Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

10.2 C
Athens
Σάββατο, 15 Φεβρουαρίου, 2025

Συνταγές μπομπότας

Συνταγές μπομπότας

Η μπομπότα είναι απλό ψωμί,
με καλαμποκάλευρο. Και αυτό γιατί τα «δύσκολα χρόνια» δεν είχαν αλεύρι από σιτάρι,
για να κάνουν 
ψωμί, ούτε τυρί, ούτε τίποτε άλλο… Γι’ αυτό και το λένε «το ψωμί
των φτωχών
»…

Το αλεύρι από αραβόσιτο (αραβοσιτάλευρο) λεγόταν και μπομποτάλευρο

Εκτός από ψωμί, με το ίδιο όνομα αναφέρεται και είδος ζυμαρικού ή γλύκισμα από καλαμποκάλευρο.

Η καταγωγή του φαίνεται να είναι από την Ρούμελη.

Το όνομά του σχετίζεται με την μπόμπα [bobotta < boba], επειδή είναι δυνατό, θρεπτικό (θρεψίνι), και σκληρό σαν βόμβα…

Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΟΓΡΙΑΣ μεγάλωσε
με μπομπότα

Κι όταν τ’ ανίδεο παιδί
άρχισε να μπουσουλάει κι ύστερα να στρατουλίζει, ρώταγαν τους σαρακατσαναίους(*) τσελιγκάδες που το είχαν:

– Ποιανού είναι τούτο το
μούλικο;

Κι έπαιρναν την απόκριση:

– Ο γιός της Καλογριάς.

Μεγάλωνε το παιδί ανάμεσα
στους ξένους, τρώγοντας ξύλο και μπομπότα. Ένα κουρέλι σκέπαζε το κορμί του
ό,τι καιρό κι αν έκανε.  Τα γυμνά πόδια
του συνήθισαν ν’ αντέχουν στις κοφτερές τις πέτρες, στις τσουκνίδες την άνοιξη,
στα ξεράγκαθα το καλοκαίρι, στα χιόνια το χειμώνα. Έμαθε να κάνει βαριά
θελήματα πιο πάνω από την ηλικία του. Άμα του δίνανε να βοσκάει τα γίδια, ήταν
η χαρά του ‘ σκαρφάλωνε στις κακοτοπιές καλύτερα απ’αυτά. 

Φτώχεια όλα, τα πάντα   και μιζέρια γύρω του, μα η δική του ζωή ήταν
η πιο άχαρη απ’ όλες. Και τούτη τη σκοτεινή εικόνα δεν την λησμόνησε ποτέ. Γι’
αυτό συμπονούσε τον αδύναμο και κατηγόραγε όσους του φέρνονταν άδικα.  Συχνά, 
όταν πια τράνεψε, έλεγε:

– Όποιος γίνεται αφέντης
χωρίς να γίνει πριν δούλος, είναι μπάσταρδος αφέντης κι αλίμονό στο δούλο.

Και ο Μάνος Κατράκης

«Γεννήθηκα στην Κρήτη. Στη
χώρα μου υπάρχουν χωριά που δεν ξέρουν τι είναι ηλεκτρικό φως ούτε καν λάμπα
πετρελαίου, που δεν είδαν ποτέ εφημερίδα ούτε τροχοφόρο, ούτε πέτρινο σπίτι,
τρώνε μόνο μπομπότα και τυρί ή ξερό ψωμί και ψημένα ψάρια στην πυροστιά».

Και η Σπεράντζα Βρανά

«Το ψωμί είχε γίνει 30 δράμια
το άτομο, κι αυτό μπομπότα»…

Συνταγή από το Ρουμλούκι
Ημαθίας

Η Ημαθία φημίζεται για τις
πίττες της: κρεατόπιττα, βλάχικη κιμαδόπιττα, μπομπότα, γαλατόπιττα.

Η μπομποτα αυτή δεν γίνεται
με χυλό, αλλά με πασπαλισμα του αλευριού στο ταψί. Στην κατοχή ζεσταιναν το
νερό και πρόσθεταν αλάτι. Όλα… «μι του μάτ’»… έλιγι η μάνα μ’.

