotia.
[2] Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Αρχαιολογίας. Η διατριβή διατίθεται δωρεάν μόνον σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδίκτυο από το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών ΕΔΩ. Κείμενο στα ελληνικά, περίληψη στα αγγλικά.
[3] Το Καρβουνάρι Σουλίου Θεσπρωτίας ευρίσκεται 49 χλμ. ΝΑ. της Ηγουμενίτσας στον 39ο παράλληλο [39°23′29″N 20°28′58″E]. Κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή και την προϊστορία. Θεωρείται κοιτίδα του μεγάλου Ηπειρώτη στρατηγού Πύρρου – διατηρείται συνοικία με το όνομά του! Επί οθωμανοκρατίας ευρισκόταν στις πλαγιές του όρους Κουτσούμπερη. Μετά την επανάσταση του 1821 οι Καρβουναρίτες συνέχισαν να αγωνίζονται για την απελευθέρωση – με αγώνες το 1854, το 1878 και το 1897. Απελευθερώθηκαν από τον Ελληνικό Στρατό στις 23 Φεβρουαρίου 1913. Και μετακινήθηκαν από την πλαγιά στον κάμπο, όπου υπήρχαν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους. – ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «ΗΠΕΙΡΟΣ, η γωνια που πέτρωσε στο 5». Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις».
αρχαια λιθινα τεχνεργα 100.000 χρονων Θεσπρωτια Λεκακης λιθινο τεχνεργα 100.000 χρονια πριν Θεσπρωτιας διδακτορικη διατριβη δραστηριοτητα τεχνολογικη συμπεριφορα κυνηγοι τροφοσυλλεκτες Ανωτερο Πλειστοκαινο ΒΔ. Ελλαδα Λιγκοβανλης Ανθρωπινη τεχνολογια Μεση Ανωτερη Παλαιολιθικη εποχη βορειοδυτικη Ελλας λιθοτεχνια λαξευμενος λιθος Μεγαλο Καρβουναρι, Μολονδρα Ελευθεροχωρι Πανεπιστημιο Κρητης 2014 συγκριτικη τεχνολογικη τυπολογικη μελετη λαξευμα Πρωιμη υπαιθριος χωρος χρησης νομος παλαιοπεριβαλλον ιστορια, παλαιογεωγραφια υλικος πολιτισμος οικιστικη ανθρωπιδης νοτιοανατολικη Ευρωπη νοτια Βαλκανικη βαλκανια ηπειρου αναθεωρηση ειδος χρονοπολιτισμικη διασταση αρχαιολογια αποθεμα Σουλιου σουλι Ηγουμενιτσα 39ος παραλληλος κατοικηση προιστορια Ηπειρωτης αρχαιος στρατηγος Πυρρος συνοικια οθωμανοκρατια ορος Κουτσουμπερη Κουτσουμπερι επανασταση του 1821 Καρβουναριτες αγωνας απελευθερωση 19ος αιωνας μχ 1854, 1878 1897 απελευθερωση Ελληνικος Στρατος 23 Φεβρουαριου 1913 Φεβρουαριος καλλιεργειες ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ, ΓΚΟΡΤΣΕΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΛΟΥΡΟΣ
