Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

6.8 C
Athens
Κυριακή, 9 Φεβρουαρίου, 2025

Τελευταίo βίντεο

 

Social Media - Αρχείον Πολιτισμού

46,800ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,136ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
67ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
478ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
23,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής

Social Media - Γιώργος Λεκάκης

Περισσότερες από 750 αρχαίες επιτύμβιες στήλες βρέθηκαν μόνο το 1907-1912, μόνο σε 5 πύργους της μακεδονικής Δημητριάδος Μαγνησίας! 12 με συγγραφείς-μουσικούς! Η του Δημητρίου Ολύνπου

Περισσότερες από 750
αρχαίες επιτύμβιες στήλες
βρέθηκαν μόνο το 1907-1912,
μόνο σε 5 πύργους
της μακεδονικής Δημητριάδος
Μαγνησίας!
12 με συγγραφείς-μουσικούς!
Η του Δημητρίου Ολύνπου

Από το 1907
έως το 1912 ο Απόστολος Σ. Αρβανιτόπουλος ανέσυρε περισσότερες από 750 επιτύμβιες στήλες από πέντε πύργους στη ΝΑ περίμετρο των οχυρωματικών τειχών της
Δημητριάδας, της μακεδονικής πόλης – βασίλειο, που ιδρύθηκε στη θέση του
μεγαλύτερου φυσικού λιμανιού της Θεσσαλίας, στις αρχές του 3
ου αι.
π.Χ. Οι στήλες είχαν χρησιμοποιηθεί δευτερογενώς ως οικοδομικό υλικό στις αρχές
του 1
ου αιώνα π.Χ. κατά την ευσπευσμένη επισκευή των τειχών προς την
πλευρά της θάλασσας, για την διεύρυνση της έκτασης των πύργων και την
αποτελεσματικότερη άμυνα της πόλης. Από αυτές, περίπου 245 διατηρούν ίχνη
ζωγραφικής διακόσμησης, άλλες είναι διακοσμημένες με μια κόκκινη ταινία ενώ
πάνω από 160 επιτύμβιες στήλες φέρουν εικονογραφημένες σκηνές.

Η σκηνή ή η
επιγραφή σε περίπου 12 μνημεία δηλώνει την ενασχόληση του νεκρού είτε με τα
γράμματα είτε με την μουσική. ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης “Μουσικής Μύησις”.

Είναι όλα αυτοτελή μνημεία του μεσαίου μεγέθους,
κυρίως αετωματικές στήλες και ναΐσκοι.

Η μικρή
μαρμάρινη αετωματική στήλη του Δημητρίου (υψ. 0,595μ.), που χρονολογείται στο
πρώτο μισό του 2ου αι. π.Χ., βρέθηκε το 1912 εντειχισμένη στον γ΄
πύργο, στην νοτιοανατολική περίμετρο του τείχους. Τα χρώματα διατηρήθηκαν
άριστα στο αέτωμα αλλά και στην παράσταση. Κάτω από το γείσο χαράχθηκε η
επιγραφή της οποίας τα γράμματα διατηρούν τη μαύρη βαφή: Δημήτριος Ολύνπου(*).

Στην
παράσταση εικονίζεται ένας νέος άνδρας που και δείχνει έναν νεαρό που
ασχολείται ενεργά με τo γράψιμο. Ο Δημήτριος, ντυμένος με λευκό χειριδωτό
χιτώνα, μια μακριά δίχρωμη χλαμύδα και κρηπίδες, παρουσιάζεται καθισμένος σε
ένα κομψό δίφρο με μαξιλάρια, δίπλα σε ένα τρίποδο στρογγυλό τραπέζι. Με το
αριστερό του χέρι κρατά ένα ανοιχτό πάπυρο και στο δεξί του κονδυλογράφο,
πιθανότατα από μέταλλο. Στο τραπέζι πιθανότατα εικονίζεται μελανοδοχείο. Ο
μικρός υπηρέτης στο αριστερό άκρο της σκηνής κρατά ένα κλειστό κύλινδρο από
πάπυρο, ζωγραφισμένο με ώχρα, όπως ακριβώς και αυτός που κρατάει ο Δημήτριος.
Στην κάτω δεξιά γωνία της παράστασης (ως προς τον θεατή), διακρίνεται κιβώτιο
ανοιγμένο που περιείχε προφανώς κυλίνδρους παπύρου. Όλα τα παραπάνω στοιχεία
και η ερμαϊκή στήλη που διακρίνεται δεξιά στο βάθος πίσω από το κιβώτιο,
υποδηλώνουν την ενασχόληση του νεαρού με τα γράμματα και πιθανώς προσδιορίζουν
τον Δημήτριο ως εφήβο που εκπαιδεύεται στο Γυμνάσιο. Αυτό επιβεβαιώνεται από το
νεαρό της ηλικίας του, κυρίως τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, τα ροδαλά
μάγουλα, και πιθανώς το ντύσιμό του.

Μια ακόμη
γραπτή επιτύμβια στήλη από τη Δημητριάδα (Λ 244) φέρει παράσταση νεαρού
αγένειου άνδρα, εφήβου, ντυμένου με κοντό χιτώνα, χλαμύδα και καυσία, και
πιθανόν κρηπίδες, που διαβάζει ανοιχτό κύλινδρο. Η ενδυμασία αυτή, τυπική για
τους εφήβους των Μακεδόνων σε συνδυασμό με τις επιγραφικές μαρτυρίες ενισχύει
την άποψη για την ύπαρξη οργανωμένου συστήματος εκπαίδευσης και άθλησης των
εφήβων στη Δημητριάδα. Τα γράμματα και η μουσική, μαζί με τον αθλητισμό
αποτελούσαν τον πυρήνα της τριάδας της αρχαίας ελληνικής παιδείας. Σε γραπτές
επιτύμβιες στήλες από τη Δημητριάδα εικονίζονται μουσικά όργανα (αυλός,
σάλπιγγα) που πιθανότατα υποδεικνύουν την ενασχόληση του νεκρού με τη μουσική.