Λίγο νερό στο ταψί και
πασπαλισμα με αλεύρι. Πάλι νερό, αλεύρι… Στην μέση τα χόρτα με το αλάτι – και,
αν υπήρχε, μια κουταλιά λάδι. Από πάνω πάλι νερό, αλεύρι… Πόσο ύψος; Περίπου
1,5 εκατ.

Στον φούρνο μετά. Αυτή ήταν η
μπομποτα της Κατοχής στην περιοχή μου. Σήμερα ρίχνω λίγη πιπεριά και φέτα. Στα
χόρτα επίσης λάδι, αλάτι, μυρωδικά και φέτα. Γι ‘ αυτό η μάνα την είπε…
παντισπανι. Κάθε περιοχή έχει τις συνταγές της και τις ονομασίες τους.

ΠΗΓΗ: Γκ. Μοσχοπούλου – ΝΤΟΠΙΟΛΑΛΙΕΣ.

Συνταγή από την Κύμη Ευβοίας

ΜΠΟΜΠΟΤΑ συνταγή από παλιά…
της γιαγιάς μου! Συνηθισμένη… στα τότε δύσκολα χρόνια, αλλά… καιρός να την
θυμηθούμε… Γιατί εκτός των άλλων είναι εύκολη!

Νόστιμο, χορταστικό και
υγιεινό καλαμποκόψωμο, για όλες τις ώρες και για όλους… Το χρυσαφένιο
καλαμποκάλευρο σε συνδυασμό με την φέτα δίνει απίστευτη γεύση!

Σύγχρονη εκδοχή:

Μπομπότα Αλμυρή:

Μισό κιλό καλαμποκίσιο αλεύρι,

μια κούπα σταρένιο αλεύρι,

μισό κιλό κίτρινο τυρί,

Ένα γιαούρτι,

Ένα ποτήρι γάλα

ένα ποτήρι καυτό νερό λίγο
αλάτι,

ένα φακελλάκι μπεικ και

ένα ποτήρι του κρασιού λάδι.

Σε μια λεκανη βάζουμε το
καλαμποκισιο αλεύρι και το ζεματάμε με το νερό σιγά-σιγά να μην σβωλιασει. Το
ανακατεύουμε. Μπορεί να χρειαστεί και περισσότερο νεράκι. Μετά ρίχνουμε τα
υπόλοιπα υλικά μέσα: το γάλα, το γιαούρτι, το λάδι, το αλεύρι, το αλάτι και στο
τέλος το τυρί… Λαδωνουμε ένα ταψί. Ρίχνουμε το μείγμα μέσα. Ρίχνουμε λίγη τριμμένη
φέτα από πανω. Αν μας βγεί λίγο πηχτος ο χυλός, τον αραιώνουμε με λίγο νερό
ζεστό…

Καλό είναι να βρείτε καλαμποκαλευρο
το γνήσιο, όχι από υβρίδιο. Το ξεχωρίζετε: το υβρίδιο είναι πιο άσπρο. Το καλό
είναι ένα βαθύ κίτρινο.

ΠΗΓΗΣτ. Μυλωνά – ΚΥΜΗ Ο ΤΟΠΟΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑ.

Στην Κύμη φτιαχνουν και… μπομποτάκια με καλαμποκάλευρο. Τηγανητά πιττάκια. Τα συνοδεύουν με τυρί με μέλι ή με ελιές, με κρασί ή τσίπουρο.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Το επίθετο Μπομπότας είναι
σύνηθες στους σαρακατσαναίους
(*).

Στην Θεσσαλία την λένε και μπατζίνα.

Στο Σπήλαιο Γρεβενών την Πρωτοχρονιά (την λένε και Άι-Βασίλης) την έχουν για μεγάλη γιορτή και πριν ακόμη ξημερώσει, οι γυναίκες εκτός από την βασιλόπιττα (που ήταν τυρόπιττα με φύλλα ψημένα στην γάστρα) ετοιμάζουν και την προζυμόπιττα (μια μπομπότα). 

