Στα δυτικά του οικισμού της Ραπεντώσας, στον Διόνυσο(*) Αττικής, ήρθε στο φως στα τέλη του 19ου αιώνα με τις ανασκαφές της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών, το αστικό και θρησκευτικό κέντρο του αρχαίου αττικού δήμου του Ικαρίου. Ο δήμος του Ικαρίου ανήκε στην Αιγηίδα φυλή και είχε πάρει το όνομά του από τον τοπικό ήρωα Ικάριο.
Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Ικάριος είχε φιλοξενήσει εδώ τον θεό Διόνυσο(*), ο οποίος του δίδαξε την καλλιέργεια της αμπέλου και την οινοποιία. Από το Ικάριον καταγόταν ο Θέσπις, ο πρώτος τραγικός ποιητής, που έθεσε τις βάσεις της αρχαίας τραγωδίας τον 6ο π.Χ. αιώνα, εισάγοντας στον διονυσιακό διθύραμβο τον πρώτο υποκριτή και την χρήση του προσωπείου.
Από τα ερείπια των κτηρίων που ήρθαν στο φως με τις ανασκαφές της Αμερικανικής Σχολής, διακρίνεται στα δυτικά ο ναός του Πυθίου Απόλλωνος, με κατώφλι που φέρει την επιγραφή Ικαρίων το Πύθιον, από την οποία έγινε δυνατή η ταύτιση του ναού και του αρχαίου δήμου.
Μουσείο.
Η εποχή της ακμής του Ικαρίου όπως φαίνεται από τα ευρήματα, τις επιγραφές και τα κτηριακά λείψανα τοποθετείται κυρίως στον 4ο π.Χ. αιώνα, αλλά υπάρχουν και αρκετά, κυρίως κινητά ευρήματα, που χρονολογούνται στην αρχαϊκή περίοδο (7ος – 6ος π.Χ.).
Το 2024 στο πλαίσιο των αυτοψιών, που διενεργεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής για τον έλεγχο της κατάστασης των αρχαιολογικών χώρων, μετά την πυρκαγιά της 11ης Αυγούστου, σήμερα, κλιμάκιο της Εφορείας πραγματοποίησε αυτοψία στον αρχαιολογικό χώρο του Διονύσου (Ικάριον), όπου διαπιστώθηκε ότι το σύνολο του χώρου (ιερά Διονύσου και Απόλλωνος, θεατρικός χώρος, ταφικός περίβολος κλπ.) δεν έχει υποστεί φθορές και ότι ο περιβάλλων χώρος πρασίνου έχει παραμείνει αλώβητος, καθώς η φωτιά δεν πλησίασε τον χώρο, όπως φαίνεται και στην ενδεικτική παρακάτω φωτογραφία.
Οι αυτοψίες συνεχίζονται σε όλη την έκταση των Δήμων Διονύσου, Μαραθώνος και Πεντέλης, όπου βρίσκονται διάσπαρτα ιστάμενα ή ορατά μεμονωμένα μνημεία, προκειμένου να αποτυπωθεί η κατάστασή τους.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, Β Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.12.2020. ΥΠΠΟΑ, 14.8.2024.
- Ο Δήμος Ικαρίας δι’ αιτήσεώς της η Αμερικανική Σχολή εζήτησε και έλαβε παρά του υπουργείου της Παιδείας την άδειαν ίνα προβή εις ενέργειαν ανασκαφών κατά τον παρά τους πρόποδας της Πεντέλης χώρον, όπου ηγείρετο άλλοτε ο γνωστός δήμος της Αττικής, ο δήμος Ικαρίας. Το μέρος τούτο έμενε μέχρι τούδε ανεξερεύνητον υπό των αρχαιολόγων, ελπίζει δε η αναλαμβάνουσα τας εργασίας ταύτας Σχολή, ότι θα προκύψουν εις φως ευρήματα ιστορικής και τεχνικής σημασίας, διότι και ιερά υπήρχον εις την πόλιν ταύτην και τάφοι προϊστορικοί, τους οποίους από της τυμβωρυχίας εφύλαξεν ίσως η ασημότης του ονόματός της. Εις την Σχολήν εκοινοποιήθη χθες το έγγραφον της χορηγηθείσης αδείας, λέγεται δε ότι θα προβή αύτη αμέσως εις τας προπαρασκευαστικάς εργασίας, ίνα από της προσεχούς εβδομάδος γείνη έναρξις τακτικών ανασκαφών. – ΠΗΓΗ: εφημ. Το Άστυ, 2.2.1895.