Η ελληνική
ταφική εικονογραφία ήταν εξαιρετικά επιλεκτική ως προς την ποικιλία των
κοινωνικών και ανθρώπινων τύπων, των ικανοτήτων και αρετών του νεκρού που
επέλεγαν να προβάλουν στο κοινό, επιδεικνύοντας αδιαμφισβήτητη προτίμηση σε
αρχετυπικούς ρόλους. Οι παραστάσεις μορφωμένων και καλλιεργημένων προσώπων,
αποκαλύπτουν την έμφαση στη σημασία της παιδείας ως συστατικό, στοιχείο ταυτότητας
του Έλληνα πολίτη λιγότερο στην κλασσική αλλά σε πιο ευρεία κλίμακα κατά την
ελληνιστική περίοδο.

Η Δημητριάδα
είναι η μοναδική πόλη της Θεσσαλίας που έχει αποδώσει ζωγραφισμένες επιτύμβιες
στήλες που φέρουν παράσταση πνευματικών ανδρών (Λ 2, Λ 126, Λ 244). Δεν
προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι σε μια ζωντανή, κοσμοπολίτικη πόλη όπως ο
Δημητριάδα, εικόνες «καλλιεργημένων προσώπων» υπήρχαν στο εικονογραφικό
ρεπερτόριο των επιτύμβιων μνημείων της, για να διακρίνονται οι πολίτες για την
προσωπική τους αρετή χωρίς κατ΄ ανάγκη να κατέχουν ένα ιδιαίτερο ή ανατεθέντα
δημόσιο ρόλο.

ΠΗΓΗ: ΕΦΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ,
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.9.2022.

Βιβλιογραφια:

        – Α. Σ.
Αρβανιτόπουλος, Γραπταί Στήλαι Δημητριάδος-Παγασών, Αθήνα 1928.

        – Μyrina
Kalaitzi, Μaria Stamatopoulou, Bookrolls and Writing Tablets as Pictorial Gear:
Images of Literati on Macedonian and Thessalian Tombstones of the Classical and
Hellenistic Periods, στο ΑΡΧΑΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ VIII Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
ΦΙΛΙΠΠΟΥ Βʹ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΝΟΔΟ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ – ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ κατά το 8ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 21-24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2017 287 – ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΛΕΤΩΝ
ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ – 287 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2021, 539, όπου και σχετική
βιβλιογραφία.

(*) Σημ. Γ. Λεκάκη: Όλυνπος
< Όλυμπος, Ούλυμπος, Ύλυμπος < ρ. λάμπω = ο ολόλαμπρος > Ολυμπία, Όλυνθος, κλπ.


ολυνπος < ολυμπος, Ουλυμπος, υλυμπος < λαμπω = ολολαμπρος > Ολυμπια, ολυνθος, αρχαια επιτυμβια στηλ 1907 1912, πυργος μακεδονικη Δημητριαδα Μαγνησιας αρχαιος συγγραφεας μουσικος Δημητριος Ολυνπου Αρβανιτοπουλος επιτυμβιες στηλεςοχυρωματικο τειχος Δημητριας, μακεδονια πολη βασιλειο, μεγαλυτερο φυσικο λιμανι Θεσσαλιας, θεσσαλια 3ος αιωνας πΧ οικοδομικο υλικο 1ος επισκευη τειχη θαλασσα αμυνα ζωγραφικη διακοσμηση κοκκινη ταινια εικονογραφημενη σκηνη επιγραφη μνημειο ασχολια νεκρος γραμματα μουσικη αυτοτελη μνημεια αετωματικη ναισκος αετωμα μαρμαρινη 2ος χρωμα γεισο γραμμα μαυρη βαφη νεος ανδρας νεαρος γραψιμο λευκος χειριδωτος χιτωνας, χιτων μακρια διχρωμη χλαμυδα κρηπιδες, διφρος μαξιλαρι τριποδο στρογγυλο τραπεζι αριστερο χερι παπυρος δεξι κονδυλογραφος μεταλλο μελανοδοχειο υπηρετης κυλινδρος ωχρα, κιβωτιο ερμαικη εφηβος εκπαιδευση Γυμνασιο προσωπο ροδαλα μαγουλα, ντυσιμο γραπτη αγενειος κοντος καυσια, κρηπιδα ενδυμασια Μακεδονας επιγραφικη μαρτυρια οργανωμενο συστημα εκπαιδευσης αθλησης αθλητισμος τριαδα αρχαια ελληνικη παιδεια μουσικο οργανο αυλος, σαλπιγγα ταφικη εικονογραφια κοινωνια ανθρωπινος τυπος ικανοτητα αρετη αρχετυπικος ρολος παραστασεις μορφωμενος καλλιεργημενος παιδεια ταυτοτητα ελληνας πολιτης κλασσικη ελληνιστικη περιοδος εποχη πνευματικος κοσμοπολιτικη εικονογραφικο δημοσιος Γραπται Στηλαι Δημητριαδος Παγασων, παγασες παγασαι ΑΡΧΑΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΦΙΛΙΠΠΟΣ Β ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
author avatar
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Related

Τα 16 παιδιά του Οδυσσέα, σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές – του Δ. Συμεωνίδη

Του Δημήτρη Συμεωνίδη JP, δημοσιογράφου-ανταποκριτού Ε.Σ.Ε.Μ.Ε. (Ένωση Συντακτών Ευρωπαϊκών...