Στην Τήνο Κυκλάδων, μπομπότα
λένε την πατατόπιττα ή πατέ. Είναι ένα από τα πολύ παραδοσιακά φαγητά της,
διότι έβγαζε από παλαιά άφθονες πατάτες στην εύφορη πεδιάδα της Κώμης.

Στην Ιταλία, η μπομπότα είναι
ένα νηστίσιμο γλυκό της cucina povera. Δεν έχει ούτε αυγά, ούτε βούτυρο – κάτι
μεταξύ χαλβά και πολέντας.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Λεξικο παραδόσεων”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2020.

μπομποτα ψωμι καλαμποκαλευρο δυσκολα χρονια αλευρι σιταρι, ψωμια τυρυ φτωχων αραβοσιτος αραβοσιταλευρο μπομποταλευρο ονομα ειδος ζυμαρικο γλυκισμα ζυμαρικα γλυκο καταγωγη στερεα ελλαδα Ρουμελη μπομπα μπομποττα bobotta < boba δυνατο θρεπτικο θρεψινι σκληρο βομβα συνταγες αρτος ΚΑΛΟΓΡΙΑ καραισκακης παιδι στρατουλιζω στρατα σαρακατσανοι τσελιγκας μουλικο μουλος ξυλο κουρελι γυμνα ποδια τσουκνιδα ξεραγκαθο θεληματα βοσκος γιδι κακοτοπια φτωχςια μιζερια ζωη αχαρη σκοτεινη εικονα συμπονοια αδυναμος κατηγορια αδικα αδικια αφεντης δουλος δουλεια μπασταρδος αλιμονο Κατρακης Κρητη χωρα χωριο ηλεκτρικο φως λαμπα πετρελαιου, εφημεριδα τροχοφορο οχημα πετρινο σπιτι, τροφη ξερο ψαρια πυροστια ψαρι Βρανα δραμι ατομο, παραδοσιακη κουζινα συνταγη Ρουμλουκι Ημαθιας Ημαθια πιττα κρεατοπιττα, βλαχικη κιμαδοπιττα, γαλατοπιττα πιτα κρεατοπιτα, βλαχοι κιμαδοπιτα, γαλατοπιτα κρεας κιμας βλαχων χυλος ταψι κατοχη νερο αλατι ματι χορτα λαδι φουρνος Κατοχης πιπερια φετα χορτο μυρωδικα παντεσπανι ονομασια ευκολη νοστιμο, χορταστικο υγιεινο καλαμποκοψωμο, χρυσαφι γευση αλμυρη καλαμποκι σταρενιο σταρι σιτος κιτρινο τυρι γιαουρτι, γαλα μπεικ ελαιολαδο λεκανη υβριδιο ΚΥΜΗ ευβοιας ευβοια επιθετο Μπομποτας σαρακατσαναιοι Τηηνος Κυκλάαδων, κυκλαδες πατατοοπιττα πατατοοπιτα πατε παραδοσιακα φαγητα πατάα ευυφορη πεδιααδα Κωωμη Ιταλια, νηστισιμο γλυκα χαλβας πολεντα ιταλικη τηνιακη κυκλαδιτικη σαρακατσανικη Θεσσαλια μπατζινα Σπηλαιο Γρεβενων Πρωτοχρονια αι αη Βασιλης μεγαλη γιορτη γυναικες βασιλοπιττα τυροπιττα φυλλο ψημενο γαστρα προζυμοπιττα Γρεβενα Πρωτοχρονιας αγιος Βασιλρειος εορτη βασιλοπιτα τυροπιτα προζυμοπιτα προζυμι μπομποτακια τηγανητα πιττακια μπομποτακι τηγανητο πιτακια πιτακι πιττακι μελι ελια κρασι τσιπουρο τσιπουρομεζες
author avatar
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Σχετικά Άρθρα

Έθιμα του αγίου Χαραλάμπους – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη Τον άγιο Χαραλάμπη (τιμάται 10 Φεβρουαρίου) ή...

Η νήσος Κάρνος, με τον τάφο της κυρα-Γιώργαινας Καραϊσκάκη – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη Αυτό που συμβαίνει στα χώματα αυτής της...