Του Γιώργου Λεκάκη
Η λέξη εφιάλτης είναι αμαρτύρητος ως κακό όνειρο στα αρχαία χρόνια, πριν εμφανισθεί ο Τραχίνιος (ή Μαλιεύς) Εφιάλτης του Ευρυδήμου και προδώσει στους μυρίους Μήδους την μυστική οδό των Θερμοπυλών και μόνον έτσι αυτοί καταφέρουν και παρακάμψουν την αντίσταση των 300 Σπαρτιατών του Λεωνίδα και των 700 Θεσπιέων(*)…
Έτσι, όμως οι Έλληνες έφτιαξαν μια ακόμη λέξη, την οποία για να θυμούνται το πόσο κακό πράγμα είναι η προδοσία, την έκαμαν συνώνυμη με τον δαίμονα ο οποίος προκαλεί δυσάρεστα όνειρα, με το αίσθημα δυσφορίας, με τον βραχνά και γενικώς με ό,τι καταπιέζει την ψυχή…
Η πράξη του αυτή, όπως ήταν φυσικό, έκαμε τον Εφιάλτη μισητό σε όλους τους Έλληνες. Μετά την Μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ.) επικηρύχθηκε μάλιστα από την Δελφική Αμφικτιονία και κατέφυγε στην Θεσσαλία. Έπειτα από πολλά χρόνια, επέστρεψε στην Αντίκυρα, όπου και σκοτώθηκε από τον Αθηνάδη. Μάλιστα, τον φονιά του τίμησαν δεόντως οι Σπαρτιάτες…
ΠΗΓΗ: άρθρο του Γ. Λεκάκη στην στήλη του ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ, στην εφημ. “Έθνος”, 8.6.2003. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.6.2003.
ΠΗΓΗ: Ηρόδοτος (Ζ,213), κ.ά.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΕΦΙΑΛΤΗ, ΕΔΩ.
Μνημείο στην… (γαλλική) Νέα Γουιάνα της νοτίου Αμερικής, με το επίγραμμα για τους νεκρούς της Μάχης των Θερμοπυλών!!! … Ὦ ξεῖν’, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα, τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι… Σιμωνίδη του Κείου…
Ως κύριο πρόσωπο, ήταν ένας από τους Αλωάδες ή υιός του Ποσειδώνος και της Ιφιμήδειας, διάσημος για το ασυνήθιστο μεγαλείο και την δύναμή του – βλ. Ε,385, λ,308, Πι. Σ.4,89).
- Η λέξη υπάρχει και στα Μυκηναϊκά: E-pi-ja-ta.
- ἐφιάλτης (ὁ) / αιολ. ἐπιάλτης / επίαλος = ὁ ἁλλόμενος ἐπί τι, ὁ πνιγαλίων, ἢ ἠπιάλης, πάθος στομαχικόν, καθ’ ὃ ὁ κοιμώμενος αἰσθάνεται ὡς νὰ πηδᾷ τις ἐπ᾿ αὐτοῦ καὶ νὰ τὸν πλακώνῃ, κοινῶς «βραχνιᾶς» / βραχνάς / βαρυχνάς. “Ἐφιάλτης δὲ οὐ μόνον κύριον, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ πάθους ἡ λέξις κεῖται στομαχικοῦ, ὃ καὶ ἐπίαλτος λέγεται” – βλ. Εὐστ. (Ἰλ. σ.561.10) – τοῦτο δὲ ὁ χυδαῖος ἄνθρωπος βαρυχνᾶν λέγει. «ὁ ἐφαλλόμενος ἀτάκτως», αυτός που πηδά ή πατά βαρειά πάνω σε κάτι. Λογιζόταν δαίμων της νυκτός που προκαλεί βραχνά και ριγοπύρετο.
