Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

13.7 C
Athens
Κυριακή, 16 Φεβρουαρίου, 2025

Σκαλτσάς από το Λιδωρίκι: «Ήρθε ο μουστάμπεγης και ο σούλτζες, και κάνουν μίαν ετοιμασίαν οι Τούρκοι φοβερήν, να ευγούν επάνω εις τα ταμπούρια»! – του Γ. Λεκάκη

Σκαλτσάς από το Λιδωρίκι:
«Ήρθε ο μουστάμπεγης και ο σούλτζες,
και κάνουν μίαν ετοιμασίαν οι Τούρκοι φοβερήν,
να ευγούν επάνω εις τα ταμπούρια»…

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο Δήμος Σκαλτσάς[1]
Σκαλτσοδήμος) ήταν οπλαρχηγός της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821.

Εγεννήθη στην Αρτοτίνα[2] Φωκίδος.

Νέος υπηρέτησε στην αυλή του
Αλή Πασά.

Εξεκίνησε την επανάσταση στις
28 Μαρτίου του 1821 στην ιδιαίτερη πατρίδα του – μαζί με τους Αναγνώστη
Λιδωρίκη
και παπα-Γιώργη Πολίτη.

Τον Μάιο 1821, ύστερα από την
Μάχη της Γραβιάς, μαζί με τους Γιάννη Γκούρα και Αντρίτσο Σαφάκα, κατέλαβε την
θέση Αετός, ίνα κτυπήσει τους Τούρκους στην Υπάτη. Εκυκλώθη, όμως, με τους
άνδρες του, από 1.500 Τουρκαλβανούς και αναγκάσθηκε να υποχωρήσει.

Στις 2 Απριλίου 1822, μαζί με
τους Σαφάκα, Δυοβουνιώτη και Δημήτρη (Μήτσο) Κοντογιάννη, ενίκησε τον Δράμαλη κοντά
στην Υπάτη.

Είχε κι αυτός (όπως και ο
Κωνσταντάρας ή Ζαχαριάς, ο Καλύβας) ένα από τα κρησφύγετα – ορμητήριά του, την
ΙΜ Παναγίας Βαρνάκοβας[3], ένα από
τα ιστορικότερα μοναστήρια της Ελλάδος, την «Αγία Λαύρα της Ρούμελης», στο
νοτιοδυτικό άκρο του νομού Φωκίδας, 25 χλμ. βορειοανατολικά της Ναυπάκτου, στον
παλαιό δρόμο του Λιδωρικίου, στις παρυφές των Βαρδουσίων Ορέων.

Ο Σκαλτσοδήμος διακρίθηκε και
στην Μάχη της Άμπλιανης, από την οποία γράφει σε αυτόγραφη επιστολή, με την ὑπογραφή
του («Δῆμος σκαλτζάς») πρός τόν Γεώργιο [Αἰνιάν] στα Σάλωνα (Άμφισσα):

«ἐξοχώτατε Κύριε Γεώργιε…

…Ἐγώ τρεῖς τέσσαρας ἡμέρας ἔχω
ἀκόμι ὀλίγην δουλειάν· μόνον λάβε ἕν γράμμα τοῦ στ. καραϊσκάκη, καί ἕνα κοινῶς ὅλων
τῶν στρατηγῶν ἀπό τά ὁποῖα πληροφορεῖσαι, καί ἔπειτα τούς τά δίδεις, και εἰπέ
καί τῶν στρατηγῶν νά κάμουν σφίξιν νά δυναμώσουν τά ταμπούρια, ὅτι ἦρθε καί ὁ
μουστάμπεγης, καί ὁ σοῦλτζες, καί κάννουν μίαν ἑτοιμασίαν οἱ τοῦρκοι φοβερήν
καί νά εὐγοῦν ἐπάνω εἰς τά ταμπούρια, νά μή ξεσφίγγουν καί σκορποῦν τό ὀρδί, και
χαλασθῶμεν ἀπάνω εἰς τό ἕτοιμον, ταῦτα και μένω…».

Στο υστερόγραφο γράφει: «Τόν
στρατηγόν σαφάκα τόν ἀσπάζομαι ἀδελφικῶς, καί πές του, δεῖξαι του καί τό γράμμα
μου καί νά πάγει ἐπάνω εἰς τά ταμπούρια, ὅτι βλέπουν μερικούς ὁποῦ κάθονται μέσα,
καί κάθονται καί οἱ ἄλλοι…»…

Λιδωρίκι, 3 Οκτωβρίου 1824.

Ήταν μια σελίδα, 215 x 156
mm. Σφραγίδα [Μαζαράκης 1214].

Γιος του ήταν ο πολιτικός
Βασίλειος Σκαλτσοδήμος. Ανεψιός του ο στρατηγός Κωνσταντής Καλύβας, υπαρχηγός
στο σώμα του.[4]

ΠΗΓΗ: Βέργος, ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
, 9.5.2021.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            – Ακαδημία Αθηνών «Ελληνική
Επανάσταση και συγκρότηση του Ελληνικού Κράτους», βλ. επιστολή Δήμου Σκαλτσά
προς Ιωάννη Κωλλέτη και επιστολή Δήμου Σκαλτσά προς Γεώργιο Δυοβουνιώτη.

        – Γιαννακοπούλου Ελ. «Η
διαμόρφωση του κοινωνικού ιστού στο Βραχώρι (19ος – α΄ μισό του 20ού
αιώνα».

        – Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς
Μπριτάνικα.