ΠΗΓΗ: Ἀλκαῖος 129, Φρύν. Κωμ. ἐν «Ἐφιάλτῃ» 2, Στράβ. 19, Μ. Ετυμ. Γουδ. ΣΟΥΔΑΣ.
(*) Για να είμαστε σωστοί, στην Μάχη των Θερμοπυλών έναντι των Περσών στάθηκαν και: Λακεδαιμόνιοι (Περίοικοι και Είλωτες), Αρκάδες (Μαντινείς, Τεγεάτες, Ορχομένιοι και άλλοι Αρκάδες), Κορίνθιοι, Φλείοι, Μυκηναίοι, Μαλιείς, Θηβαίοι, Φωκείς και Οπούντιοι Λοκροί!
λεξη εφιαλτης αμαρτυρητος αμαρτυρητη κακο ονειρο αρχαια χρονια, Τραχινιος Τραχινια Μαλιευς μαλιεις μαλιακος κολπος μαλια Εφιαλτης Ευρυδημου Ευρυδημος προδοσια μυριοι Μηδοι μυστικη οδος μαχη Θερμοπυλων Θερμοπυλες Θερμοπυλαι παρακαμψη αντισταση 300 Σπαρτιατες Λεωνιδας Θεσπιεις Θεσπιαι Θεσπιες βοιωτια αρχαιοι ελληνες λεξις πραγμα συνωνυμη δαιμονας δαιμων δυσαρεστο κακα ονειρα, αισθημα δυσφορια βραχνας καταπιεση ψυχη πραξη μισητος μισος Πλαταιαι πλαταιες 5ος αιωνας 479 πΧ επικηρυξη δελφοι Δελφικη Αμφικτιονια Θεσσαλια Αντικυρα, Αθηναδης αντικιρρα δολοφονια φονιας τιμη φονια Σπαρτη λακωνια 300 spartans sparta Ηροδοτος κυριο προσωπο, Αλωαδες θεος Ποσειδωνας Ποσειδων Ιφιμηδεια ασυνηθιστο μεγαλειο δυναμη γιγας γιγαντας γιγαντες μυκηναικα Epijata αιολικα επιαλτης / επιαλος αλλομενος πνιγαλιων, ηπιαλης, παθος στομαχικον, στομαχικο στομαχι κοιμωμενος πηδημα πλακωμα βραχνιας βαρυχνας κυριον, Ευσταθιος Ιλιας χυδαιος ανθρωπος εφαλλομενος ατακτως πατημα βαρυ νυκτος νυχτας νυχτα νυκτα νυξ ριγοπυρετος αλκαιος Φρυνιχος Κωμωδια Στραβων Μεγα Ετυμολογικον ετυμολογικο ετυμολογια Γουδιανο λεξικο ΣΟΥΔΑΣ λεξικον Περσες Λακεδαιμονιοι Περιοικοι Ειλωτες Αρκαδες μαντινεις, Τεγεατες, Ορχομενιοι Αρκαδια Κορινθιοι, Φλειοι, Μυκηναιοι, Μαλιεις, Θηβαιοι, Φωκεις Οπουντιοι Λοκροι Λακεδαιμων Μαντινεια Τεγεα Ορχομενος Κορινθος, Φλεια Μυκηνες Θηβα Φωκιδα Οπουντας Οπους Λοκρις λοκριδα φωκις Μνημειο Νεα Γουιανα Guyana, γαλλικη γαλλια νοτιος νοτια Αμερικη επιγραμμα νεκροι της Μαχης των Θερμοπυλων ω ξειν’, αγγελλειν Λακεδαιμονιοις οτι τηδε κειμεθα, τοις κεινων ρημασι πειθομενοι Σιμωνιδης Κειος Μαχη Θερμοπυλαι ξεινε, ξενος ξεινος αγγελια Λακεδαιμονιοι κειμαι, ρημα πειθομενος Κεα κυκλαδες τζια κυκλαδων Λακεδαιμονες Λακεδαιμων λακωνια πειθω