        – Λεκάκης Γ. «Σύγχρονης Ελλάδος
περιήγησις».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:


[1] Γνωστός και ο Ασημάκης Σκαλτσάς, καπετάνιος του 1821,
με καταγωγή από τα Άνω Σουδενά Καλαβρύτων Αχαΐας.

[2] Πατρίς πολλών γενναίων οπλαρχηγών και καπεταναίων της
Επαναστάσεως του 1821: Λουκάς Καλιακούδας (συμπολεμιστής του Λάμπρου Κατσώνη),
Δήμος Σκαλτσάς, Ιωάννης Ρούκης, Αντρίτσος Σαφάκας, Γιάννης Σαφάκας, Γεράντωνος (Αντώνης Κοντοσόπουλος),
κ.α. Ίσως και του Αθανασίου Διάκου. Ελέγετο και το «καπετανοχώρι της Δωρίδος».

[3] Βερνίκοβα, Βερνίκωβα, Βερνικώ, μονή αφιερωμένη στην
Κοίμηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε στην μεσοβυζαντινή περίοδο, τον 11ο αιώνα (έτος
1077), από τον όσιο Αρσένιο τον Βαρνακοβίτη.

[4] Επήρε μέρος σε πολλές μάχες, κυρίως στην Ανατολική
Στερεά Ελλάδα. Ιδιαίτερα διακρίθηκε στην Μάχη των Βασιλικών Φθιώτιδος (25-26.8.1821),
καθώς και κατά την εκστρατεία του Κιοσέ Μεχμέτ (Οκτώβριος 1822). Συμμετείχε
επίσης στον αγώνα του Μεσολογγίου, στην τελευταία πολιορκία. Μετά τον θάνατο
του θείου του, ανέλαβε την αρχηγία του σώματός του και ακολούθησε τον Γ.
Καραϊσκάκη στην Αράχωβα, όπου και διακρίθηκε, και στην Αττική. Πέθανε τον
Ιανουάριο του 1828.


Σκαλτσας Λιδωρικι μουσταμπεγης μουσταμπεης σουλτζες, Τουρκοι ταμπουρια Σκαλτσοδημος οπλαρχηγος Ελληνικη Επανασταση 1821 Αρτοτινα Φωκιδος Φωκιδας Φωκιδα Φωκις αυλη Αλη Πασας Αληπασας 28 Μαρτιου μαρτιος Λιδωρικης παπαΓιωργης Πολιτης Μαιο Μαχη της Γραβιας, γραβια Γκουρας Σαφακας, Αετος, Υπατη Τουρκαλβανοι αλβανοι αλβανια 2 Απριλιου 1822, απριλιος Δυοβουνιωτης Κοντογιαννης, Δραμαλης Υπατη Κωνστανταρας Ζαχαριας, Καλυβας κρησφυγετο – ορμητηριο ΙΜ μονη Παναγιας Βαρνακοβας Παναγια Βαρνακοβα μοναστηρι Ελλαδος, Αγια Λαυρα της Ρουμελης νομος ρουμελη Ναυπακτος Λιδωρικι Βαρδουσια ορη αμπλιανης, αμπλιανη αυτογραφη επιστολη, υπογραφη σκαλτζας Αινιαν Σαλωνα αμφισσα εξοχωτατος γραμμα καραισκακης, στρατηγος στρατηγοι σφιξις σφιξη ταμπουρι ορδι ορδη χαλασμα 3 Οκτωβριου 1824 οκτωβριος πολιτικος υπαρχηγος σωμα Ακαδημια Αθηνων Κωλλετη κωλεττης Βραχωρι 19ος αιωνας καπετανιος ανω Σουδενα Καλαβρυτα Αχαιας αχαια καπεταναιοι Καλιακουδας Κατσωνης Ρουκης, Γεραντωνος Διακος καπετανοχωρι δωρις Δωριδα κοντοσοπουλος Βερνικοβα, Βερνικωβα, Βερνικω, ιερα μονη Κοιμηση της Θεοτοκου μεσοβυζαντινη περιοδος, 11ος 1077μχ οσιος Αρσενιο Βαρνακοβιτης Ανατολικη Στερεα Ελλαδα Μαχη των Βασιλικων βασιλικα 25 26 αυγουστου αυγουστος 1821 εκστρατεια Κιοσε Μεχμετ Οκτωβριος 1822 αγωνας Μεσολογγι πολιορκια Αραχωβα, Αττικη 1828 φθιωτιδας φθιωτιδος φθιωτιδα φθιωτις βοιωτιας βοιωτια
author avatar
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Σχετικά Άρθρα

Βρέθηκε ο αρχαιότερος γνωστός γεωλογικός χάρτης του κόσμου! – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη Τα σωζόμενα κείμενα από το αιγυπτιακό χωριό...

Η Γιγαντομαχία έληξε την φθινοπωρινή ισημερία, πριν 51.000 χρόνια – Οι Νήσοι του θεού Διονύσου στην Σητεία Κρήτης

ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ-ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ του ιατρού πνευμονολόγου-φυματιολόγου Στυλιανού Θ. Μητρόπουλου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γ. Λεκάκης Με...

ΕΛΛΗΝΙΚΟ, και όχι φοινικικό το αλφάβητο – του Αν. Στάμου

Τοῦ καθηγητοῦ Ἀναστασίου Στάμου Ἡ 9η Φεβρουαρίου ἀπὸ τὸ 2017...

Έθιμα του αγίου Χαραλάμπους – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη Τον άγιο Χαραλάμπη (τιμάται 10 Φεβρουαρίου) ή...